ABU: 'Uitzendbranche moet drastisch worden opgeschoond'

Koops schuwt het cliché niet, begint de Volkskrant. De coronacrisis laat zich nu eenmaal niet anders typeren dan ‘als een rollercoaster’. Eerst was er de vrije val: 25 procent krimp in de branche. Toen moest er worden bijgestuurd: de uitzendkrachten van Schiphol hup naar de logistiek, die van de horeca naar de GGD-teststraten. Onderweg waren er nog de schandalen met honderden besmette arbeidsmigranten in de vleesverwerkende industrie.

De dollemansrit is voorlopig niet ten einde, maar voor Koops – vertegenwoordiger van 65 procent van de uitzendbranche – staat één ding vast: zijn sector moet sterker uit de crisis komen. Uitzendkrachten moeten meer werkzekerheid krijgen en malafide ondernemingen uit de markt gedrukt. Daarvoor stuurt hij deze week een plan naar minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Nergens gingen de afgelopen maanden zoveel banen verloren als in de uitzendbranche. Hoe kan dat?

,,Onze sector functioneert als een stootkussen voor bedrijven. Wij helpen op- en afschalen tijdens grote pieken en diepe dalen. Daardoor kunnen bedrijven overleven. Ik teken daarbij direct aan dat uitzendkrachten ook als eerste weer aan het werk gaan als de economie aantrekt. Na die 25 procent krimp in de eerste drie maanden zijn alweer tienduizenden aan het werk gegaan."

Worden werkgeversrisico’s op die manier niet te makkelijk afgewenteld op werknemers?

,,Dat klinkt wel erg negatief. Wij willen uitzendkrachten zoveel mogelijk werkzekerheid en perspectief bieden, maar we zijn ook gemaakt om de wendbaarheid van bedrijven te organiseren. En dat is maar goed ook, anders zouden mensen met een vast contract sneller hun baan verliezen. Je ziet wel duidelijk wat mis is op de arbeidsmarkt als je kijkt naar de 1,5 miljoen zzp-ondernemers. Daarvan bleek een groot gedeelte nauwelijks in staat zijn hoofd boven water te houden. En je ziet het ook bij de arbeidsmigranten, daar waren een aantal dingen niet op orde."

Maar zitten uitzendkrachten niet te lang in een uitzendconstructie zonder uitzicht op een vaste baan? 21 procent werkt na 3 jaar nog als uitzendkracht.

,,Het beeld bestaat dat mensen jarenlang uitzendkracht zijn. Die gevallen zullen er zijn, maar dat zijn excessen. Uitzendwerk is bedoeld om mensen een kontje te geven naar een baan bij de opdrachtgever. We hebben in onze cao-voorstellen aangegeven dat we een stap terug willen doen in de duur van flex door de contractflexibiliteit te verlagen van 5,5 jaar naar 4 jaar en van anderhalf jaar uitzendbeding naar één jaar."

U noemde net de arbeidsmigranten. Zij bleken kwetsbaar voor het coronavirus. Zit u vloekend op de bank als u op het journaal zo’n bedrijf als Vion ziet?

,,Wat het bij arbeidsmigranten ingewikkeld maakt, is dat wonen, werken en reizen in groepen gecombineerd wordt. Terwijl juist nabijheid nu lastig is. Ja, er vinden excessen plaats. En ja, ik zit vloekend op de bank als ik huisvesting zie die niet meer kan anno 2020, want dat is voor het beeld van onze branche heel slecht."

Hoe wordt u met dat slechte beeld geconfronteerd?

,,Laten we eerlijk zijn: het imago van de branche is niet best. We hebben last van malafide uitzenders die de kantjes ervan af lopen. We zijn een gouden branche met een zwart randje. Dat randje willen we bestrijden, maar met zelfregulering krijg je kwaadwillende ondernemers niet uit de markt. Dat doe je met serieuze boetes, een hoge pakkans en afschrikwekkende handhaving. Je moet ervoor zorgen dat die ondernemers elke dag over hun schouder moeten kijken. Daarvoor hebben we ons plan naar Koolmees gestuurd."

Hoe wijdverbreid is die malafiditeit?

,,Dat beeld is troebel. Er zijn vierduizend ondernemingen, verantwoordelijk voor 90 procent van de omzet, die transparant zijn en tienduizend die in de schaduw van de markt opereren, die niet in het SNA-register staan en niet periodiek gecontroleerd worden."

Het lijkt wel alsof iedereen een uitzendbureau kan beginnen.

,,Daarom moeten we beginnen met drempels opwerpen. Bijvoorbeeld met een waarborgsom. Ik ben directeur in een branche met veertien duizend uitzendondernemingen terwijl mijn Amerikaanse collega er tweeëntwintig duizend heeft op een continent dat tig keer zo groot is. We zijn met te veel en het ondernemerschap is te vluchtig. Er gaan drie keer zoveel uitzendbedrijven failliet als gemiddeld en er zijn meer turboliquidaties."

Waarom is de uitzendbranche zo gevoelig voor misstanden?

,,De kans dat je in je kladden wordt gegrepen is relatief klein. De Inspectie kan 1 procent van het volume in de markt controleren. We hebben de harde hand van de overheid nodig. En de opdrachtgever, die moet niet voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Want daardoor gaan uitzenders op zoek naar een steeds goedkopere variant. Bijvoorbeeld A1-verloning: waarbij uitzendkrachten in dienst worden genomen op basis van een dienstverband in Polen of Roemenië. Of ze krijgen de vraag of de uitzendkrachten niet omgezet kunnen worden in zzp-ondernemers."

De wildgroei aan uitzendbureaus is gekomen door afschaffing van de vergunningplicht in 1998. Moet die plicht terugkomen?

,,Wij staan open voor elke maatregel die helpt. Maar op dit moment zit het probleem in de handhaving. Als je die niet waar kan maken is die vergunning ook een schijnzekerheid en komen we van de regen in de drup."

Hoe ziet u uw rol in de toekomst van werk?

,,Elke crisis leert dat de behoefte aan flex groter wordt. Met de onzekerheid die nu in de markt hangt, zal dat niet anders zijn. Bedrijven moeten wendbaarder zijn dan ooit, want ze moeten opschalen en afschalen op basis van overheidsmaatregelen. Dat maakt het extra noodzakelijk dat we die flex goed en zorgvuldig organiseren. We hebben veel opgehangen aan het contract, daar moeten we afstand van nemen. Sociale zekerheid en fiscaliteit moeten we los van het contract organiseren zodat je een gelijk speelveld krijgt."