‘Horeca heeft geld nodig, maar belastingvoordeel is voor supermarkten’

Het is de meest omstreden passage uit de Miljoenennota: het kabinet wil bedrijven die de komende twee jaar investeren belonen met een extra belastingaftrek van 2 miljard euro. In tegenstelling tot de oppositie was vakbond FNV tot dusver stil over de zogeheten Baangerelateerde Investeringskorting (BIK), die als doel heeft – de naam zegt het al – om de werkgelegenheid op peil te houden. Maar vandaag, op de eerste dag van de Financiële Beschouwingen met minister van Financiën Wopke Hoekstra, verbreekt de bond het stilzwijgen bij het AD. Want met het doel van de BIK is dan wel niks mis, met het middel wel, stelt vicevoorzitter Tuur Elzinga.

Dus de vakbond is tegen een belastingvoordeel voor bedrijven. Dat is niet verrassend.
,,Wij zijn niet tegen het stimuleren van investeringen. En we vinden het ook niet per se verkeerd als publiek geld naar private partijen gaat. Als zo’n belastingprikkel gericht is, gaan wij daar niet voor liggen. Maar dat is hier nou net het probleem. De analyse van het kabinet is gebrekkig.”

Wat ziet het kabinet dan verkeerd?
,,De korting is vooral een cadeautje voor bedrijven die toch al van plan waren te investeren. Dat is geld over de balk smijten en zonde van de publieke middelen. Bedrijven die toch al uitbreidingsplannen hadden, krijgen extra aftrek, terwijl er voor hen geen enkele belemmering is: kapitaal is tegen zeer lage rente te lenen op de markt. Je zou de subsidie veel gerichter moeten inzetten voor bedrijven die echt geraakt zijn door de crisis, bijvoorbeeld in de horeca, de evenementenbranche en de cultuursector. Dat zijn bedrijven die nu bezig zijn met overleven, die zullen niet zo snel investeren.”

,,Het doel moet zijn om bedrijven weer bloeiend te laten worden, bijvoorbeeld door nieuwe markten aan te boren of ander type werk te verrichten. Dat betekent dat je moet investeren in van werk-naar-werktrajecten, omscholen, trainen, werk anders organiseren, zodat het wél weer kan. Tegelijkertijd moet je als land een visie hebben. Die ontbreekt. Er ligt op het terrein van verduurzaming en digitalisering een enorme opgave. Gebruik de korting bijvoorbeeld om noodzakelijke energietransities te steunen."

Is het niet zo dat u bedrijven lastenverlichting misgunt?
,,Wij zijn helemaal niet per se tegen lastenverlichting voor bedrijven, maar als je dat doet, zorg dan voor duurzame banencreatie. Onder dit voorstel ligt een oude manier van denken, dat wanneer het goed gaat met bedrijven, het vanzelf ook goed gaat met mensen. Maar daar hebben we de afgelopen jaren amper iets van gezien.”

Het voorstel komt niet uit de lucht vallen. VNO-NCW heeft er stevig voor gelobbyd. Die werkgeversclub ziet u toch elke week?
,,Dit is een paar keer in overleggen gedropt, maar dat het in de Miljoenennota zat, was een verrassing voor ons. Wij hebben steeds gezegd: er valt wel over te praten, maar er moeten wel voorwaarden zijn. Als je een korting zonder voorwaarden geeft, verdwijnt dat geld in de zakken van bedrijven die ondanks de crisis toch al goed geboerd hebben. We weten allemaal dat mensen tijdens de lockdown niet uit eten konden, omdat de horeca dicht zat. Terwijl supermarkten, bezorgservices, distributiecentra en bouwmarkten profiteerden. En dat zijn nou net de bedrijven die nu wel mogelijkheden zien om te investeren. Als je dat beloont, komt die 2 miljard daar terecht.”

In het debat na Prinsjesdag leek VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff niet erg onder de indruk van de weerstand tegen de BIK. Bedrijven hebben hun lasten afgelopen periode flink zien stijgen, zei hij. Als de BIK niet doorgaat, verlagen we alsnog de winstbelasting, was de boodschap.
,,Verlaging van de winstbelasting is al net zo ongericht en onverstandig. Als je kort terugkijkt zie je inderdaad dat de lasten voor het bedrijfsleven zijn gestegen. Maar de lasten vertellen niet het hele verhaal. Als je wat verder teruggaat in de tijd, zie je dat bedrijven de laatste tientallen jaren een groter deel van de koek hebben gekregen. Het aandeel wat naar werknemers gaat is aanhoudend gedaald. Winsten zijn toegenomen, maar we zien dat bedrijven steeds meer geld oppotten of uitkeren aan de aandeelhouders. Dit geld gaat niet naar medewerkers. Ze investeren niet, omdat ze een gebrek aan winstkansen zien. Veel bedrijven zitten op een grote spaarpot. Daarom kunnen we er beter voor zorgen dat bedrijven die niet zo’n spaarpot hebben worden geholpen om de crisis te doorstaan, bijvoorbeeld door ze door de winter van de crisis te helpen.”

Maar loop je dan niet het risico dat bedrijven niet meer wakker worden uit hun winterslaap?
,,Je kunt inderdaad van uitstel van betaling naar uitstel van betaling hobbelen, zonder failliet te gaan. Maar uiteindelijk moeten mensen die daar werken ook perspectief hebben. Daarom is het ook zo belangrijk dat we investeren in herscholing en omscholing, dat we bedrijven helpen over te gaan naar een nichemarkt. Dat zijn investeringen die wel zoden aan de dijk zetten.”

Maar daarvoor maakt het kabinet toch juist aanvullend 1,4 miljard euro vrij?
,,Zeker, het kabinet is wel goed bezig met incidenteel geld op de korte termijn. Maar die 2 miljard voor de BIK is beoogd om duurzaam aan het bedrijfsleven ten goede te laten komen. Ze kondigen het aan als tijdelijke maatregel, maar ze willen het geld gewoon meerjarig aan het bedrijfsleven geven. Daar zit voor ons de pijn: het kabinet is huiverig om structureel extra geld uit te geven, behalve voor lastenverlichting voor bedrijven. Terwijl bijvoorbeeld de zorg te weinig nieuwe mensen trekt en veel bestaande medewerkers tegen een burn-out aan zitten. Dan zul je in menskracht, in de motivatie van mensen moeten investeren. Maar daarvoor blijft de hand op de knip.”

De FNV moet op zoek naar een nieuwe voorzitter. Bent u kandidaat?
,,Ik denk daar wel over na. Zeker. Maar ik heb nog tot november de tijd. Nu ben ik nog volop bezig met mijn dagelijkse werk rond pensioenen, de economische crisis en het internationale vakbondswerk.”