Aangeboden door MVO Nederland
Branded Content Groei
Via circulair en inclusief ondernemen naar meer impact en succes
Bedrijven met een doordachte, integrale aanpak van circulair en inclusief ondernemen zijn bovengemiddeld succesvol en toekomstbestendig. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Circulair en Inclusief’, uitgevoerd door MVO Nederland en Universiteit Utrecht. We spraken erover met Maria van der Heijden (MVO Nederland) en Gerwin de Vries, van ‘inclusiekampioen’ Zalsman. Hij vertelt onder meer hoe dit grafische bedrijf het ziekteverzuim terugbracht van 4,8 naar 2,2 procent.
Bedrijven met een doordachte, integrale aanpak van circulair en inclusief ondernemen zijn bovengemiddeld succesvol en toekomstbestendig. Foto: MVO Nederland
Het onderzoek ‘Circulair en Inclusief’ werd in 2020 en 2021 uitgevoerd, mede mogelijk gemaakt door de Goldschmeding Foundation. Het bestond uit een verkennende survey, ingevuld door 110 organisaties, verdiepende interviews met negen organisaties en een ‘Community of Practice’: vijf bijeenkomsten waarin tien bedrijven zich verdiepten in elkaars omgang met circulariteit en inclusie. We legden Maria van der Heijden, directeur van MVO Nederland, de volgende vragen voor.
Wat versta je onder circulair en inclusief ondernemen?
,,Circulair ondernemen gaat over verminderd grondstof- en materiaalgebruik, door materialen zo lang mogelijk in een kringloop te houden. Denk bijvoorbeeld aan circulair ontwerpen, zodat je onderdelen en materialen aan het eind van een productcyclus gemakkelijker kunt hergebruiken of recyclen. Circulaire principes kunnen ook worden toegepast in dienstverlening, via concepten als ‘product-as-a-service’, leasing en het delen van goederen.”
,,Inclusie gaat over meer diversiteit op de werkvloer. In de nieuwe economie telt iedereen mee en is elk talent benodigd. Onze samenleving is heel divers, maar dat zien we onvoldoende terug in het bedrijfsleven. Dat geldt voor vrouwen, mensen met een migratieachtergrond, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, enzovoort.”
Over MVO Nederland
Met tweeduizend aangesloten bedrijven is MVO Nederland het grootste duurzame bedrijvennetwerk van Europa. De stichting met circa zestig medewerkers wil maatschappelijk verantwoord ondernemen gemeengoed maken in het bedrijfsleven. Onlangs bracht MVO Nederland de jaarlijkse Nieuwe Economie Index 2022 (NEx) uit. Daaruit blijkt dat de verduurzaming van het bedrijfsleven in 2021 bijna stagneerde; 15,4 procent van de bedrijven is volgens deze index duurzaam. MVO Nederland onderscheidt voor deze index zeven focusthema’s. Twee van deze thema’s zijn circulair ondernemen en inclusiviteit. Het in 2021 voltooide onderzoek ‘Circulair en Inclusief’ ging over de vraag hoe ondernemingen kunnen groeien door een integrale aanpak van deze thema’s.
Maria van der Heijden (MVO Nederland)
Waarom ontbreekt het in veel bedrijven aan diversiteit?
,,Mensen willen graag werken met ‘ons soort mensen’: hoog opgeleide witte mannen nemen bijvoorbeeld graag hoog opgeleide witte mannen aan. Maar dat leidt op de werkvloer tot eenheidsworst. MVO Nederland streeft naar organisaties waarin verschillende soorten mensen werken die de vrijheid en veiligheid voelen om zichzelf te zijn en hun unieke talenten in te zetten. Zo ben je als onderneming aantrekkelijker voor de markt, die immers ook heel divers is.”
Hoe betrek je ondernemers bij thema’s als circulariteit en inclusie?
,,Bedrijven die circulair en inclusief zijn, zijn toekomstbestendiger, zo bevestigt ons onderzoek. Nu heeft het gemiddelde MKB-bedrijf acht mensen in dienst. Ik kan mij goed voorstellen dat die superdrukke ondernemers denken: ‘O ja, dat ook nog…’. Daar moeten we doorheen breken. Circulariteit en inclusie moeten kern van de business worden, terwijl bedrijven vaak vanuit andere principes zijn ontworpen. Het vergt leiderschap om die transitie vorm te geven.”
Waarom zijn circulariteit en inclusie in één onderzoek samengebracht? Het lijken wezenlijk verschillende thema’s
,,Op het eerste gezicht lijken dit aparte onderwerpen. Maar niets is minder waar: circulair en inclusief kan juist in combinatie de strategie en resultaten van een onderneming versterken. Bijvoorbeeld door praktisch geschoolden een betekenisvolle baan te bieden bij de reparatie van producten. Beide thema’s passen bij maatschappelijk verantwoord of duurzaam ondernemen. In het netwerk van MVO Nederland zitten verschillende organisaties waarin circulair en inclusief ondernemen samengaan. Soms bijvoorbeeld omdat een circulair bedrijfsmodel arbeidsintensiever is, en werkzaamheden omvat die geschikt zijn voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Wij hebben onderzocht hoe organisaties die nu al circulair en inclusief ondernemen dat doen. Hoe pakken zij deze thema’s juist in hun samenhang op? En wat zijn daarbij de succesfactoren of mogelijke blokkades?”
Zalsman: een inclusiekampioen
Een koploper in het MKB qua circulariteit en inclusie is Zalsman, uit 1857, met vestigingen in Zwolle, Kampen en Heerenveen. Klanten kunnen bij deze full service grafisch dienstverlener terecht voor 25 visitekaartjes tot 20.000 boeken, en alles wat ertussen zit. In Kampen wordt het arbeidsintensievere PMS-drukwerk geproduceerd (speciale kleurendruk). Circulariteit komt onder meer tot uiting in het terugdringen, en toenemend hergebruiken of recyclen van afvalstromen, waaronder (blanco) drukpapier en offset drukplaten.
Over inclusie kan directeur Gerwin de Vries urenlang praten. Een kleine greep: ,,Van de 130 medewerkers hebben er 40 een afstand tot de arbeidsmarkt. Zij komen van sociale werkplaatsen in Kampen en Heerenveen. Zij horen er helemaal bij. Wij bieden deze mensen individuele talentontdek- en ontwikkelroutes aan. Dat gaat over vakvaardigheden en sociale vaardigheden. Door hen constant op te leiden en bij te scholen - ook op het gebied van circulariteit - kunnen wij deze medewerkers inzetten op een niveau waarbij hun waarde voor het bedrijf net boven hun kosten ligt. We gaan zelfs een stapje verder: bij onze vestigingen in Kampen en Heerenveen praten wij niet meer over productmarktcombinaties, maar over product-doelgroep-marktcombinaties: wij richten ons op opdrachten die passen bij de mensen die wij in dienst hebben, deels dus met een afstand tot de arbeidsmarkt. Belangrijk hierbij is dat het management aan de andere medewerkers uitlegt waarom wij met deze doelgroep werken, en waarom dat in het belang van Zalsman is.”
Deze inclusie geeft het bedrijf nieuwe groeimogelijkheden, zo vervolgt De Vries: ,,In steeds meer aanbestedingen spelen eisen op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, waaronder inclusie, een rol. Wij scoren op MVO-gebied altijd maximaal. Dat leverde ons recent een grote opdracht van de gemeente Rotterdam op. Deze stelde specifieke eisen qua social return on investment. Wij konden in ons voorstel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt specifiek toewijzen aan werkzaamheden voor de gemeente Rotterdam. Er is geen ander grafisch bedrijf in Nederland die dat kan.”
Over next level inclusie gesproken: een paar jaar geleden won Zalsman de prijs ‘Het vitaalste bedrijf van Nederland’. De Vries: “Wij investeerden bijna 50.000 euro in een omvangrijk jaarprogramma, met onder meer gezondheidsmetingen en workshops van specialisten van het bedrijf Lifeguard, ter verbetering van de gezondheid van onze werknemers. Aanleiding was de vergrijzing in ons bedrijf, die gepaard ging met een toename van lichamelijke gebreken. Door dit programma daalde het ziekteverzuim van 4,8 naar 2,3 procent, en ook nu ligt dat verzuim nog heel laag. Het leverde ons op jaarbasis 150.000 euro op aan verminderde ziektekosten en verbeterde productiviteit.”
Gerwin de Vries, van ‘inclusiekampioen’ Zalsman
Wat zijn voor jou de drie belangrijkste inzichten uit dit onderzoek?
- ,,Zorg dat je circulariteit en inclusie goed met elkaar verbindt, binnen één duurzaamheidsstrategie die aansluit bij de kern van je bedrijf, want dan houd je het ook het langst vol. Circulariteit en inclusie zijn nu nog vaak op verschillende plekken in een organisatie belegd. Circulariteit wordt gezien als een technisch duurzaamheidsthema, inclusie als een zacht, sociaal thema. Ga je deze twee zaken vanuit één gezamenlijk beleid ontwikkelen, dan versterken ze elkaar veel meer. Maar duid dan wel eerst inclusie en circulariteit, en ontwikkel op dit vlak een samenhangende strategie. Bepaal hoe deze thema’s een bijdrage leveren aan je bedrijfsdoelstellingen.”
- ,,De samenhang van beleid en activiteiten maakt dat bedrijven succesvol zijn. Stel als ondernemer expliciete doelen vast rondom inclusie en circulariteit. Maak vervolgens middelen vrij, leg concrete stappen en acties vast, en beleg verantwoordelijkheden, op alle niveaus. Wanneer iedereen in het bedrijf bij deze thema’s betrokken wordt, is de waarde voor het bedrijf namelijk veel groter dan wanneer inclusie en circulariteit slechts de hobby van het management zijn.”
- ,,Leer als bedrijven van elkaar. In het onderzoek was een ‘Community of Practice’ gevormd: tien bedrijven die zich in elkaars omgang met inclusie en circulariteit verdiepten en op nieuwe ideeën werden gebracht. Zo was er een producent die voorheen retour gezonden tassen grootschalig van de hand deed aan een afvalopkoper, daar waar die tassen nu rendabel worden gerepareerd door een sociaal ontwikkelbedrijf, om opnieuw op de markt te worden gebracht. Zo koppelde deze producent binnen een rendabele businesscase circulariteit aan inclusie.”
Zaken als inclusie, circulariteit en klimaatneutraal ondernemen worden steeds meer door de buitenwereld opgelegd. Het bedrijfsleven gaat de komende jaren dus (verder) om?
,,Jazeker. Overheden en alle publiek-private partijen maken nu die beweging. Via de as van de inkoop kun je natuurlijk enorm verduurzamen. Bedrijven die nu al circulair en inclusief ondernemen combineren, bouwen een onderscheidend voordeel op ten opzichte van hun concurrentie. En nogmaals: deze zaken gaan niet ten koste van het resultaat, maar dragen daaraan juist in positieve zin bij.”
Meer informatie
Alles weten over het onderzoek ‘Circulair en Inclusief’? Hier vind je onder meer het complete onderzoeksrapport en een podcastinterview over de belangrijkste onderzoeksresultaten.
