Crisistijd: de katalysator van vernieuwing?

Het kan verkeren: binnen een week tijd ging Nederland van ‘geen handen meer schudden’ naar ‘alle scholen, sportclubs en cafés op slot tot zeker 6 april’. Inmiddels werkt en studeert het overgrote deel van Nederland vanuit de woon-, studeer- of slaapkamer, al dan niet met spelende of lerende kinderen op de achtergrond. Iets wat we ons een maand geleden nog totaal niet voor konden stellen, is inmiddels tot realiteit verworden en stelt werkend en ondernemend Nederland voor flinke uitdagingen. In plaats van dat paniek en onrust de boventoon voeren, blijkt de bevolking juist met tegenovergestelde middelen de coronacrisis te lijf te gaan.

Het Nederlandse onderwijs heeft in een paar dagen tijd een hele aanpak voor ‘onderwijs op afstand’ uitgerold. Banken laten weten dat ondernemers financiële ademruimte krijgen door ze een half jaar aan uitstel voor aflossing aan te bieden. En ook vanuit de overheid zijn er verschillende tegemoetkomingen geformuleerd. In de loonkosten van werknemers, maar ook in het tijdelijk financieel bijstaan van zelfstandigen, door hen aanvullende inkomensondersteuning aan te bieden. Natuurlijk, men is bang en onzeker, maar de verandercapaciteit van bevolking en politiek is imposant. Dit blijkt eens te meer wanneer we wat verder inzoomen en werkend Nederland zélf aan het woord laten.

Digitale overlegscheidingen

Bepaalde werkzaamheden en onderwerpen lijken op voorhand ongeschikt om puur digitaal op te pakken. Mediation in het geval van echtscheidingen bijvoorbeeld. Hyperpersoonlijk en precair, maar met het dringende verzoek om zoveel mogelijk thuis te werken en anders minimaal anderhalve meter afstand tot de ander te bewaren, ontkomen ook echtscheidingsadvocaten hier niet aan. Marjoleine de Boorder is oprichter van en partner bij De Boorder Familie- en Erfrecht Advocaten & Mediators en werkt ook tot nader order vanuit huis.

De Boorder introduceerde het fenomeen ‘overlegscheiding’ in Nederland. Hierbij zitten niet alleen de scheidende partijen en hun advocaten, maar ook bijvoorbeeld een fiscalist, een accountant en verplicht een psycholoog aan tafel. Deze sessies vinden nu noodgedwongen in de vorm van een videoconference call plaats, maar De Boorder ervaart dat niet als last. Met veel internationale cliënten biedt het ook een uitkomst met het oog op de toekomst. ,,Mensen hebben een bepaald beeld bij video conference calls, maar dat strookt niet met de werkelijkheid. Het scheelt echt dat we er een scherm bij hebben: op die manier kun je met non-verbale communicatie je boodschap toch goed overbrengen.”

Vertrouwen bij cliënten

Het helpt volgens De Boorder ook mee dat ze vaak met een ‘vast’ team aan specialisten werkt. ,,Als de professionals elkaar goed kennen en vertrouwen, wekt dat ook vertrouwen bij de cliënten die deze vorm van mediation kiezen. Wanneer wij professioneel goed met elkaar samenwerken, werkt dat aanstekelijk. Immers: goed voorbeeld doet goed volgen.” En soms is het ook gewoon een kwestie van ‘doen’, erkent ze. ,,We kunnen duizenden bezwaren aandragen, maar we zien nu dat het ‘gewoon’ werkt. Soms moet je het maar gaan uittesten, om erachter te komen dat het werkt.”

De Boorder kent verschillende professionals die weerstand hadden tegen online sessies, maar nu volledig ‘om’ zijn. Zoals een bevriende psychologe. De Boorder: ,,Zelfs zij is inmiddels positief over video conferencing. Je moet er even aan wennen, maar dan ervaar je hoe prettig en efficiënt het is.”

Zita Hietink, de psychologe in kwestie, beaamt dit. ,,Aanvankelijk zat ik nogal vastgeroest in de gedachte dat video-coaching me niet zou liggen en dat dit vast ook minder effectief zou zijn. Maar ik wil natuurlijk wel mijn werkzaamheden als coach en psycholoog voort blijven zetten tijdens deze crisis én meehelpen het virus niet verder te verspreiden. En wat blijkt nu? Het videobellen werkt super goed! De impact is bijna net zo groot als bij face-to-face-gesprekken en het is veel beter in te plannen, want mensen hoeven er niet meer voor te reizen!” Geen onbelangrijk detail, gezien alle volle agenda’s en het waarborgen van de continuïteit van de gesprekken, ook in ongebruikelijke tijden als deze.

Eat your own dogfood

Andere wijzen van werken introduceren: het levert nogal wat weerstand op, weet ook Dirk Zekveld. Als business consultant bij Macaw adviseert hij bedrijven over onder meer slim samenwerken en digitale transformatie. ,,Bij verandering en het adopteren van nieuwe werkwijzen stellen werknemers vaak de vraag ‘Wat zit er voor mij in het vat, wat levert mij dit op?’. Maar bij gebeurtenissen zoals de uitbraak van het coronavirus verdwijnt die vraag volledig uit beeld en adopteren we massaal deze nieuwe manieren van samenwerken. We hoeven niet meer te laten zien wat het werknemers oplevert: ze hebben simpelweg geen keuze.”

Een grote gebeurtenis is volgens Zekveld een hele goede katalysator voor verandering. ,,Omdat er iets gebeurt. Als je vader wordt, als je trouwt. Dan accepteer je verandering want het is nou eenmaal ook echt anders. Deze crisis betekent: een andere manier van werken. We accepteren dat dit gebeurt, passen onze werkwijze en leven hierop aan. We ervaren het nu, we hoeven dit niet eens uit te leggen.”

Voor Zekveld geldt uiteraard ook het verplichte thuiswerken momenteel, maar tijd- en plaats-onafhankelijk werken is hem sowieso niet vreemd. “,,We zeggen altijd ‘Eat your own dogfood’: we werken dus zelf op de manier die we onze klanten adviseren. We weten dus wat de mogelijkheden en uitdagingen ervan zijn.” Concreet betekent dit: ook workshops gaan door, maar dan op afstand. ,,Met allemaal mensen die ik nog nooit heb ontmoet. We waren het uiteindelijk allemaal met elkaar eens: zo kan het dus ook!” Dat scheelde Zekveld weer een retourtje Finland, waar het bedrijf in kwestie zich bevindt.

Online videopitch startups

Acceleratorprogramma en startup-pitchevenement Present Your Startup zag dankzij corona de plannen om in april voor het eerst een finale-avond in Alkmaar te houden in rook opgaan. Het platform, opgezet door Valérie Vallenduuk in 2014, koppelt startups aan kapitaal door het organiseren van evenementen. De voorrondes voor de eerste editie van Present Your Startup in Alkmaar waren in volle gang toen corona zijn intrede deed. ,,We hebben uiteraard moeten besluiten de halve finale en finaleavond in De Drukkerij in Alkmaar te cancelen en tot nader order op te schorten”, vertelt Mike Rijkers van Present Your Startup. ,,Het is heel zuur voor de deelnemers. Ze verbleven van 2 tot 6 maart in een hotel om in snelkookpansessies keihard te werken aan het businessmodel, de financiële planning en de pitch van hun startup. Daarom hebben we besloten in aangepaste vorm wel door te gaan, zodat de startups nog steeds kans maken op investeringsgeld vanuit de betrokken investeerders.”

Lessen van coronacrisis

Daarom heeft de organisatie een alternatief bedacht. ,,We willen niet stilzitten: we gaan gewoon door, maar dan online! De halve finale stellen we tot nader order uit, maar we hebben vrijdag vast online videopitches gedaan en beschikbaar gesteld.” Een van de kanshebbers voor de finale is Daniël van Drunen. De ondernemer, oprichter van eventorganisatie Chasing the Hihat en deelnemer aan Present Your Startup met fintech-startup Airchip, die eenvoudig betalen tijdens events mogelijk maakt, is vrijdagochtend geland op Schiphol nadat hij de afgelopen weken in Canada verbleef om ver weg van de bewoonde wereld te snowboarden.

,,Donderdag kwam de oproep. Toen ik uit de taxi kwam vanaf Schiphol ben ik gaan oefenen met opnemen. Een half uur later deed ik mijn inzending.” Van Drunen is blij met de kans die hij op deze manier toch nog krijgt. Hij blijft positief, maar erkent dat hij voor uitdagingen staat. ,,We stonden aan voorhand van evenementen om onze technologie te showcasen. Daar heeft ons hele team keihard voor gewerkt, maar die evenementen gaan niet door. We zullen wel opnieuw moeten beginnen met creëren van interesse.”

Als de coronacrisis ons nu al íéts heeft geleerd, is het wel dat we met zijn allen razendsnel kunnen vernieuwen. Een hoopvolle constatering in tijden van twijfel.