Vier reisexperts: dit is waarom het toerisme de coronacrisis gaat overleven

Maarten Boudry, filosoof: ‘Reissector komt onvermijdelijk weer op kruissnelheid’

Is er nog hoop voor de toerist?

,,Ik denk het wel. Het zal wellicht lang duren, maar een terugkeer naar de normaliteit is bijna onvermijdelijk. Een wereld zonder intercontinentale vluchten is onvoorstelbaar. In dat opzicht kan je deze situatie vergelijken met 9/11. In de eerste fase na die aanslagen heerste er enorme paniek. Elk vliegtuig was immers een potentieel doelwit voor kapers'', aldus Boudry in het AD. ,,Het heeft lange tijd geduurd voor die angst wegebde en de algemene bereidheid terugkeerde om in het vliegtuig te stappen, vooral in de VS. Mensen hebben zich uiteindelijk ook niet laten tegenhouden door verscherpte maatregelen, zoals het verbod op vloeistoffen in de cabine of het uitdoen van je schoenen bij de controle. Na een initiële opdoffer in de luchtvaartsector zullen we nu ook weer terugkeren naar een hausse: er is nog enorm veel groeipotentieel in de rest van de wereld.”

Een pandemie is toch iets anders dan een terreurdreiging?

,,We zullen de komende twee jaar wellicht rekening moeten houden met allerlei inreisverboden en controles. Misschien dat er binnen nu en een jaar een vaccin is, dan zijn we toch gauw twee jaar verder voor dat vaccin is uitgerold tot in alle ontwikkelingslanden. Toch zullen mensen op reis blijven gaan, ondanks immuniteitsattesten, temperatuurcontroles, mondmaskers of zelfs quarantaine-maatregelen. Men zal wel de voorkeur voor een bepaalde bestemming laten afhangen van het lokale besmettingsgevaar of van de hoeveelheid rompslomp.”

Is virtueel reizen een alternatief?

,,Tijdens een lockdown zijn mensen heel creatief en zie je initiatieven als videoconferenties en virtuele museabezoeken. Maar ik denk niet dat het blijft duren. Artiesten zullen opnieuw op locatie willen optreden en diplomaten en politici zullen live bijeen willen komen. Ik volg nu zelf online met een groepje van vijf een cursus kinesitherapie. Daar proef ik wel de voordelen van. Zo hoef ik me niet meer te verplaatsen. Maar met manuele behandeling gaat dat natuurlijk niet. Voor academische conferenties maakte ik al langer de afweging, maar ik merk dat mensen toch liever opteren voor een live-lezing dan voor eentje op YouTube. Je mist toch de fysieke nabijheid die voor zulke zaken essentieel is. Je kan een plaatje bekijken van Picasso’s Guernica dan ook niet vergelijken met het zien van het echte schilderij.”

Krijgen we straks naast ecologische vliegschaamte ook te maken met coronavliegschaamte?

,,Nee, dat denk ik niet. Alle vluchten die niet uitgevoerd zijn, zijn natuurlijk een plus voor het milieu. Maar als je ziet dat China bezig is met de bouw van 200 nieuwe luchthavens, dan weet je dat de hele economie inclusief de reissector onvermijdelijk weer op kruissnelheid zal komen. Vliegschaamte omwille van het milieu blijft sowieso beperkt tot een heel kleine groep mensen die elkaar beïnvloeden. Het effect van die groep is te verwaarlozen. Wie niet vliegt, zorgt er alleen voor dat de tickets voor een ander goedkoper worden. Eén ding is zeker: het effect van Greta Thunberg verzinkt momenteel in het niet bij dat van Covid-19.”

Petra De Roos, directeur van het Belgische reclamebureau LDV: ‘Mogelijk deze zomer een last-minute-piek’

Is er nog een toekomst voor het toerisme?

,,Ja. Dat geloof ik wel. Het zal ánders zijn, dat ook. En er zal wat tijd overgaan voordat we het ‘nieuwe normaal’ vinden. Er zal toerisme BC (before corona) en AC (after corona) zijn. Maar we snakken allemaal naar vrijheid. Als het containerpark opengaat, staan we in de wachtrij. Dat is al een toeristische uitstap geworden. Hoe lang de rij daar ook is. Zó hoog is de nood. En als het buitenland (nog) niet zeker is, dan boeken we al in eigen land, massaal.”

,,De coronacrisis is wat ze een ‘niet-systemische crisis’ noemen. Dat is een belangrijk verschil met pakweg de bankencrisis, die een systemische crisis was omdat de principes van de financiële wereld onderuit waren gehaald. Zo was 9/11 net als Covid-19 een niet-systemische crisis, wat betekent dat de economische principes waarop de luchtvaart gebaseerd is niet herzien dienen te worden, maar wel een hoop praktische zaken.”

,,Zoals daar zijn: hoe ga je om met social distancing in een vliegtuigmodel dat meer op een sardienenblik lijkt? Gaan we mensen screenen op ziekte zoals we ze screenen op zakmessen, omdat ze een gevaar zijn voor de rest van de inzittenden? Maar vooral: Hoe snel gaan we ‘vergeten’? Na 9/11 is de luchtvaart ondanks alles ook betrekkelijk snel en even massaal weer op gang gekomen.”

Hoe gaat het toerisme evolueren?

,,Voor deze zomer blijft het koffiedik kijken. Zolang viroloog Marc Van Ranst zegt dat je ‘heel dapper’ bent als je nu een vakantie boekt, dan boekt Vlaanderen nog geen vakantie. Zelfs niet in het buitenland. Maar het moment waarop die boodschap minder prominent wordt, zou het wel eens kunnen dat er een last-minute-piek inzit. Het zal ervan afhangen hoe snel welke maatregelen aangepast kunnen worden en wat de toon van de officiële bronnen is.”

Welke verandering(en) zullen we zien in ons reisgedrag?

,,Misschien wat minder drukke citytrips en wat meer keuze voor natuur. Ik hoop het alvast voor Venetië en Dubrovnik. Cruises bijvoorbeeld zullen misschien ook een iets langere ‘aanpasperiode’ nodig hebben. Ik verwacht ook dat reisorganisaties met andere clausules gaan uitpakken en ik zie kansen voor verzekeringsmaatschappijen.”

Piet Demeyere, woordvoerder bij TUI: ‘Hét sleutelwoord wordt ‘bescherming’’

Is er nog toekomst voor het toerisme?

,,Ik werk nu al meer dan dertig jaar bij TUI en in die tijd hebben we achtereenvolgens de Golfoorlog, de financiële crisis en de terroristische aanslagen meegemaakt Telkens stond de wereld even stil en werd het vrije verkeer bemoeilijkt of aan banden gelegd, maar de toeristische sector heeft altijd de draad weer sneller dan verwacht kunnen oppikken. Dus ja, ik zie zeker toekomst voor onze sector.”

Waaruit bestaat uw werk momenteel?

,,Op dit moment zijn wij druk bezig met de zogeheten coronavouchers, die dienen als garantie voor betaalde vlieg- en pakketreizen. Een ministerieel besluit stelt dat reizigers een jaar krijgen om hun vouchers te gebruiken voor de betaling van een nieuwe reis. Gebeurt dat niet na twaalf maanden, dan moet de reissom terugbetaald worden.”

Is dat geen groot risico? We weten nog niet tot hoe lang deze lockdown duurt en of er nóg ‘ophokperiodes’ zullen volgen.

,,Laat ons hopen dat het niet zover hoeft te komen. De coronacrisis is voor onze sector een enorme kaalslag en dit ministerieel besluit geeft ons tenminste wat ademruimte.”

Welke verandering(en) zullen we zien in ons reisgedrag?

,,Mensen zullen de hele corona-geschiedenis zo snel mogelijk achter zich willen laten, maar er zullen ongetwijfeld lessen uit worden getrokken. De jongste jaren zagen we een toenemende trend van ‘depackaging’: mensen die hun reis zélf samenstellen. Ze kopen een vliegticket bij een lowcostmaatschappij, boeken een hotel via Booking, enz. De touroperator bood hen niet langer een meerwaarde.”

,,Het hele corona-verhaal heeft de kwetsbaarheid van deze reiziger blootgelegd. Als je alles zelf doet, ben je ook op jezelf aangewezen als er iets misloopt. TUI had praktisch al zijn pakketreis-vakantiegangers met speciaal ingelegde vluchten thuis tegen 23 maart. Mensen die zelfstandig op reis waren vertrokken, hebben achteraf vaak een peperduur ticket moeten kopen voor een zeer gecompliceerde terugreis. Een professionele touroperator lijdt bij een crisis als deze financieel verlies, maar wint zeker ook aan geloofwaardigheid en vertrouwen.”

,,Wie reisorganisaties beschouwt als een ouderwetse tak van het toerisme, zal zijn mening wellicht toch enigszins herzien. Hét sleutelwoord van de toekomstige reizen zal ‘bescherming’ zijn. Zélfs bij jongeren. Veel mensen zullen opnieuw voor een pakketreis kiezen omwille van de juridische zekerheid en de assistentie zoals repatriëring als de situatie ter plaatse precair wordt.”

,,De all-risk annuleringsverzekering bij TUI, de enige die ook voor epidemieën dekking biedt, zal veel minder dan vroeger als een nodeloze kost worden beschouwd. Bij online aanbieders zullen de kleine lettertjes met meer aandacht gelezen worden. Algemeen zullen mensen zeker bereid zijn om iets meer te betalen voor deze juridische bescherming.”

Veel mensen hebben hun eigen huis en tuin ‘herontdekt’. Houdt die trend stand?

,,We hebben vanaf het begin van de coronacrisis een aaneenschakeling van zonovergoten dagen gehad. Dan is het gemakkelijk om heerlijk ‘vakantie-in-eigen-tuin’ te houden. Was het druilerig weer geweest, dan hadden velen niet de energie gevonden om zo veel buiten te sporten of te tuinieren. Over een paar weken zullen mensen hun omgeving beu zijn en weer gaan hunkeren naar leven en beleven.”

Toni De Coninck, hoofdredacteur van Belgische reismagazine June: ‘Alleen vliegen met Fit to Fly-attest’

Hoe ziet u de toekomst van het toerisme?

,,Op korte termijn, en dan bedoel ik de pre-vaccinfase, ziet de toekomst er somber en chaotisch uit. Ik zie echt met de beste wil van de wereld niet in hoe je in juli 180 mensen in een vliegtuig gaat stoppen die ’s avonds met duizenden anderen aan een buffet moeten aanschuiven in een all-inclusive hotel. Volgens mij zal dat vanaf nu alleen nog mogelijk zijn met een soort Fit to Fly-attest. Ik geloof wél dat we zullen reizen deze zomer, maar het zal flexibel en hoogstwaarschijnlijk dichtbij worden.”

Allemaal naar de kust dan maar?

,,Dat is het probleem verleggen. Nee, we zullen gaan naar bestemmingen waar er een perceptie van afwezigheid heerst. Het aanbod zal schaars zijn, en volgens de normale economische wetten dus ook duurder. Op lange termijn — en dan hebben we het over de periode nadat zich een grote immuniteitsgroep heeft gevormd, of iedereen is gevaccineerd — zie ik alles vrij snel naar het oude evolueren.”

Slotsom?

,,Toerisme is de belangrijkste industrie ter wereld. Voor vele landen is het de belangrijkste bron van inkomen. We vinden het vandaag allemaal fijn dat we de Himalaya kunnen zien en dat er geen smog in de straten van Delhi is en dat ik godbetert zelfs geen vliegtuigen uit Londen Heathrow meer zie overvliegen van in mijn tuin. Laten we van 2020 het jaar van de slow travel maken. Of van de mindful travel. Misschien vinden vele mensen dat zó fijn dat ze in 2021 een duurzame keuze zullen maken bij een touroperator of de reisagent.”