‘Woekerrente’ op coronalening strop voor zelfstandigen: ‘Moet er echt vanaf’

,,Ik zag vorig jaar al dat ik het financieel niet ging redden'', zegt Hans Verbeek van restaurant Utrechtsedwarstafel in Amsterdam tegen het AD. ,,Ik had in april een kasstroom van 156 euro. Ik draaide op krediet. Ik had al noodsteun van ruim 10.000 euro. Maar het was niet voldoende.''

Mkb-financier Qredits wees een noodkrediet af. ,,Op advies van de gemeente heb ik toen Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) aangevraagd. Dat heeft me gered. Alleen de uitvoering ervan is uiterst belabberd en de rente is 8 procent. Dat kost me boven op de lening nog eens 1800 euro.''

Terugbetalen van Tozo en uitgestelde belastingen

Was dat de enige opslag, dan had hij dat nog wel gered. Maar Verbeek moet binnenkort starten met de afbetaling van de Tozo-hulp en de uitgestelde belastingen. Daarnaast willen leveranciers nog geld, loopt de aflossing van leningen bij de bank door en moest hij eerder alle coronahuur in één keer betalen. Afgelopen najaar besloot het kabinet alle hulpmaatregelen voor ondernemers te stoppen, in de veronderstelling dat de pandemie uit de economie wegebde. Toen bleek dat opnieuw beperkingen nodig waren, werd het merendeel van de steunmaatregelen in de kast gehouden.

Zelfstandigen moeten zich sindsdien zien te redden met het Bbz, een twintig jaar oude regeling die ooit in het leven is geroepen om mensen vanuit een bijstandsuitkering aan de slag te helpen. Met een rentepercentage van 8 procent, gelijk aan de maximale wettelijke rente die bedrijven of overheden mogen rekenen bij een betalingsachterstand. Het Bbz is echter verre van geschikt voor noodsteun. Dát dacht het kabinet op te lossen door een aantal voorwaarden te schrappen. Zo kan de lening deels worden omgezet in een gift als na een jaar blijkt dat de ondernemer onvoldoende kan terugbetalen. Maar hoewel het in de verste verte niet om betalingsachterstanden gaat, werd voor bedrijfsleningen vastgehouden aan die 'woekerrente' van 8 procent. Ondernemers die het maximumbedrag vragen, 203.135 euro, moeten daarover 16.250 euro rente betalen.

Er zit geen hoog risico op de leningen aan zelfstandigen

Rutger Groot Wassink was als GroenLinks-wethouder Sociale Zaken van Amsterdam én als onderhandelaar namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) betrokken bij de gesprekken met het kabinet over steunmaatregelen. ,,Het argument van het kabinet over het hoge risico van deze leningen, is onterecht. Je moet het niet alleen bekijken vanuit financiële risico's, maar ook vanuit sociaal perspectief. Dit gaat om de bestaanszekerheid van mensen. Het was al een heel slecht plan om de Tozo af te schaffen en vervolgens het Bbz voor coronasteun te gebruiken. Maar dat rentepercentage moet er echt vanaf. Ik roep het kabinet op dat naar beneden bij te stellen tot een sociaal aanvaardbare hoogte. Voor grote bedrijven doen we niet kinderachtig, we geven miljoenen uit aan testen voor toegang. Maar deze groep laten we in de kou staan."

Volgens een woordvoerder van VNG staan de gemeenten 'niet onwelwillend' tegenover een lager rentepercentage. ,,Maar we gaan daar niet over.''

'Kabinet grijpt discussie arbeidsmarkt aan om zzp'ers weer in loondienst te krijgen'

Ook ondernemersverenigingen klopten tevergeefs in Den Haag aan. ,,Het antwoord was steeds dat zzp'ers in de problemen nu toch gemakkelijk een baan kunnen vinden'', zegt voorzitter Hans Biesheuvel van Ondernemend Nederland (ONL). ,,Extra steun zou dat maar frustreren. De meeste zelfstandigen hebben bewust voor hun zelfstandigheid gekozen. Een andere baan is echt niet voor iedereen weggelegd. Een violist kan niet zomaar zonnepanelen installeren. Daar komt omscholing bij kijken; dat kost tijd, dat kost geld. En deze mensen hebben, door de coronamaatregelen van dezelfde overheid, geen tijd en geld meer."

Biesheuvel vreest dat de regering het niet zo heel erg vindt dat zelfstandige ondernemers omvallen. ,,Het gevoel bekruipt me dat het kabinet dit vanwege de discussie over de positie van zzp'ers en de adviezen om de arbeidsmarkt te hervormen, als een manier ziet om zelfstandigen vanzelf weer in loondienst te krijgen.''