Nieuwe aanpak coronabeleid: voor Kuipers eerst de politiek, dan het OMT

Een brief naar de Tweede Kamer voordat het Outbreak Management Team zijn advies af heeft. Een coronapersconferentie zonder premier Mark Rutte. Een virusremmend instrument (2G) dat nog voor het debat wordt afgeschoten. Er is een nieuw coronatijdperk aangebroken in Den Haag. Na twee jaar in crisismodus verzetten experts en ministers de bakens. Weg van de oude coronaroutines. Het OMT beraadt zich op de eigen rol en samenstelling, het Binnenhof snakt naar minder dominantie van de virologen en meer ‘normaal’ Haags beleidswerk.

Premier Rutte voor het eerst niet bij coronapersconferentie

En dat gaat zo snel dat zelfs nauw betrokkenen moeten wennen. Zo meldde premier Mark Rutte zich afgelopen week terloops af voor de coronapersconferentie van komende dinsdag. Hij had verplichtingen in de Eerste Kamer, klonk het luchtigjes, ‘die gaan voor’.

Een novum sinds de uitbraak van de pandemie: eerder werd de complete Haagse agenda geboetseerd rond de coronabesluitvorming, nu moet ‘de persco’ plots wijken voor een senaatsdebat waar normaal anderhalve man en een paardenkop naar kijkt.

,,Dat overviel ons ook een beetje”, zegt een van de betrokken ambtenaren op AD.nl. Minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers (D66) zal er dus alleen voor staan dinsdag. ,,We moeten nog even kijken naar de precieze opzet.”

'Coronakwestie wordt er zo langzamerhand één van de velen'

De afwezigheid van de premier is ook symbool voor de nieuwe fase van de corona-aanpak. Formeel paste het kabinet afgelopen week al de beleidsdoelen aan, van ‘alle ballen op de zorg’ naar ‘nooit meer een lockdown’. Rutte zei zelf al dat hij ‘een beetje weg wil’ van zijn rol, omdat de coronakwestie er zo langzamerhand één van velen wordt in Den Haag, en dus wil Rutte ‘normaliseren’. Daar hoort één minister bij, ‘met zijn tweeën is wat zwaar aangezet’.

Daarnaast wil het kabinet de regie dus echt meer naar zich toe trekken. Dat er al een brief naar de Tweede Kamer gaat met contouren van de versoepelagenda - dus voor het OMT-beraad van zaterdagochtend - is daar een symptoom van. ,,Dat is wel opvallend hoor”, zegt een bron. ,,Echt een andere volgorde.”

Coronamaatregelen: 'Kabinet wil de lijnen zelf uitzetten'

Het past bij de tijdgeest. En het past bij de nieuwe minister Kuipers, die in zijn eerste weken al meteen eigen accenten zette, breder advies vroeg, draaiboeken omgooide, de OMT-brief vóór de persconferentie op verzoek met de Kamer deelde, zo benadrukt een bron bij D66. ,,Het kabinet wil de lijnen zelf uitzetten, en minder laten afhangen van het OMT. Dat is spannend, want je riskeert dat je terug moet pendelen van je politieke wensen als het OMT zegt: de zorg kan deze versoepelingen niet aan. Dan moet je misschien terug.”

Dat het kabinet bij de vorige versoepelronde koos om de boel uren langer open te laten dan het expertteam aanraadde is ook een teken van OMT-onafhankelijk leiderschap, stellen bronnen tevreden vast. ,,Het werd ook wel tijd dat de witte jassen wat gas terugnemen”, meldt een ingewijde. ,,Die hebben net iets te lang met een druk op de knop alle winkels dicht kunnen houden.”

Het OMT voorziet zelf ook een andere rol. Arts-microbioloog en lid Marc Bonten zei ‘dat het niet heel lang gaat duren’ voordat het RIVM zelf adviezen kan gaan opstellen. In de tussentijd gaat het kabinet dus zelf meer achter het stuur zitten.

Variant van 'mooiweerpolitiek'

Is dat zonder risico? Niet helemaal, zeggen betrokkenen. Het is ook een variant van mooiweerpolitiek, nu de mildere omikronvariant deze ruimte biedt. ,,Laten we eerlijk zijn: er zijn zorgen over het najaar. Het is logisch dat het OMT nu terugschakelt, dat de focus ligt op ‘nooit meer lockdown’. Maar iedereen weet hier ook: als de toestroom naar ziekenhuizen eventueel oploopt met een nieuwe variant, en de zorg loopt over, dan word je bijna altijd gedwongen tot maatregelen.”