'Mensen volgen gedrag en geen titels'

De afgelopen verkiezingen heeft maar weer eens aangetoond dat mensen in tijden van crisis meestal kiezen voor wat ze kennen. De meesten vinden veranderingen niet prettig en zeker in huidige omstandigheden, die we kunnen kenmerken als overleven, zijn we minder nieuwsgierig en men wordt vaak passief. Dat is een evolutionair gegeven.

In organisaties gaat dat niet veel anders. Leiderschap wordt bepaald door eigenaarschap, familiaire opvolging of door kwaliteit. Het succesvol leiden van een organisatie of team, vraagt mijns inziens, andere kwaliteiten dan er nodig is in Den Haag. Een leugentje om bestwil komt overal voor, maar een bepalende factor voor het realiseren van de maximale potentie van mensen is gebaseerd op vertrouwen. En dat vertrouwen komt voort uit goed leiderschap. Hoe trots kunnen mensen vertellen over de leider van een organisatie als die echt inspireert en mensen vrijspeelt om te doen waar ze goed in zijn.

(Ik heb in het buitenland nooit meegemaakt dat bijvoorbeeld een taxichauffeur over de geweldige prestaties van Wim Kok of Mark Rutte begint als hij merkt dat je uit Nederland komt. Dit gaat natuurlijk nog steeds over Johan Cruyff of Marco van Basten)

We zijn in de evolutie echt wel opgeschoten, maar moeten niet overdrijven. We laten ons onbewust nog altijd leiden door onze oer-genen. Zo is ons zoogdierenbrein in tijden van spanning en onzekerheid sterker dan ons rationele brein. Dit verklaart bijvoorbeeld het gedrag van groepen rellende jongeren die zich achteraf kapot schamen voor hun daden als ze individueel ter verantwoording worden geroepen bij de rechter.

Mensen volgen gedrag en geen titels. Dat geef ik leiders mee. Als je voorbeeldgedrag kunt koppelen aan je positie dan zet je de maximale potentiële kracht van je mensen in. Steve Jobs vertelt in zijn biografie dat hij mensen in dienst nam die beter waren dan hij. 'Want anders deed ik het zelf wel' is een gekende uitspraak van de oprichter van Apple. Het enthousiasme dat hij los kon maken bij de lancering op het jaarlijkse congres was jaloersmakend. Ik ken ook meerdere succesvolle trainers uit de sport die een staf samenstellen met experts om het team beter te kunnen maken.

Eén van de allermooiste voorbeelden van vertrouwen gaf basketbalicoon Jordan in 1997 aan zijn ploeggenoot Steve Kerr. In de laatste time out van de finale van 1997 met nog 25 seconden te spelen, fluistert Jordan aan Kerr. 'De laatste bal gaat naar jou'. Normaliter maakte Jordan zelf altijd het laatste winnende schot. Maar deze keer passt Jordan die laatste bal aan Kerr, die vervolgens met alle verantwoordelijkheid en vertrouwen van de aanvoerder dat laatste en winnende punt maakt. Zie de video: om kippenvel van te krijgen.

Verbinding maken en vertrouwen geven is in deze digitale tijd lastig, want om elkaar echt in de ogen kijken voelt onnatuurlijk. Dat doe je normaal alleen met je geliefde. Door je bewust te zijn van de meerwaarde van extra aandacht en het werkelijk vertrouwen geven aan je mensen of collega’s, zal je de kans vergroten dat zij onbekende capaciteiten en ideeën optimaal benutten. Misschien kan het de beslissende factor zijn die je nu nodig hebt. Dus pass de bal.