Torenhoge prijzen in opkrabbelende tuinbouw, hoe kan dat?

,,Het gaat goed, maar het is wel spannend”, verzucht André Knoppert in het AD. De productie van zijn teelt komt net op gang. Het aantal zonuren en de temperatuur bepalen voor deze tuinder, die alleen stookt om de vorst buiten te houden, wanneer de handel begint.

Een jaar geleden was er geen handel. Knoppert en zijn zoon Martijn moesten elke ochtend de afweging maken: veilen of niet veilen? Op 13 maart stortte de markt in elkaar toen landen hun grenzen sloten vanwege het opkomende coronavirus. De vraag nam in één dag gigantisch af doordat bijvoorbeeld Amerika de grenzen dichtgooide voor Europa. De Engelse moederdag (22 maart) kwam eraan, een piekmoment voor de sierteelt. Telers zagen plotseling hun producten onder de klok verdwijnen zonder dat ze er een cent voor kregen.

Karren met duizenden bloemen en planten vernietigd

Een jaar later is het beeld totaal veranderd. De prijzen op de bloemenveiling en in de verdere handel zijn hoog. De grootste onzekerheid rondom de maatregelen tegen het coronavirus is weg, al blijft het dus soms billenknijpen. Ook voor Knoppert, die in Maasdijk pluischrysanten, ranonkels en potanjers teelt. ,,Nu wil Duitsland met Pasen alle winkels weer sluiten... Oh, is dat weer teruggedraaid?”, zegt hij opgelucht. ,,Zo zie je maar, dan valt het mee. Maar deze dingen maken het spannend.”

Vorig jaar moest hij een deel van zijn oogst weggooien. Hij is lang niet de enige. Beelden van het terrein van bloemenveiling Royal FloraHolland gingen de hele wereld over. De parkeerplaatsen stonden vol met karren met duizenden bloemen en planten die niemand wilde hebben. Ze werden stuk voor stuk vernietigd.

Alle planten op de grote vuilnishoop

,,Het bedreigde onze bedrijfsvoering”, blikt Michel van Schie, woordvoerder bij FloraHolland, terug. ,,We wisten niet waar we al die stapelwagens met bloemen moesten laten. Toen moesten we besluiten dat telers nog maar 30 procent van wat ze die week ervoor hadden geleverd, naar de veiling mochten brengen. Daarmee grijp je heel stevig in op de markt, maar daarmee reguleerde de markt zichzelf ook enigszins.”

Jelle Strijbis weet het nog als de dag van gisteren. Zijn kassen stonden vol kalanchoë’s, waarvan 90 tot 95 procent naar het buitenland zou gaan. Hij nam een lastig besluit: alle planten gingen op een grote vuilnishoop. De containers raakten zo snel vol, dat er bergen met planten ontstonden op zijn erf. Ook gaf hij een deel weg, bijvoorbeeld aan een beer van bloemen bij een ziekenhuis of een actie van de lokale horeca.

,,De maanden maart en april zijn écht slecht geweest”, herinnert de ondernemer zich. ,,In de zomer ging het erg goed. Over het hele jaar bezien, konden we het zelfs positief afsluiten.”

Tekst gaat verder onder de foto van André Knoppert en zijn zoon Martijn. Foto: Daniella van Bergen

Door thuiswerken bleef de vraag hoog

Want de nieuwe crisis waar iedereen in de tuinbouw zo bang voor was, kwam niet. Nadat de markt instortte, lobbyden belangenverenigingen bij de overheid om een noodfonds. Dat kreeg de tuinbouw: 600 miljoen euro. Daarvan werd 200 miljoen euro uitgekeerd. Was het dan wel nodig? Van Schie: ,,Door dat noodfonds is men wel doorgegaan met produceren. Dat heeft zich uiteindelijk goed uitbetaald.”

Toen bleek dat de grenzen open bleven voor handel, nam ook de vraag naar bloemen en planten weer toe. Een klassiek geval van vraag en aanbod dreef de prijzen omhoog, legt Matthijs Mesken van de Vereniging voor Groothandelaren in Bloemen (VGB) uit. ,,Gelukkig bleek later dat heel veel tuincentra, supermarkten en bloemisten open mochten blijven. Daarbij werkten we allemaal thuis en wilden we het daar gezellig maken. Ook in de tuin. Daardoor bleef de vraag hoog.”

Daarnaast zijn kwekers na de eerste klap in maart voor hun nieuwe teelt minder gaan planten. Dat zag ook Strijbis. ,,Kwekers gingen minder produceren en ook in het buitenland werd minder gekweekt. Wij hebben destijds het risico genomen om weer volle productie te draaien. Dat heeft achteraf goed uitgepakt, want daarmee konden we het verlies van het eerste kwartaal goedmaken.”

Telers van evenementenbloemen hebben het nog zwaar

Strijbis kon dan ook geen beroep doen op het noodfonds dat voor de tuinbouw in het leven werd geroepen. Wel maakte zijn bedrijf gebruik van de NOW-regeling, een loonkostentegemoetkoming voor werkgevers. Zestig procent van de bedrijven moest dat weer terugbetalen, ook Strijbis.

Bij de meeste tuinders is het verlies van het eerste kwartaal van 2020 dus ruimschoots goedgemaakt door de hoge prijzen. Maar lang niet iedereen boert zo goed, benadrukt Matthijs Mesken van de VGB. ,,Telers met evenementenbloemen, zoals orchideeën, hebben het nog zwaar. Bruiloften gaan niet door, evenementen worden uitgesteld. Hetzelfde geldt voor mensen die kweken voor bedrijven in Amerika en Azië. Een ondernemer in onze achterban levert de plantjes die op elke tafel in een cruiseboot staan. Je kan je voorstellen hoe het daarmee gaat.”

Maar hoe kan het dat de prijzen zo hoog blijven, terwijl we nu in een zwaardere lockdown zitten dan een jaar geleden? ,,De onzekerheid en paniek was toen zó groot. We hadden allemaal nog nooit een pandemie meegemaakt”, stelt Mesken. ,,Daarna is de vraag weer aangetrokken en kwam er schaarste doordat kwekers minder gingen telen.”

Online verkoop gigantisch toegenomen

,,Ook kwamen de bloemen uit Afrika niet, omdat het transport deels afhankelijk is van het aantal passagiersvluchten”, voegt Michel van Schie van FloraHolland toe. ,,Inmiddels is het aanbod aangetrokken, maar de vraag blijft hoog. De online verkoop is gigantisch toegenomen; mensen kunnen niet bij elkaar op bezoek, maar sturen elkaar wel graag een bloemetje met een verjaardag.”

Al met al denkt Mesken dat de coronacrisis ook een positief effect heeft gehad op de branche. ,,Mensen zijn zich bewust geworden van het belang van planten in huis. Iets dat wij al jaren roepen: ze zorgen voor extra zuurstof, planten zijn gezond. Ook als corona straks weg is, denk ik dat dat blijft.”