Het lijkt voor velen een ver-van-je-bed-show, dat leek het ook altijd voor Martin de Jong (*). Totdat de autohandelaar zelf slachtoffer werd van identiteitsfraude. Hij verhandelde doodnormale auto’s vanuit een loods in Nootdorp, op een doorsnee bedrijventerrein niet ver van de A12. Totdat er op een dag iemand voor zijn deur stond die een elektrische Porsche Taycan ter waarde van twee ton kwam ophalen. ,,Maar die had ik helemaal niet staan...”, klinkt het verontwaardigd tegen het AD.
Bij identiteitsfraude maken criminelen misbruik van valse of gestolen identiteitsgegevens. Ze kopen bijvoorbeeld op naam van iemand anders spullen zonder te betalen. Maar ze vragen klanten ook bepaalde bedragen over te maken voordat ze hun product komen ophalen; een zogenaamde aanbetaling. Ook kunnen de criminelen het vestigingsadres van een willekeurige ondernemer misbruiken. Martin weet er inmiddels alles van.
Het was eind 2021, midden in de coronapandemie, dat er ineens iemand voor de deur stond die zijn elektrische Porsche Taycan kwam ophalen
Martin de Jong, autohandelaar
‘Aanbetaling van duizenden euro’s’
,,Het was eind 2021, midden in de coronapandemie, dat er ineens iemand voor de deur stond die zijn elektrische Porsche Taycan kwam ophalen”, blikt hij terug. ,,Hij had een aanbetaling gedaan van duizenden euro’s. Maar die auto had ik dus helemaal niet staan. Sterker nog: ik wist van niks, handelde niet in dit soort wagens. Het voertuig was aangeboden voor 160.000 euro. Voor die prijs willen meer mensen zo’n wagen hebben, dat snap ik ook nog wel.”
De Jong schrok zich rot. Vooral toen hij hoorde dat deze klant in Polen via een website de wagen had gekocht die hij dan bij een Nederlands bedrijf - zijn onderneming dus - kon ophalen. Het geld moest hij overmaken naar een Duitse rekening. ,,Dan gaat er toch een belletje rinkelen, denk je. Maar nee hoor, deze persoon heeft gewoon dat geld overgemaakt en is naar Nederland gereisd.”
‘Als de dood dat het misgaat’
Het zorgde ervoor dat De Jong in een nachtmerrie belandde, met deurwaarders die hem lastigvielen en die hij moest afwimpelen. Hij besloot te stoppen met zijn onderneming. ,,Het was gelukkig niet mijn hoofdactiviteit, ben er dus niet afhankelijk van. Maar vervelend is het allemaal wel. Zeker ook voor de eigenaren van de loods”, benadrukt hij. ,,Ook bij hen hebben er mensen voor de deur gestaan die verhaal kwamen halen.”
De eigenaresse, die gezien het gevoelige onderwerp liever anoniem wil blijven, laat weten dat ze soms als de dood is dat het mis gaat. ,,Er hoeft maar één keer een verkeerde persoon voor de deur te staan die kwaad in de zin heeft. Ik moet er niet aan denken wat er dan kan gebeuren”, vertelt ze.
De loods wordt inmiddels weer verhuurd aan een scooterbedrijf: PiaggoserviceNL genaamd. Waar de ongenode gasten het adres een tijdlang links lieten liggen en het dus rustig was, is daar momenteel geen sprake meer van. Zo’n twee keer per week heeft ondernemer Sander Horsthuis wel een klant over de vloer die hij níet kan helpen.
Ik kan gelukkig iedereen overtuigen dat ik hier niks mee te maken heb. Bovendien heb ik een telefoonnummer van de politie gekregen dat ik kan geven
Sander Horsthuis, ondernemer
Mede-slachtoffer van identiteitsfraude
,,Ze zeggen allemaal hun bestelde auto te komen ophalen”, vertelt hij. ,,Fransen, Belgen, Polen, Roemenen, maar ook Bulgaren. Ik sta de hele tijd met mijn telefoon in m’n hand mijn verhaal te vertellen, dat dan wordt vertaald door Google Translate. Dat kost me veel tijd en energie, ben liever met mijn eigen bedrijf bezig.”
Angst kent Horsthuis nog niet. ,,Nee, ik kan gelukkig iedereen overtuigen dat ik hier niks mee te maken heb. Bovendien heb ik een telefoonnummer van de politie gekregen dat ik kan geven, als mensen vragen hebben of aangifte willen doen. Maar onlangs stond hier een man uit Bulgarije voor de deur die wél intimiderend was. Hij zei dat het goed was dat hij mij geloofde, want in zijn land worden mensen voor minder omgebracht. Tja, dat vond ik toch niet heel fijn om te horen.”
Sander voelt zich dan ook mede-slachtoffer van identiteitsfraude. ,,Er wordt weliswaar geen misbruik gemaakt van mijn bedrijf, maar ik ervaar wel de negatieve gevolgen van dit alles”, benadrukt hij.
Lees ook: Cybercrimineel via 'hengel-mail' als bankmedewerker op jacht naar gegevens van ondernemers
Webadres gehost vanuit Arizona
Rodney Bos is gemeenteraadslid voor Eerlijk Alternatief in Pijnacker-Nootdorp, maar heeft ook dertig jaar voor de politie gewerkt. Vanuit die ervaring probeert hij betrokkenen en instanties aan elkaar te koppelen. ,,Ik weet dat deze zaak de aandacht heeft van de politie, maar het bleef een tijdje stil liggen. Ook door de gemeente wordt dit nu vanuit ondermijning aangepakt”, vertelt hij. ,,De totale omvang is lastig in te schatten, omdat het zich online en internationaal afspeelt. Daardoor is er vaak weinig grip op dit soort criminelen te krijgen.”
Maar de criminelen zijn ook lastig op te sporen. Want wie probeert te achterhalen wie er achter de bewuste website carsexclusivebv.nl schuil gaat, komt bedrogen uit. Het webadres blijkt gehost te worden vanuit Amerika, de staat Arizona om precies te zijn. Het telefoonnummer dat op de website staat, is niet in gebruik. Ook de ondernemer die volgens de Kamer van Koophandel gelieerd zou zijn aan de onderneming en die ook met bedrijven in Amsterdam en Rotterdam is gevestigd, heeft een onbruikbaar telefoonnummer en reageert niet op e-mails.
Een woordvoerder van de politie laat weten dat het onderzoek op dit moment niet meer actief is. ,,De oplichtingen hebben voornamelijk plaatsgevonden buiten de Nederlandse gebiedsgrenzen”, vertelt hij. ,,Voor zover bekend zijn er tot nu toe twee aangiftes gedaan. De slachtoffers komen niet uit Nederland. Van de twee zaken is bekend dat de schade in de tienduizenden euro’s loopt.”
Geen boze gedupeerden meer bij de ondernemer voor de deur
De gemeente Pijnacker-Nootdorp is op de hoogte van de situatie van de ondernemer en heeft hierin een bemiddelende rol. ,,Er is contact opgenomen met de ondernemer en de politie om het verhaal aan te horen en te kijken waar wij iets kunnen betekenen”, legt een woordvoerster uit. ,,In overleg met de ACM (Autoriteit Consument en Markt, red.) heeft de gemeente het bestaan van de valse website formeel bij hen gemeld.”
Zij starten nu op eigen bevoegdheid een onderzoek op om te kijken of zij de website uit de lucht kunnen halen. ,,Dat zou ervoor zorgen dat er geen boze gedupeerden meer bij de ondernemer in Nootdorp voor de deur staan. Wij houden nauw contact met de politie en ondernemer over het vervolg”, aldus de zegsvrouw.
Een crimineel bedenkt iets in het ene land en voert het in een ander land uit. Dat maakt het lastig er grip op te krijgen
Dr. Jurjen Jansen, lector digitale weerbaarheid NHL Stenden
'Identiteitsfraude een probleem dat alleen maar groter wordt'
Dr. Jurjen Jansen is lector digitale weerbaarheid bij NHL Stenden. Hij houdt zich bezig met onderzoek naar veiligheid in de digitale samenleving. Of zoals hij zelf zegt: ‘Hoe kunnen we ons wapenen tegen de minder leuke kanten van het internet?’ Jansen heeft in 2019 met collega’s onderzoek gedaan naar online aankoopfraude vanuit het buitenland. Daaruit kwam naar voren dat online advertenties van auto’s vaak worden gebruikt voor deze vorm van oplichting.
Volgens Jansen is identiteitsfraude een probleem dat alleen maar groter wordt. ,,Uit de meest recente cijfers van het CBS (Centraal Bureau Statistiek, red.) blijkt bijvoorbeeld dat 0,5 procent van de Nederlanders van 15 jaar en ouder er slachtoffer van is”, stelt hij. ,,Dat lijkt op het eerste gezicht niet veel, maar dat is het wel. Al was het alleen maar omdat niet iedereen aan de bel trekt en zich meldt. Mensen kennen soms bijvoorbeeld schaamte.”
Lees ook: Stappenplan: hoe te reageren bij een ransomware-aanval
Slachtoffers hebben nog jaren last gehad van identiteitsfraude
Identiteitsfraude is in de ogen van Jansen een ongrijpbaar iets. ,,Dat komt vooral doordat je te maken hebt met het vervagen van grenzen. Een crimineel bedenkt iets in het ene land en voert het in een ander land uit. Dat maakt het lastig er grip op te krijgen. Bovendien heb je soms ook te maken met landen die zich in andere rechtsgebieden begeven waardoor de regels anders zijn. Dat maakt het moeilijk voor de opsporing.”
Er zijn gevallen bekend van slachtoffers die nog jaren last hebben gehad van identiteitsfraude. Jansen: ,,Je moet bedenken dat mensen in sommige gevallen bekend staan als wanbetaler of zelfs crimineel. Dat betekent dat je geregistreerd bent in allerlei systemen en je bepaalde gegevens niet kunt opvragen of documenten moeilijker verkrijgt. Vervolgens duurt het vaak lang voordat je naam weer gezuiverd is en het je niet meer achtervolgt.”
*De naam van Martin de Jong is vanwege veiligheidsoverwegingen gefingeerd. Zijn echte naam is bij de redactie bekend.
Wat kun je zelf doen tegen identiteitsfraude?
Mensen die het slachtoffer worden van identiteitsfraude kunnen een melding doen bij het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude (CMI), onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Het meldpunt ontving in 2021 maar liefst 6397 meldingen, die divers van aard waren. Duizenden keren per jaar gaan oplichters dus aan de haal met de gegevens van een ander.
Bij een registratie neemt het CMI contact op met de melder. Als dit nodig is schakelt het CMI een van de ketenpartners zoals de Belastingdienst, politie of RDW in. Daarnaast levert het CMI een bijdrage aan bewustwording en preventies van identiteitsfraude met presentaties, workshops en andere voorlichtingsactiviteiten.
De maximale straf voor identiteitsfraude in Nederland is vijf jaar gevangenisstraf of een geldboete van 82.000 euro. De politie heeft alle vragen over identiteitsfraude met antwoorden op een rijtje gezet. Meer informatie is te vinden op deze website.
Lees ook: Privacyhoes tegen identiteitsfraude: deze jonge ondernemer bedacht het
