Column 'London Calling': Brexit, failing to prepare is preparing to fail

Het voorbereiden voor een eventuele No deal-uitkomst van de eerste fase van de Brexit onderhandelingen kent een complexe geschiedenis.

Vanuit de kant van de EU27 is het publiceren een betrekkelijk overzichtelijke zaak. Het is grotendeels pragmatisch en bevat adviezen aan bedrijven en lidstaten over mogelijke knelpunten en hoe daar op voor te bereiden. Daarnaast heeft het, zeker sinds afgelopen zomer, een bijrol als drukmiddel om sommige harde Brexiters die flirten met No Deal te waarschuwen voor de gevolgen.

De Britse kant heeft een wat roeriger geschiedenis qua voorbereidingen. Er werd zeker een jaar lang sowieso door de overheid niet gesproken over praktische gevolgen van een eventueel No Deal scenario. Het scenario werd hooguit gebruikt als een soort dreigement richting de EU27 dat ze met gunstige voorstellen moesten komen anders zouden de Britten zonder overeenkomst de onderhandelingstafel verlaten.

Het gebrek aan daadwerkelijke voorbereiding voor deze nucleaire optie werd door harde Brexiters gezien als een teken van zwakte. Zonder goede voorbereiding zou het immers een loos dreigement lijken. Uiteindelijk ging DExEU, het ministerie voor uittreding uit de EU, in de weer met voorbereidingen. Na een enkele valse start met wat (schijnbaar door een stagiair van Wikipedia geplukte) feitjes over sectoren die risico zouden lopen, verschenen in de loop van dit jaar serieuzere analyses met risico’s en voorbereidingen.

Dit was tegen het zere been van dezelfde Brexiters die eerder vroegen om serieuze No Deal-voorbereiding. Het publiceren van gevolgen en risico’s zou mensen wel eens kunnen laten afvragen of Brexit nou eigenlijk wel zo’n goed idee was.

Inmiddels zijn we van beide zijden een reeks publicaties verder en worden de gevolgen voor een hoop sectoren duidelijker. Zelfs een doorgewinterde Brexiter als DExEU-minister Dominic Raab moet toegeven dat Britse havens niet voorbereid zijn op extra controles en papierwerk. Hij suggereert dat de Britten waarschijnlijk het grootste deel van het inkomende vrachtverkeer door zullen wuiven om oponthoud te voorkomen.

Goed nieuws voor de Nederlandse exporteur zou je zeggen, tomaat en tulp worden straks gewoon doorgelaten. Toch is ook dat niet zonder problemen. De Europese Commissie heeft al aangegeven niet van plan te zijn Europese standaarden en controles te laten verslappen als gevolg van Brexit. Er is terechte angst dat het Verenigd Koninkrijk een achterdeur naar de EU wordt voor chloorkip of hormoonvlees. Het risico is dat een vrachtwagen straks wel heen kan maar vol terug rijden naar Nederland een stuk lastiger wordt.

Sinds ik deze column begon ben ik door een aantal ondernemers in Nederland benaderd die mijn inschatting vragen over mogelijke uitkomsten en eventuele voorbereidingen. Laat ik voorop stellen dat ik al ruim een jaar overtuigd ben van een uitkomst waarin het VK nog steeds onderdeel is van de Interne Markt en de Douane Unie (of iets dat daar in de praktijk heel erg op lijkt), iets anders zal economisch en politiek vrijwel onmogelijk blijken. Over hoe we daar terecht zullen komen durf ik niets te voorspellen, behalve dat het een onwaarschijnlijke en onvoorspelbare route zal zijn.

Ik verwacht chaos rond ‘Brexit day’ in maart 2019, en daarna nog zeker een jaar onzekerheid. Hoe daar op voor te bereiden? Een aantal autofabrikanten hier hebben aangegeven hun zomerproductiestop te vervroegen naar april, ik kan het ze niet kwalijk nemen. Plannen blijft lastig en letterlijk niets doen in april is dan misschien de beste oplossing.