Column 'London Calling': Ineens moet het, je verdiepen in de Europese Unie

Londen was afgelopen weekend het toneel van een fikse demonstratie voor een zogeheten “people’s vote”. Een oproep om, zodra er een overeenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU27 bereikt is, die deal ter goedkeuring aan het volk voor te leggen in een nieuw referendum.

Ik ben er zelf nog niet over uit of een referendum zo’n goed idee is. Ja, het is waarschijnlijk netter dan de uitspraak van het raadgevend referendum in 2016 naast je neer te leggen. Het is ook netjes om, nu beter bekend is wat Brexit nou eigenlijk zal inhouden, te vragen of mensen het écht zeker weten. Aan de andere kant heeft het vorige referendum het land hopeloos verdeeld en mensen tegen elkaar opgezet. Een wond die makkelijk tien jaar kost om te helen. Is nóg een referendum dan wel een goed idee? Maakt dat zaken niet alleen maar erger? Het vorige referendum blonk niet bepaald uit wat betreft schoonheid of waarheidsgehalte van de argumenten. De vraag is of dat deze keer echt beter zal worden.

Maar goed, de demonstratie leek een historische te gaan worden. Dat voorstanders van de Brexit advertentieruimte kochten om deelnemers aan de demonstratie belachelijk te maken, gaf aan dat zij zich zorgen beginnen te maken. Hij zou wel eens groter kunnen worden dan voorgaande demonstraties. Ik ben toch maar even gaan kijken en met zo’n 700.000 deelnemers werd het de grootste demonstratie in het VK sinds die tegen de inval in Irak.

Een paar jaar geleden was het ondenkbaar dat er ooit tienduizenden EU-vlaggen zouden wapperen in Britse straten. Het is een beeld dat associaties oproept met een demonstratie tegen corruptie in Bulgarije of een anti-Poetin demonstratie in Oekraïne. Niet op Trafalgar Square.

En dat is alleen de emotionele kant. Nog nooit kende de gemiddelde Brit zoveel feiten over de EU. Lees de reacties op internet onder nieuwsberichten en ineens discussiëren mensen over ‘WTO Schedules’, Europese wetenschapssamenwerking, ‘Non-Tariff Bariers’, veto rechten, voedselveiligheid, licenties voor vrachtwagenchauffeurs en landingsrechten. Ineens komt de gemiddelde Brit erachter wat er eigenlijk allemaal tussen de 28 lidstaten op EU niveau geregeld en afgesproken wordt.

Voor het bedrijfsleven geldt dat eigenlijk net zo. Bedrijven voor wie er voorheen geen verschil was of hun waar in Breda, Bristol of Bratislava verkocht werd, moesten zich ineens verdiepen in international contractrecht. Een contract is er doorgaans niet voor als het goed gaat, het is voor als het onverhoopt misgaat. Wat als die afnemer straks ineens onder andere regelgeving valt en je niet kunt terugvallen op EU-verdragen? Wat als die voorheen betrekkelijk onzichtbare basis die geleverd wordt door verordeningen als “Rome 1” of de Europese Insolventieverordening ineens wegvalt? Wat voor gevolgen gaat het wegvallen van de VAT MOSS-regeling voor grensoverschrijdende BTW-heffing hebben voor online bedrijven?

Grotere bedrijven hebben intern mensen aangesteld om zich hierin te verdiepen of externe adviesbureau’s ingehuurd om bedrijfsprocessen door te lichten op aannames waar ze misschien niet meer op kunnen vertrouwen en om verschillende scenario’s te plannen. Voor het MKB ligt dat lastiger. Die kunnen zich meestal niet veroorloven mensen of budget vrij te maken om zich hierin te verdiepen. Vorige maand werd bekend dat maar 14% van de MKB’ers zich had voorbereid op een harde Brexit. Veel kleinere bedrijven hebben al aangegeven zich helemaal niet voor te gaan bereiden.

Het is tekenend dat het Department for International Trade een campagne gestart is om Britse ondernemers te stimuleren meer te exporteren, maar dat alle voorbeelden over handel buiten Europa gaan. Over hoe Britse handel binnen Europa er straks uitziet ontbreekt nog veel kennis, zelfs bij het ministerie.