Praatgraag is hij. Eigenzinnig en eigenwijs. Maar vooral bevlogen. Wanneer Stan vertelt over zijn geloof in hightech landbouw, geluksmomentjes in de wijnkelder en zijn permanente zoektocht naar de holy grape, glinsteren zijn blauwe ogen.
Vader Hans Beurskens was in de jaren tachtig grondlegger van St. Martinus, begonnen met ruim 1 hectare. Stan was met zijn zeventien jaar nog net niet volwassen toen hij het bedrijf overnam, omdat zijn vader voor de derde keer ziek werd. Onder de leiding van Stan Beurskens is wijngaard St. Martinus uitgegroeid tot een gerenommeerd bedrijf met 45 personeelsleden. Zijn wijnen verkrijgbaar bij nagenoeg alle toprestaurants in de wijde omgeving, maar staan ook op menukaarten van veel sterrenrestaurants in de rest van het land.
Meer dan honderd druivenrassen
Wie in een supermarkt of slijterij een fles van St. Martinus wil, heeft pech: ze zijn er niet te koop. Wel in de winkel op het wijndomein zelf. En online. Voor de goede orde: elk jaar is St. Martinus uitverkocht. Stan wil volgend jaar richting de 200.000 flessen. Naast wijnboer is Stan ook adviseur: de Limburger – die op zijn vierde (!) al leerde proeven - begeleidt zo’n vijftig wijnbedrijven. In Nederland, maar ook in België en Zuid-Afrika.
Het is fris, deze doordeweekse dag op wijndomein St. Martinus in Rott, een gehucht bij het dorpje Vijlen. Stan zit aan een picknicktafel pal boven zijn achttien meter diepe wijnkelder. Hij zit er ‘ingeklemd’ tussen zijn winkel annex bezoekerscentrum, proeftuin met meer dan honderd druivenrassen en de achtertuin van zijn huis. Het uitzicht is fenomenaal, met in de verte Vaals, het drielandenpunt. Daar, bij de Eyserbosweg, heeft Stan een wijngaard. Maar ook op de flanken van de Vrakelberg en de Langeberg. Stan beschikt over 32 hectare, verdeeld over vijf locaties.
Drones voor precisielandbouw
Het is begin april, en de druivenplanten in de proeftuin krijgen al knoppen. ,,Toen mijn vader in 1980 begon met zijn eerste wijngaard, gebeurde dat minstens een maand later. Je merkt dat het klimaat verandert.’’ In de proeftuin wordt geëxperimenteerd, met als voornaamste doel om op zo’n duurzaam mogelijke wijze wijn te kunnen produceren. Stan: ,,Het zou mooi zijn om uiteindelijk geen systematische bestrijdingsmiddelen te hoeven gebruiken. Ik ben op zoek naar de Holy Grape.”
Op zijn eigen wijngaard is Stam constant bezig met nieuwe technieken en nieuwe druivenrassen. Dat doet hij samen met innovatieve bedrijven en universiteiten in binnen- en buitenland. De ene keer laat hij zich inspireren door een vooruitstrevende tomatenteler, de andere keer door een studenten van de HAS green academy of de Wageningen University & Research (WUR). De wereld van de wijnbouw is traditioneel, maar Stan wil graag laten zien dat het ook anders kan.
Zou mooi zijn om uiteindelijk geen systematische bestrijdingsmiddelen te hoeven gebruiken. Ik ben op zoek naar de Holy Grape
Hij volgt de ontwikkelingen van precisielandbouw op de voet. Stan gelooft in data en maakt gebruik van drones en artificial intelligence. ,,Met drones kun je zo ongelooflijk veel. Je kunt zien wanneer de eerste shoots komen, hoe snel een plant groeit, hoeveel trossen er aan de planten hangen, hoe groot de druiven zijn. Ik heb vele duizenden wijnstokken hè? Die kan ik niet allemaal langs lopen. Met een drone kun je bovendien in een vroeg stadium ziektes herkennen. Hoe sneller je er bij bent, hoe eerder je een ziekte kunt beteugelen: je hoeft niet de hele wijngaard te bespuiten. Dát is precisielandbouw. Verder verzamelen stagiairs zoveel mogelijk data. Misschien kan ik er nu niks mee, maar wel over tien jaar.’’
Heilige huisjes
Aan zelfreflectie geen gebrek. Stan weet waar hij goed in is, maar vooral ook waar hij niet goed in is. Zijn creatieve brein maakt vaak overuren, aan ideeën geen gebrek. Maar een echte afmaker is hij niet. ,,Dus zorg ik ervoor dat ik goede collega’s naast me heb staan: ze zijn stuk voor stuk wél afmakers.’’
Stan is niet bang om fouten te maken, om anders te zijn dan anderen. ,,Ik heb een mening. En die kan ik goed onderbouwen. Ben je het er niet mee is? Prima. Ik ben niet een of andere profeet. Soms schop ik tegen heilige huisjes aan. De wijnwereld is conservatief, er wordt veel naar elkaar gekeken en gekopieerd. Hoezo moet ik per se chardonnay in de wijngaard neerzetten. Omdat iedereen dat doet? Je kunt ook met andere rassen goede wijn maken.”
Ik ben op deze aardkloot om te laten zien dat sommige dingen anders moeten. Ik kan dan niet iedereen te vriend houden
,,Ik kijk bijvoorbeeld naar het landschap, het klimaat, de grond. En op basis daarvan maak ik keuzes. Het gaat om de wijn, toch? Niet om het ras. Wijn moet gewoon goed zijn. Punt. Je kunt wel heel leuk een biologische, duurzame wijn maken, maar als het niet te zuipen is, willen mensen je wijn nooit meer. Het moet wel anders. Waarom? Omdat we het klimaat moeten beschermen. De gezondheid van veel mensen staat op het spel. En ik denk aan mijn kinderen.’’
Dertig rechtszaken
Stan heeft vaak het idee dat hij moet vechten tegen de bierkaai. ,,Als je iets doet wat bijna niemand anders doet, dan ben je continu in gevecht met organisaties en de overheid. De ene keer is het met een omwonende, de andere keer de douane of Voedsel- en Warenautoriteit.’’
Zo gaat Stan zijn 18 meter diepe kelder uitbreiden: die wordt zo’n 150 meter groter. Vanaf het maaiveld zie je er niks van, toch is er wat weerstand. ,,Sinds ik wijnboer ben, heb ik misschien al wel dertig rechtszaken gehad. Ik ga niet meer met zo iemand in discussie, het kost me te veel energie. Ik gun die persoon het allerbeste, dat meen ik oprecht. Dat is mijn kracht: ik kan van iets negatiefs iets positiefs maken. Ik laat me niet meesleuren in kwaadheid en onbegrip van anderen. Ik ben op deze aardkloot om te laten zien dat sommige dingen anders moeten. Ik kan dan niet iedereen te vriend houden.’’
Boer en bètaman
Ander voorbeeld: Stan wilde graag een laboratorium in zijn kelder. ,,Tijdens het maken van wijn wil je snel analyses kunnen maken, bijvoorbeeld op het gebied van vergisting. In Duitsland heb je analysebureaus, maar het duurt een paar dagen voordat je de uitslag krijgt. Als ik zelf een lab heb, weet ik het binnen drie minuten. Ik heb contact gezocht met de Duitse bond voor laboranten. Maar ik mocht hier niet zomaar een lab bouwen. Waarom niet? Omdat niemand in Nederland zoiets heeft. En dat vinden instanties ingewikkeld. We zijn toch Europese Unie?’’
Het maken van wijn is een creatief proces, vervolgt Stan. Hij vergelijkt het soms met het maken van een schilderij. Maar wijn maken vergt ook technische vaardigheden. Stan is niet voor niets oenoloog: iemand die zich op wetenschappelijke manier bezighoudt met de biochemische aspecten van de wijnbereiding. ,,Ik ben een boer, maar ook een bètaman, heb verstand van biologie en scheikunde. Als wijnmaker is het belangrijk om te weten hoe bacteriën, schimmels en vergisting werken. Ik ben technisch onderlegd en durf keuzes te maken. Ik beheers het hele proces: telen, maken en verkopen.”
Veel Chinezen doen cola bij hun rode wijn. Wat een gruwel. Ik heb niet hard gewerkt om een topwijn te maken die vervolgens naar de knoppen wordt geholpen
„En ja, ik ben ook ondernemer. Ik vind mijn vak echt machtig mooi. Geld is nooit mijn drijfveer geweest. In 2009 had ik tweeduizend flessen prestige wijn gemaakt, ze kostten vijftig euro per fles. Een Chinees wilde ze alle tweeduizend kopen. Ik zei: dat doe ik niet.”
Hij vervolgt: ,,Het idee was namelijk dat een klant maximaal twee flessen mocht kopen. Hij bood vervolgens het dubbele. Als ik zou toehappen, had ik heel veel vaste klanten moeten teleurstellen. Daarbij komt: veel Chinezen doen cola bij hun rode wijn. Wat een gruwel. Ik heb niet hard gewerkt om een topwijn te maken die vervolgens naar de knoppen wordt geholpen. Het is mijn beste beslissing tot nu toe.”
Lees ook: ONWINE wil grootste wijnplatform van Europa worden: ‘Voor wijnboer én wijnliefhebber’
