Cor Molenaar
Consultant/hoogleraar
Adviseur van veel bedrijven op het gebied van marketing en technologie. Onderzoekt de reden van veranderingen en de invloed op het koopgedrag. Technologieën zijn hulpmiddelen om beter in te spelen op wensen van klanten. Visie en onderzoeken worden gedeeld bij lezingen, in de blogs en artikelen op De Ondernemer en op het nieuwe platform Retailwereld.nl.
Die ontevredenheid was ook merkbaar bij de Provinciale Staten Verkiezingen met BBB als grote winnaar en nu dus met PVV als winnaar van de Tweede Kamerverkiezingen. De PVV kreeg 37 van de 150 zetels, een aandeel van bijna 25 procent. Alle regeringspartijen reageerden verbaasd en vaak in totale schok. Het was duidelijk: deze partijen hebben het contact met de Nederlander totaal verloren.
Luister naar elkaar. Praten en schreeuwen tegen elkaar en tegen de Nederlanders heeft zijn tol geëist.
Signalen genegeerd
Signalen waren er te over. Via sociale media was er al jaren gemor over de regering, de maatregelen en de kortzichtige focus op stikstof, CO2 en het klimaat. De steeds hogere belastingen, het gebrek aan woningen en het falende toeslagenbeleid was een aanslag op de bestaanszekerheid van ‘de burgers’.
Daarnaast zijn er de problemen met immigranten waar volgens velen ‘niets aan werd gedaan’. De Nederlander is ontevreden, wat zich uitte in protestdemonstraties en acties via internet. Tijdens de verkiezingen voor de Provinciale Staten werd er een krachtige boodschap afgegeven. Nederland was het zat en had geen enkel vertrouwen meer in de politiek. Een nieuwkomer als BBB was een grote winnaar bij de Provinciale Staten Verkiezingen, maar de regeringspartijen waren drukker met het binnenhalen van restzetels dan lering trekken uit dit signaal van onvrede.
Nog net geen volksopstand
Ook bij de Tweede Kamerverkiezingen was er sprake van exact dezelfde onvrede. Liever de PVV dan een oude regeringspartij. Liever een partij die aangeeft de Nederlander wel te begrijpen en actie wil ondernemen, dan een regeringspartij die totaal het contact met de kiezers verloren heeft. De prijs hiervoor is hoog, maar de zelfreflectie van deze partijen blijft wel schrijnend laag.
‘Het lag niet aan ons beleid of onze campagne, maar het lag aan de omroep, het SBS-debat, de oneliners van Wilders, zijn debatvaardigheden, de Nederlander heeft het niet gesnapt. We moeten weer het land in om onze boodschap beter te vertellen’. Ongelooflijk naïef.
Liever een partij die aangeeft de Nederlander wel te begrijpen en actie wil ondernemen, dan een regeringspartij die totaal het contact met de kiezers verloren heeft. De prijs hiervoor is hoog, maar de zelfreflectie van deze partijen blijft wel schrijnend laag
De nieuwe leiders
Maar wat nu? NSC van Pieter Omtzicht heeft als nieuwe partij de gunfactor en kan haarzuiver aangeven welke fouten er gemaakt zijn of welke achterkamertjes allemaal een rol hebben gespeeld. De toeslagenaffaire is hier een voorbeeld van. De oude regeringspartijen wilden niet terugkijken en verantwoording afleggen, want dan moet het gaan over het eigen falen. Vooruitkijken en beloftes doen is pijnloos maar dat wordt nu niet meer geaccepteerd.
Omtzicht heeft de feitenkennis en wil meer transparantie. NSC wil er zijn voor de Nederlander. Minder immigranten, minder belastingen en veel meer oog voor de noden van de Nederlander: bestaanszekerheid. BBB heeft een lichtelijk andere focus met aandacht voor de boeren, de landbouw en eveneens bestaanszekerheid. Meer oog voor de provincie.
Lees ook: Plan Cor Molenaar: alternatief terugbetalingssysteem voor coronaschulden
Wilders neem de leiding in de vorming van een nieuw kabinet, waarbij de uitgangspunten duidelijk zijn en terug te vinden zijn in het verkiezingsprogramma, maar ook bij BBB, NSC en VVD staan dergelijke beloftes in het verkiezingsprogramma. De VVD moet eerst de wonden likken en dan beseffen dat je beter in een degelijke regering kunt zitten, waar je veel overeenstemming mee hebt (meer dan met D66 in de vorige regeerperiode).
Nederland heeft behoefte aan een stabiele regering. Natuurlijk, er moet geslikt worden en afstand genomen worden van stokpaardjes, maar dat is een coalitie. Extreme standpunten verdwijnen, tegenstelling zijn niet meer de norm, maar samenwerken aan Nederland en zijn inwoners is nodig, dat was wel een heel duidelijk signaal.
Bedrijfsleven wortel van ons bestaan
Maar er is meer. Welke bestedingen kunnen nog teruggedraaid worden, welke ‘potjes’ kunnen geminimaliseerd worden en hoe kan de economie weer gezond worden? Er tekenen zich donkere wolken af. Blijvende inflatie, dalende productie (vraag), inflatoire druk door noodzakelijke loonsverhogingen en internationale afspraken. Daarnaast moeten de partijen aan elkaar wennen, de nieuwkomers met elan en ambitie en de bestaande partijen met ingeroeste processen. De uitdaging is er, maar verandering moet om Nederland leefbaar te houden.
Wat niet aan de orde is geweest, zijn de werknemers. Er is een sterke focus op het sociale domein, de zorg voorop. Maar hoe dit betaald kan worden, nu en in de nabije toekomst, is onzeker. De zorg is geen productiefactor, maar het bedrijfsleven wel: meer faillissementen, meer bedrijfssluitingen en meer bedrijven vluchten naar het buitenland. Dit is niet goed voor de economie. Er moet aan de basis worden gewerkt, de verdiencapaciteit van de bedrijven moet omhoog, minder regels en meer vrijheid is nodig.
Meer faillissementen, meer bedrijfssluitingen en meer bedrijven vluchten naar het buitenland. Dit is niet goed voor de economie. De verdiencapaciteit van de bedrijven moet omhoog, minder regels en meer vrijheid is nodig
Spanningen Randstad en ‘de provincie’
Maar ik zie ook een toenemende spanning tussen de Randstad en buiten de Randstad. De Randstad is nog steeds voornamelijk links georiënteerd en de provincie voelt vaak ‘ver weg’. Buiten de Randstad is meer focus op de bestaanszekerheid. Er lijkt geen sprake meer van een homogeen Nederland, eerder van twee aparte sectoren, die weinig van elkaar begrijpen.
Harmonie tussen deze sectoren, meer objectiviteit van de media, meer aandacht voor de wensen en noden van mensen buiten de Randstad, is essentieel. Meer aandacht voor bedrijven die werkgelegenheid bieden, belastingen betalen en zorgen voor een gezonde economie. Maar ja, het parlement ligt in Den Haag, Tweede Kamerleden en ministers komen veelal uit de Randstad. De basis van onbegrip begint daar. Met een kort werkbezoekje kweek je geen begrip.
Als coalitie problemen aanpakken
Moeten wij nu bang zijn van de PVV? Lijkt mij niet. Samenwerken is zoeken naar overeenkomsten, naar begrip voor elkaar en in het belang van de kiezer. Deze wake up call was nodig. Dat de andere partijen dit kennelijk niet inzien, geeft te denken. Het is de kiezer die verandering wil en het is de kiezer die het niet eens was met Rutte IV.
De komende vier jaar zullen bepalend worden voor Nederland als sociaal land en voor de economische voorspoed. Een opgave voor iedereen om daaraan mee te werken.
