Hoe Corendon crashte door corona: ‘We zitten in overlevingsstand’

Als één sector weet om te gaan met calamiteiten, dan is het de reiswereld wel, zegt Van der Heijden (60 jaar). Elk jaar gebeurt er ergens op de wereld wel iets heftigs, of het nu een oorlog, orkaan of een andere ramp is. Hij wil maar zeggen: ze zijn op alles voorbereid. Nou ja, bijna alles. Met het virus dat de hele wereld in no time in zijn greep kreeg, wisten ze zich toch even geen raad. En nog steeds is de worsteling groot. ,,Het is een live rampenoefening”, zegt Van der Heijden in het AD.

Hij klinkt nuchter en realistisch, tijdens het telefonische interview. Typerend is zijn antwoord op de vraag of hij zich zorgen maakt over het voortbestaan van Corendon: ,,Zorgen dat is wat mij betreft een woord dat thuishoort in de persoonlijke levenssfeer. De omstandigheden zijn heftig, ja maar in dit soort situaties moet je niet in de emotie gaan zitten, maar rationeel blijven en nadenken over scenario’s voor de komende jaren. Wat willen onze klanten, hoe passen we ons daar op aan, wat betekent dat voor onze vloot en onze hotels, enzovoort?” Een overlevingsstand is het, zegt hij er zelf over.

Wanneer werd het u duidelijk dat het om een ernstig virus ging?

Steven van der Heijden: ,,Toen het virus in Wuhan rondwaarde, was het nog een ver-van-mijn-bed-show. Het moment dat het virus cruiseschepen bereikte en het op het schip Costa Smeralda van ons eigen merk Stip Reizen speelde, kwam het al snel dichterbij. Ik denk dat we eind januari in de coronastand stonden. De impact op de verkoop werd later duidelijk toen een hotel in Tenerife werd getroffen en in quarantaine moest, dat was eind februari.’’

Wat gebeurde erna?

,,Langzaam vielen boekingen stil, steeds meer landen troffen maatregelen. We besloten de vertrekken tot 1 april te annuleren, 9 dagen later op 23 maart, besloten we om alle reizen met vertrek tot 1 juni te annuleren. Uiteindelijk ging het om 200.000 annuleringen. Daarna zijn we onze klanten gaan terughalen. Dat ging om bijna 7000 mensen. De meeste mensen zaten rond de Rode en Middellandse Zee, maar een deel zat verder weg, zoals op Curaçao en Bali.’’

Hoe ging die repatriëringsoperatie?

,,Die is vrij ordelijk verlopen, met dank aan de reisleiding. Het voordeel is dat je als pakketreisaanbieder natuurlijk precies weet waar iedereen zit. Het laatste dat je wilt, is dat mensen maanden komen vast te zitten, zoals in Marokko. Wij hadden daar enkele gasten zitten, maar die hebben wij lang voordat de Marokkaanse overheid de grenzen sloot, opgehaald. Op Curaçao was het trouwens wel spannend of mensen met een van de laatste vluchten van KLM mee konden. Gelukkig kon het.’’

Hebt u zelf last gehad van het virus?

,,In mijn omgeving zijn veel mensen fervent wintersporter en het leek alsof iedereen die in Italië was geweest, corona had opgelopen. Gelukkig heeft niemand op de ic gelegen of erger, maar ze zijn behoorlijk ziek geweest en lang ook. Zelf ben ik al twaalf weken niet op het werk geweest en ik kan mij niet herinneren dat ik ooit zolang niet in het vliegtuig heb gezeten. Maar dat zijn geen dingen waar ik last van heb.’’

Hoe hard heeft corona Corendon geraakt in de portemonnee?

,,Portemonnee? Welke portemonnee?! Er is geen portemonnee meer.... We waren op weg naar het beste jaar ooit qua boekingen en marges en nu zitten we in de overlevingsstand. We hebben het overleefd dankzij steunmaatregelen, de overheid heeft ons heel adequaat geholpen. In eerste instantie dachten we dat de crisis snel voorbij zou zijn, maar geleidelijk werd duidelijk dat het niet zo was. Dit is een verloren jaar, rampzalig gewoon. We zullen afscheid nemen van ongeveer 100 mensen, een kwart van ons personeelsbestand. We zien onszelf als één grote familie en het afscheid valt ons zwaar. Maar het is onvermijdelijk, willen we dit overleven.’

,,We hebben de banken nodig om ons door de zwaarste periode heen te helpen. We zijn in onderhandeling over extra kredieten, het gaat daarbij om een regeling waarbij de overheid voor grote bedrijven garant staat voor 80 procent. Het is niet zo dat we die financiering automatisch krijgen. We moeten aantonen dat we levensvatbaar zijn.’’

Hoe ziet de toekomst van Corendon eruit?

,,We zijn op het ergste scenario voorbereid. Dat is dat we volgend jaar terugvallen naar 40 procent van de omvang van vorig jaar. Maar er zijn lichtpuntjes: vanaf volgende maand kunnen we weer reizen uitvoeren, ook al gaat het om kleine volumes.’’

Veel Nederlanders kiezen dit jaar voor vakantie in eigen land. Is er toekomst voor grootschalige complexen en massatoerisme?

,,Deze zomer kiezen veel mensen voor kleinschalige, individuele accommodaties en eigen transportmiddelen. We zien dat zelf ook: de belangstelling voor Europarcs en onze eigen ‘Costa Hollandia’ is groot. Maar ik ga er vanuit dat mensen wel weer zullen kiezen voor die grote complexen.’’

Waarom denkt u dat?

,,Waarom zou de wereld opeens structureel veranderen door corona?! De eerste Duitse toeristen zitten alweer op Mallorca bij het zwembad. Misschien wordt grootschalig iets minder groot. Dan is er, afhankelijk van de grootte van accommodatie en de regels van het land, geen plek voor 1000 maar 400 gasten. Mensen die kiezen voor grootschalige complexen zijn sociale dieren. Hun karakter of gedrag verandert niet opeens door de crisis. Je ziet het aan het vliegtuig en het ov, mensen dragen mondkapjes alsof ze het altijd hebben gedaan.’’

Gewoon weer back to normal, zegt u?

,,We hebben 200.000 klanten die voor deze zomer bij een ons een reis hebben geboekt per mail gevraagd of ze hun reis willen uitstellen of willen laten doorgaan. Zo’n 15 procent wil de reis uitstellen, en 85 procent wil naar de bestemming die ze geboekt hebben. De uitkomst verrast mij ook wel, in positieve zin dan. Het laat zien dat het vertrouwen terugkomt en ik denk dat mensen na drie maanden van beperkingen hard toe zijn aan vakantie.’’

Denkt u dat de reiswereld nog een faillissementsgolf staat te wachten?

,,Het lijkt nu stilte voor de storm. Ik denk dat de landen waar toerisme een belangrijke inkomstenbron is, hun hoteliers overeind houden. In eigen land vermoed ik dat de grote reisorganisaties het zullen redden. Ik vrees wel voor de toekomst van reisbureaus. Ik denk dat zij de stille slachtoffers zullen zijn van de coronacrisis.’’

Wat als er nog een tweede golf komt? Kan de reiswereld dat aan?

,,Een tweede golf… Dat zien we dan wel. We zijn in de reiswereld gewend aan plotselinge gebeurtenissen en ik denk dat het nu minder impact zal hebben. We zijn beter voorbereid en gooien waarschijnlijk niet alles in lockdown, maar nemen specifieke maatregelen. Het vergroten van testcapaciteit kan zo’n nieuwe uitbraak wel beperken.’’

Over testen gesproken, u wilde klanten testen maar kwam onder vuur te liggen en kwam daarvan terug…

,,Er was verwarring over twee verschillende tests die wij wilden aanbieden. Er werd gezegd dat het niet waterdicht was en minister De Jonge vond het nodig om ons publiekelijk te vermanen. We hebben ons een tijd stil gehouden maar laat ik zeggen dat het laatste woord nog niet is gezegd over het fenomeen testen en teststraten.’’

U overweegt om toch weer te gaan testen?

,,Het laatste woord is daar nog niet over gezegd, daarmee wil ik dus zeggen: punt.‘’

Maar u broedt dus op iets?

,,Kijk, we vliegen vanaf 5 juli weer naar Curaçao, maar Curaçao stelt nu als eis dat consumenten wel getest zijn. We hopen daar de komende dagen meer duidelijkheid over te krijgen. Overigens, ik denk dat mensen niet zozeer bang zijn ziek te worden in het vliegtuig, maar bevreesd zijn om in het buitenland ziek te worden en in een ziekenhuis te belanden. Ik denk dat je die vrees gedeeltelijk kunt wegnemen met een test en dat het een geruststelling kan geven.’’

Al is zo’n test niet 100 procent betrouwbaar?

,,Niets is 100 procent betrouwbaar. Als de werking 99 procent is, dan is statistisch gezien de kans op een coronabesmetting al ongelooflijk veel kleiner geworden.’’

U klinkt vrij zakelijk en rationeel, wat heeft u de afgelopen maanden nu echt persoonlijk geraakt?

,,Wat mij het meest heeft geraakt, is dat we stevig in onze eigen organisatie moeten snijden. Het is nog nooit voorgekomen in onze geschiedenis en het is hard om tegen mensen te moeten zeggen ‘jij, jij en jij hebben over een paar weken geen baan meer’. Wat mij ook geraakt heeft, zijn de verhalen van mensen die toen we de reizen massaal moesten annuleren, te kennen gaven dat ze geen voucher wilden omdat dit hun laatste reis zou zijn. Bijvoorbeeld omdat een van de reisgenoten terminaal ziek is. Uiteraard maak je dan een uitzondering en geef je mensen geen voucher maar geld. Maar wat het voor mij pijnlijk blootlegde, is dat vakantie niet alleen maar draait om lang leve de lol maar soms ook gaat om afscheid nemen van dierbaren.’’