Coronacrisis: drie zzp-ondernemers, drie verhalen...

Volgens cijfers die werkportaal Hoofdkraan.nl publiceerde, hebben freelancers sinds de uitbraak van de coronacrisis gemiddeld 7 procent ingeleverd. Voor de coronacrisis lag hun gemiddelde uurtarief nog op 49 euro, nu is dat 43 euro. De cijfers (gebaseerd op 15.000 offertes) geven een eerste beeld van de gevolgen van de coronacrisis voor het inkomen van zzp-ondernemers aan de bovenkant van de markt, maar de onderlinge verschillen zijn groot.

'Tozo niet geschikt voor langere periode'

Terwijl freelancers werkzaam in bijvoorbeeld de digitale wereld floreren en er geld bijkrijgen, zijn zzp-ondernemers in getroffen sectoren zoals de horeca en cultuur vaak afhankelijk van de overheidsmaatregel Tozo. Die vult het inkomen aan tot het bestaansminimum. Het is die laatste groep waarvoor gemeenten de noodklok luiden. ,,De Tozo is eind maart gestart als crisismaatregel'', zegt de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Peter Heijkoop in de Volkskrant. ,,Maar hij is niet geschikt voor een langere periode. Mensen die hem gebruiken zoals in de horeca en cultuur, beginnen echt ernstig te verzuipen.''

Volgens Heijkoop is het voor zelfstandigen die voor de coronatijd goed boerden moeilijk het inkomen terug te brengen naar het bestaansminimum (1.050 euro voor alleenstaanden en 1.500 euro voor een stel). Het Centraal Planbureau waarschuwde vorige maand ook dat de Tozo financiële problemen niet kan voorkomen. Zzp-ondernemers die er gebruik van maken, hebben bij inkomensverlies nog altijd vier keer zoveel kans om binnen drie maanden in geldnood te komen als ontslagen werknemers. Zonder Tozo zou die kans overigens tien maal hoger liggen.

Derde steunronde zzp-ondernemers

De ruimhartige overheidssteun zou zo de tweedeling op de arbeidsmarkt onbedoeld vergroten. Die tussen zelfredzame hoogopgeleide zzp-ondernemers met buffers, en noodgedwongen (schijn)zelfstandigen. En die tussen zzp-ondernemers en vaste werknemers bij getroffen bedrijven (die hun salaris met de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW) krijgen doorbetaald). Daar komt bovenop dat de drempel om gebruik te maken van Tozo sinds juni is verhoogd: het inkomen van de partner wordt sindsdien afgetrokken van de uitkering.

In de eerste drie maanden van de coronacrisis deden 374.000 zelfstandigen een beroep op de regeling, dat is bijna een derde van het totale aantal zelfstandigen. Van de tweede Tozo-ronde maakten 103.000 zzp-ondernemers gebruik. Heijkoop verwacht dat zich voor de derde steunronde, die sinds 1 oktober loopt, zo’n 60 duizend zzp-ondernemers hebben gemeld.

'Versoepeling van de maatregelen'

Deels komt die afname doordat veel ondernemers, zoals nagelstylisten en kappers, zich door de versoepeling van de maatregelen zelf weer kunnen bedruipen, maar ook omdat zzp-ondernemers door de partnertoets niet langer voor overheidssteun in aanmerking komen. ,,We begrijpen dat de overheid die drempel heeft opgeworpen, maar daardoor kunnen mensen dat dure huis dat op beide inkomens is gekocht, nu misschien niet meer betalen en ze kunnen moeilijk uitwijken omdat de woningmarkt vastzit.''

Heijkoop pleit daarom voor aanvullende steun. Zodat zelfstandigen zich kunnen aanpassen aan hun nieuwe situatie zonder zich in de schulden te steken, bijvoorbeeld door een bijdrage in de woonkosten.

Sharon Pennings (38) was zelfstandig reisagent en wordt bron- en contactonderzoeker bij GGD

,,Ik heb sommige reizigersdossiers de afgelopen maanden wel drie keer in handen gehad om mensen om te boeken, maar uiteindelijk gingen ook die alternatieve reizen niet door. Als reisagent word ik pas betaald als iemand op vakantie is geweest, dus dat betekende geen inkomsten. Ik heb een partner die meer dan het minimumloon verdient, waardoor ik geen recht heb op Tozo. De vaste lasten kunnen we dragen, maar op leuke dingen moeten we bezuinigen."

,,Soms twijfel ik of ik dit werk moet blijven doen. Reizen verkopen is al 20 jaar mijn passie, maar ik heb een jaar gewerkt zonder inkomsten en mijn buffer is ook mijn pensioen. Ik ga daarom aan de slag als bron- en contactonderzoeker bij de GGD. Iets totaal nieuws. Mensen die positief zijn getest reageren natuurlijk anders op mij dan mensen die met vakantie gaan. Maar ik heb veel klantervaring, dus ik denk dat ik ze gerust kan stellen. En zo kan ik tenminste iets doen om de corona-uitbraak verder in te dammen zodat ik straks, hopelijk, weer iedereen op reis kan helpen.''

DJ Rob van Mastrigt (58) werd na de vorige crisis noodgedwongen freelancer, krijgt 300 euro

,,Politici krijgen wachtgeld, die snappen niet dat bij zzp-ondernemers nu alle financiële meters stilstaan behalve de uitgaven. Ik had voor een ton aan optredens in de agenda staan, Koningsdag, Pinksterweekend, nu heb ik niets meer. Maar ik heb wel mijn lease-auto, verzekeringen en internetabonnement. Omdat mijn vrouw Wilma 1.088 euro verdient, wordt dat afgetrokken van de Tozo. Ik krijg maar 300 euro. Mijn pensioen zit in dit huis. Als ik het verkoop, kan ik dat opeten, maar hoe vinden we een betaalbare huurwoning?"

,,Mensen in loondienst krijgen NOW, zelfs voetballers worden doorbetaald, maar wij worden in een minimabestaan gedrukt. Je ziet gewoon je saldootje iedere maand aangevallen worden, hup weer een tikkie eraf. Wilma gaat nu naar de Albert Heijn, Lidl én Aldi voor de beste aanbiedingen. Ik heb een sociale lening afgesloten van 10 duizend euro, daar kan ik twee maanden van rondkomen maar die moet ik wel terugbetalen. Ik ben als een idioot op zoek naar werk, maar volgende week word ik 59. Zelfs bij de Albert Heijn kreeg ik te horen: prachtig cv, maar een andere kandidaat voldoet beter aan het profiel.''

Sanne Verra (35), projectmanager in de evenementenbranche, krijgt niets vanwege partnertoets

,,Ik ben af en toe verbaasd hoe we het nog redden. Ik zzp al 11 jaar en ik heb nog nooit zonder werk gezeten. Nu kwam ik ineens thuis te zitten met mijn zoontje, als een fulltime huismoeder. Gelukkig hebben we altijd goed gespaard, maar dat geld zit ik nu wel op te eten. Het is niet dat ik er ’s nachts van wakker lig, maar er zijn momenten dat ik denk: waar is het perspectief? Ik ben gewend mijn eigen geld te verdienen, nu teer ik op het inkomen van mijn vriend, dat vind ik ongemakkelijk. Ik vind het belangrijk om in mogelijkheden te denken en mezelf opnieuw uit te vinden in plaats van mijn hand op te houden."

,,Ik heb daarom mijn webshop weer uit de ijskast gehaald. Op dit moment haal ik er meer positieve energie uit dan inkomsten maar dat vind ik minstens zo belangrijk. Ik wil nog niet wanhopig op zoek naar een baan, ik denk gewoon niet dat ik kan aarden in een dienstverband. Maar misschien denk ik daar anders over als het eind van mijn spaarrekening in zicht komt.''