Ondernemen in coronatijd (4): Wat is je bedrijf (je) nog waard?

Ed Luthart en zijn zoon lieten in juni weten te proberen met hun vijftig jaar oude standbouwbedrijf januari te halen om – vermits ze weer mogen bouwen – in 2021 de opgebouwde coronaschulden te compenseren. ,,Meer dan resultaat nul in 2021 zal er waarschijnlijk niet in zitten. De waarde van het bedrijf kan je dan ook wel op nul zetten.”

Gasten van Sytske Oosterhof, die in mei al ’60.000 puur geld kwijt was’, hielden deze zomer anderhalve meter afstand voor restaurant Nooitgedagt weer helemaal dicht moest. ,,Een pauze zou aantrekkelijker zijn geweest”, zei de Harlingse al ruim voor die moeilijk te verteren maatregel. Maar de ‘time-out’ c.q. ‘Doornroosje-regeling’ die MKB-Nederland inmiddels heeft voorgesteld, was nog niet aan de orde. Oosterhof ging creatief door en denkt ‘twee a drie jaar nodig te zullen hebben’ om het gat dat corona in haar exploitatie heeft geslagen goed te maken. Het is ‘do or die’ voor Nooitgedagt: op tijd de stekker eruit of herstructureren en doorgaan. ,,Verkoop is geen optie, de verkoopwaarde is nihil want je verkoopt op je omzet en die is er nu niet.”

Wanneer trek je de stekker eruit?

Staat het hoofd van Luthart en Oosterhof totaal niet naar de waarde van hun levenswerk en piekeren ze er niet over de stekker eruit te trekken, voor Tim van der Meer en Jonno Beugels is waarde bepalen dagelijks werk. Omzet is daarbij een belangrijke factor, maar dan de toekomstige omzet, onder normale omstandigheden.

Tim van der Meer is bedrijfsovernameadviseur bij Marktlink en waarschuwt voor kapitaalvernietiging. ,,Stel dat je bedrijf vier of vijf keer de winst (ebitda) waard is, dan zou nu de stekker eruit trekken een behoorlijke kapitaalvernietiging betekenen. Helemaal als je door alle risico’s heen licht aan het einde van de tunnel ziet.”

Investeer je je pensioengeld in je eigen bedrijf?

Luthart, die in juni 2021 met pensioen gaat, staat voor een duivels dilemma. Zoon Guus neemt de zaak over en betaalt de aandelen uit de toekomstige inkomsten. Ed ziet daarvan af als die inkomsten uitblijven. Steekt de ondernemer en vader zijn pensioengeld in de toekomst van het familiebedrijf? Anders gezegd: zal hij investeren in een bedrijf dat momenteel slecht draait?

Een afweging waar Jonno Beugels, investment manager van Nimbus, zijn professie van heeft gemaakt. ,,Over het algemeen denk ik dat veel bedrijven die puur door corona in de problemen raken, er weer bovenop kunnen komen als ze op één of andere manier actief blijven en zolang de omstandigheden, zoals marktvolume, werkprocessen en marktbenadering, niet structureel wijzigen. Daarbij geeft hoop op snel herstel overigens minder rust dan controle. Beter nu je capaciteit aanpassen en straks een uitdaging hebben om de vraag aan te kunnen dan andersom.”

Kom je deze periode door?

Of ondernemingen deze periode door kunnen komen, hangt onder andere af van financieringsmogelijkheden en coronaregelingen zoals de BMKB, de Garantie Ondernemersfinanciering GO-C en de Borgstelling Landbouwkredieten BL-C. Daarnaast vooral van uitstelregelingen op onder meer nog af te dragen loonheffing en terugbetaling van te veel ontvangen NOW, wat pas volgend jaar z’n beslag zal krijgen. Deze vormen inmiddels een serieus alternatief voor bovengenoemde kredietinstrumenten. ,,Daarbij valt ons overigens op dat de toegangseisen op die kredietinstrumenten door de overheid nogal star worden gehanteerd. Ik begrijp dat Eds L&M door een onjuiste SBI-code niet in aanmerkingen komt. Ik ben het met Ed eens dat dat geen beperkende factor zou moeten zijn.”

Ook Europese richtlijnen kunnen spelbreker zijn. ,,Een onderneming die verliezen leed die cumulatief eind 2019 nog meer dan vijftig procent van het geplaatste aandelenkapitaal bedroegen, komt wegens die ‘moeilijkheden’ niet in aanmerking voor noodfinanciering. Terwijl de feitelijke levensvatbaarheid goed kan zijn, maar daar kijkt de RVO niet naar. Die heeft te voldoen aan Europese regels.”

Track record

In een aantal gevallen is dat voor Nimbus tamelijk frustrerend, omdat het vooral investeert in bedrijven waar flinke veranderprocessen noodzakelijk zijn. ,,We hebben aardig wat bedrijven waar de herstructurering volledig is afgerond en die onder normale omstandigheden weer groeiende resultaten zouden laten zien. Een track record hebben ze nog niet kunnen opbouwen, waardoor ze stelselmatig buiten de boot vallen.”

Beugels wijst aan de andere kant op een valkuil voor bedrijven die overheidsfinanciering hebben verkregen. ,,De kans bestaat natuurlijk dat bedrijven die onderliggend niet goed in elkaar zitten dat voorlopig niet merken. Dan is de noodzaak van het treffen van interne maatregelen vaak niet voldoende zichtbaar. Als er dan straks serieus afgelost moet gaan worden, zien we de effecten pas.”

Hoe bepaal je de waarde van je bedrijf?

Hoewel de belangrijkste vraag is wat Nooitgedagt Oosterhof waard is en hoeveel Luthart nog over heeft voor L&M, is het verstandig de marktwaarde te kennen die daar onder ligt en die voor ogen te houden. Die is meer dan nul of nihil, blijkt. De invloed van corona blijkt minder groot dan menig ondernemer denkt.

Goodwill

Van der Meer ziet vaak van dichtbij hoe ondernemers persoonlijk verstrengeld zijn geraakt met hun bedrijf. ,,Zoals bij Ed en Sytske is er dan duidelijk sprake van sociale waarde. Stop of verkoop je, dan drogen ook de voor- en nadelen van ondernemerschap op.” Naast die emotionele waarde gaat het om de verdiensten die je uit je bedrijf haalt en de waarde die je opbouwt, bijvoorbeeld voor aandeelhouders. ,,Het onderhandelen gaat vaak over de goodwill; het deel van de marktwaarde dat niet is toe te schrijven aan de eigenaren zelf en de activa. Zo kan de goodwill in een transportbedrijf met honderd vrachtauto’s, honderdtwintig man personeel en dure op- en overslagfaciliteiten veel minder zijn dan die in een e-businessbedrijf met zes mensen, bureaus en laptops dat veel processen uitbesteedt.”

Verdiencapaciteit gedeeld door risico

In woorden is de waarde van een onderneming de verdiencapaciteit gedeeld door het risico dat de ondernemer daarvoor loopt. In getallen is de basis onder de waardebepaling algemeen geaccepteerd de winst (het operationele resultaat minus de schulden) maal een vermenigvuldigingsfactor, ook wel: de multiple. Voor de winst wordt dan veelal de ebitda (inkomsten voor aftrek van rente, belastingen, afschrijvingen op activa en afschrijvingen op leningen en goodwill) genomen. Een tool waar Van der Meer graag naar verwijst is marktlinkmultiple.nl ,,Vul de getallen in zonder de effecten van corona, dat volgt in een latere fase.” Behalve over het aandeel goodwill, kan de onderhandeling zich dan richten op de hoogte van de multiple. Zo kent een snelgroeiend softwarebedrijf met langlopende licentieovereenkomsten waarschijnlijk een lager risico dan een conjunctuurgevoelige jachtwerf die jaarlijks drie jachten kan opleveren. Dat risicoprofiel vertaalt zich dan in een hogere multiple. Zo wordt in de multiple ook het effect van corona verdisconteerd.

Coronamultiple

Mogelijk zijn de bedrijven die bij Nimbus en Marktlink op de radar verschijnen niet representatief voor de markt, maar Beugels en Van der Meer zien beiden weinig effect van corona op de multiples. Het valt Van der Meer ook op dat de langlopende verdiencapaciteit niet structureel wordt aangetast. ,,Blijkt de omzet of winst wel een tik te hebben gekregen van corona, dan analyseren we wat het precieze effect was en normaliseren dit in de cijfers.”

Beugels ziet wel wat lagere multiples, ‘als gevolg van onzekerheid in de markt’. ,,De vraag is of een onderneming haar performance kan handhaven. Ook de hoeveelheid geld en maatregelen die benodigd zijn om de onzekere periode door te komen, bepalen mede de multiple. Daar zijn we heel scherp op. Verder denk ik overigens dat de omgekeerde beweging eerder zichtbaar is: bedrijven die stabiel kunnen blijven presteren, blijken bestand tegen een tot dan toe onbekende factor. Dat kan juist positief uitwerken op de multiple.”

Forecast: varen door de mist

De waarde van een onderneming ligt per definitie in de toekomst en dat maakt van Van der Meer en Beugels onvermijdelijk ‘forecasters’: ze hebben verwachtingen waar ze op varen, hoe mistig het ook moge zijn. Van der Meer ziet een ‘groot aanbod van geld dat zijn weg zal vinden naar bedrijven, ook in het mkb’. ,,Voorlopig blijft het een verkopersmarkt waarin de waarde van mkb-ondernemingen stabiel is.”

Beugels vindt het vooral ‘prachtig om de creativiteit van veel ondernemers te zien’. ,,We zien zoveel initiatieven om ondanks alle restricties te kunnen blijven ondernemen. Een mooi voorbeeld vind ik restaurants die maaltijden zijn gaan maken voor thuisgebruik en dit bleven doen toen ze weer mensen mochten ontvangen. Nu we weer even terug bij af zijn, hoop ik dat het publiek daar enthousiast gebruik van blijft maken.” De toekomst is deels ook maakbaar en de investeerder heeft daarom ook verwachtingen van de overheid. ,,Initiatieven zoals die van Sytske om zelf nieuwe concepten te bedenken, moeten zoveel mogelijk ruimte krijgen. Overheden moeten daar faciliterend in optreden.”