Bitterballen en bier bonden ons, maar de wekelijkse borrel op vrijdag dreigt uit te sterven

Op veel kantoren was het jaren vaste prik: de vrijdagmiddagborrel. Er werd vaak reikhalzend naar uitgekeken door werknemers. Want niets zo lekker om na een week van gedane arbeid de computers uit te zetten en zo rond een uur of vijf - onder het genot van een biertje en bitterballen - het weekend in te luiden met collega’s. Beentjes op tafel en proosten maar.

Maar die traditie wordt met uitsterven bedreigd. Getuige ook de recente cijfers van de Nederlandse Spoorwegen, die de dienstregeling op vrijdag verder gaat versoberen. Niet zonder reden: terwijl op een normale werkdag meer dan een miljoen mensen de trein pakken, zijn dat er op vrijdag zo’n 800.000, ruim 20 procent minder. ,,Vrijdag is de nationale thuiswerkdag geworden’’, ziet de NS in het AD.

Nederlanders zijn kampioen deeltijdwerken

Dat blijkt ook wel uit cijfers van het CBS: het aantal kilometers dat verkeer in Nederland aflegt, is nog niet terug op het niveau van voor corona. Zeker sinds de lockdown tijdens de coronapandemie, waarin veel mensen thuis moesten werken, is het aantal mensen dat op vrijdag thuiswerkt fors gestegen. Veel mensen waren die dag al vrij, wat past bij de Nederlandse traditie om veel in deeltijd te werken.

In Europa staat ons land immers bekend als kampioen deeltijdwerken. Van de 9,4 miljoen mensen die begin dit jaar als werkenden geregistreerd stonden, deed net iets meer dan de helft dat fulltime, zo’n 4,9 miljoen mensen, becijferde statistiekbureau CBS. 4,5 miljoen mensen doen dat niet. Vooral vrouwen, zo’n drie miljoen, werken parttime.

De vrijdag wordt, net als de woensdagmiddag, vaak gebruikt als dag voor de kinderen. Ook ontbreekt op vrijdag vaak de urgentie om op kantoor te aanwezig zijn. Vergaderd wordt er die dag zelden. Met als gevolg: de vrijdagmiddagborrel wordt steeds vaker een donderdagmiddagborrel.

Zo ook bij Floyd & Hamilton, een recruitment-software in Amsterdam. Daar gaat de schaal met bitterballen al op donderdag rond. ,,We streven ernaar dat iedereen op maandag en donderdag aanwezig is op kantoor’’, vertelt oprichter Karlien Donders. ,,De borrel op donderdagmiddag is dan ook een bewuste keuze. We vinden het belangrijk dat iedereen erbij is en op vrijdag hebben sommigen een parttimedag of andere verplichtingen.’’

Ook horeca-eigenaren spelen steeds meer in op het fenomeen DoMiBo. De donderdagmiddagborrel is al jaren een begrip in politiek Den Haag, waar op vrijdagen nooit vergaderd wordt en de week dus een dag eerder wordt afgesloten. Die trend lijkt zich, zeker na corona, over heel Nederland uit te spreiden.

Weinig te lachen

Dat merkt ook Peter Bout, marketingmanager van Hotel Arena in Amsterdam, dat tvens een populaire bar heeft. ,,Voorheen was de vrijdagmiddagborrel heilig, maar nu zie je langzaam een verschuiving naar de donderdag’’, stelt Bout. ,,Vooral voor de zakelijke markt is de donderdag een populaire dag.’’ Ook Bout herkent de romantiek van de vrijdagmiddagborrel. ,,Op vrijdag hing er toch altijd een ander sfeertje. Het was meer ontspannen, lacherig. Maar als nu op vrijdag bijna iedereen thuiswerkt, valt er weinig te lachen. Ik ben zelf ook vrij op vrijdag.’’

Evert Smit, organisatieadviseur voor veel grote bedrijven, ziet ook sectoren waar de borrel na werktijd zelfs helemaal is verdwenen. ,,Sinds maart 2020, na de uitbraak van corona, zie je dat bij veel grote ondernemingen mensen allemaal thuis zijn blijven werken’’, ervaart hij. ,,Die werknemers komen nog maar sporadisch op kantoor. En als ze er zijn, is het er een lege boel.’’

Thuiswerken past dan misschien bij de individualisering van de samenleving, de vraag is ook: wat doet het ontbreken van een gezamenlijke borrel aan het einde van de week met de sfeer binnen een bedrijf? ,,De sociale samenhang loopt terug’ ‘, ziet Smit. ,,Daar zullen bedrijven iets op moeten verzinnen. Zo’n vrijdagmiddagborrel was toch een beetje het cement tussen de werknemers.’’