Bovenaan het menu van restaurant Cor & Don's in Corendons Vitality Hotel in Amsterdam prijkt de Attila de Hun: een shoarmaburger met knoflooksaus volgens het 'beroemde geheime recept' van Corendon-eigenaar Atilay Uslu (49). De meest succesvolle Turkse Nederlander heeft nooit een geheim gemaakt van zijn nederige afkomst. Na allerlei baantjes, van pizzabakker tot medewerker in een drukkerij, leende Uslu in 1990 geld om in Haarlem een shoarmazaak te kopen. Toen die - met dank aan zijn lokaal befaamde knoflooksaus - een succes was, richtte hij een reisbureautje op. Daarmee veroverde de zakenman snel terrein als no-nonsense Turkijespecialist.
Corendonimperium
Maar het Corendonimperium is niet af met een luchtvaartmaatschappij en reisorganisatie die inmiddels 650.000 vakantiegangers vervoert naar bestemmingen in twintig verschillende landen. Uslu bouwt aan een eigen hotelketen. Zo transformeert hij momenteel een voormalig Sonykantoor in Badhoevedorp tot een viersterrenhotel met meer dan 600 kamers.
Lees ook: De successtory van Atilay Uslu van Corendon
Is de stad onderhand niet vol? De Amsterdammers klagen dat ze geen leven meer hebben tussen al die toeristen.
,,De overlast komt van Airbnb, dat trekt goedkope toeristen aan die dronken overlast veroorzaken. Onze hotelgasten moeten zich aan de regels houden, die vallen geen buren lastig. De Amsterdammers hebben het probleem zelf gecreëerd door massaal aan de gang te gaan met Airbnb. Dan moeten ze nu ook niet klagen dat de stad een kermis-attractie is geworden.''
U ziet die Airbnb-toeristen natuurlijk liever in uw hotels.
,,Wij redden ons ook wel zonder hen. Mijn hotels hebben een bezettingsgraad van 96 procent. Maar ik betaal bijna een miljoen euro belasting aan de gemeente Amsterdam, je wilt niet weten aan hoeveel regels en eisen van de brandweer wij moeten voldoen.''
Niet alleen in Amsterdam bouwt Corendon hotels. Ook in Zuid-Spanje, op Ibiza en Curaçao heeft Corendon sinds kort zelf hotels in beheer. Min of meer noodgedwongen, verklaart Uslu. Corendon heeft zijn koers radicaal moeten verleggen door de onrust in Turkije. ,,Daar waren we voor 70 procent van afhankelijk. Dat is vorig jaar gezakt naar 36 procent, dit jaar naar een kwart. Vorig jaar waren we daar niet op voorbereid. Dat heeft ons 4 miljoen euro gekost.''
De couppoging, aanslagen en verslechterende Turks-Nederlandse betrekkingen dwongen Corendon als een gek op zoek te gaan naar andere bestemmingen. Maar zie zo snel maar eens genoeg hotelkamers te vinden in stabiele zon-oorden als de Balearen, Antillen en Griekse eilanden. Daar worden de hotels gedomineerd door internationale reisreuzen als TUI en Thomas Cook die nieuwe concurrenten buiten de deur proberen te houden. ,,Ze verbieden hoteleigenaren om met ons in zee te gaan. Daarom zijn we zelf in de hotelbusiness gestapt. We doen wat nodig is om te overleven. Zoals we in het verleden zelf een airline hebben opgericht omdat we niet genoeg stoelen konden vinden om mensen naar Turkije te vervoeren.''
Even wennen
De investeringen in een nieuw hotelnetwerk vergen veel van Corendon. ,,We kunnen maar één hotel per jaar zelf kopen. Met de rest werken we op basis van vooruitbetaling. We tekenen een contract voor vijf jaar, investeren mee in de verbouwing en iemand anders gaat het hotel runnen.''
Op die manier worden nu voor Corendon oude hotels op Sardinië en Sicilië opgeknapt. Voor de vaste klanten van Corendons Turkse all-inclusive-resorts is dat wennen, zegt Uslu. ,,Zij zijn in Turkije een heel hoog servicegehalte gewend. Daar is Sicilië echt niet mee te vergelijken. In ons hotel in Mazara was de laatste toerist 30 jaar geleden gesignaleerd. We moeten onze mensen daar echt weer leren hoe ze met toeristen moeten omgaan.''
Zitten de mensen daar wel op de Corendon-toerist te wachten? Nu is het er nog lekker rustig.
,,Overal waar we komen, zijn de mensen heel blij met ons. Toerisme, mits goed gereguleerd, brengt altijd welvaart op een bestemming. Toen wij met Ohrid in Macedonië startten, was daar 33 procent van de mensen werkloos. Een jaar later was dat 0 procent. Iedereen had werk: van de taxichauffeurs tot de kralenverkopers. Als toeristen niet welkom zijn, stop ik met een bestemming. Dan ga ik ergens anders heen.''
Is dat weleens gebeurd?
,,We boden St. Tropez aan, een week voor 299 euro. Maar daar kost een kop koffie op het terras 9 euro. Mijn klanten willen daar niet heen, daar heb ik veel geld op verloren. Je ziet nu ook dat Spanje, Portugal en Griekenland zichzelf uit de markt beginnen te prijzen. Ibiza en Mallorca hebben de toeristenbelasting verdubbeld. Daar houden toeristen niet van. Ze willen zich welkom voelen. Ze willen niet teveel drukte, geen problemen.''
Dat doet een beetje denken aan een zwerm sprinkhanen. De reisbranche ontdekt een mooie plek, vreet die leeg en trekt dan weer verder.
,,Nee, wij vreten niks leeg. Het is de arrogantie van mensen. Eerst zijn ze hongerig naar toeristen. Als die er eenmaal zijn, zien ze ze als een probleem.''
Uslu's geboorteland Turkije is zeer hongerig naar toeristen. Hoewel de lage prijzen de interesse in de Zwarte Zeekust inmiddels weer aanwakkeren, is de boel er nog lang niet bij het oude. Zelf reist Uslu nog veel naar Turkije. Een dag na de couppoging vertrok hij naar zijn vakantiehuis in Izmir. Alle Nederlandse media hingen aan de telefoon, maar over politiek laat de zakenman zich niet uit. ,,Hoe minder politiek, hoe beter de zaken gaan. Als er tussen Turkije en Nederland geen enkele politieke betrekking meer is, schiet het toerisme zo met vijf keer omhoog.''
Lekker rustig dan, dat we in Nederland nu geen kabinet hebben?
,,Nee, want Nederland heeft een heel groot luchtvaartprobleem. Het demissionaire kabinet gaat dat niet oplossen. Schiphol is vol, de luchthavens van Eindhoven en Rotterdam zijn vol. Daarmee hebben wij, als enige overgebleven Nederlandse luchtvaartmaatschappij, een probleem. Daarom gaan we ons volgend jaar meer richten op Belgische klanten.''
Hoe moet het nieuwe kabinet dat probleem oplossen?
,,Schiphol laten uitbreiden. Maar er moet ook meer prijsverschil komen tussen Schiphol en de regionale luchthavens. Schiphol is te goedkoop, daardoor is de luchthaven volgelopen met low cost maatschappijen. Die moet je vanuit Lelystad en Maastricht laten vliegen. Voor 30 euro prijsverschil rijden mensen wel drie kwartier om.''
Al dat vliegverkeer heeft grote impact op het milieu, op klimaatverandering. Denkt u nooit, als u op een van uw paradijselijke vakantiebestemmingen aan een biertje zit: help ik deze mooie wereld niet om zeep door alle toeristen die ik met een hoop kerosine rondvlieg?
,,Het beste zou natuurlijk zijn als niemand meer vliegt. Als iedereen thuisblijft. Dat is ook nog eens heel veilig. Alle airlines kunnen dan stoppen. Maar dat is natuurlijk een heel naïeve gedachte. Mensen willen nou eenmaal reizen. Onze Corendon Foundation heeft al zoveel bomen geplant dat we nu in Turkije een bos hebben dat twee keer zo groot is als het Amsterdamse Bos. En we doneren aan de Plastic Soup Foundation. Win je daar de oorlog mee? Nee. Ons aandeel in het wereldwijde toerisme is 0,00001 procent. Voor het milieu doen we meer dan ons aandeel. Maar daar lopen we niet mee te koop.''
Als toeristen niet welkom zijn, stop ik met een bestemming. Dan ga ik ergens anders heen
Atilay Uslu
