De symboliek druipt ervan af. Van alle plekken waar Turkish Airlines zijn selectiedag voor nieuwe piloten had kunnen organiseren, koos het uitgerekend voor die ene plek waar ze de onstuimige groei van de Turkse luchtvaart met argusogen volgen: Schiphol. Komende donderdag en vrijdag kunnen Nederlandse (en buitenlandse) vliegeniers hun vaardigheden tonen aan vertegenwoordigers van de Turkse trots.
De locatiekeuze is uiterst saillant. Schiphol koestert zijn positie als 'hub' voor Europese passagiers, die via de Nederlandse luchthaven naar bestemmingen over heel de wereld kunnen vliegen.
PoortjesDankzij het grote internationale netwerk verwerkt Schiphol een passagiersstroom die veel omvangrijker is dan verwacht mag worden op basis van de smalle thuisbasis, die Nederland in feite is. Jaarlijks passeren meer mensen de poortjes van Schiphol dan die van de grootste luchthavens van Italië, Canada en Indonesië, landen die veel groter zijn dan Nederland.
Nog niet zo lang geleden stond ook Turkije in dat rijtje. In 2008 verwerkte Schiphol 47 miljoen passagiers en Atatürk International Airport, de grootste Turkse luchthaven, een kleine 26 miljoen. Nu liggen de verhoudingen anders: met bijna 62 miljoen passagiers in 2015 is Atatürk drukker dan Schiphol, voor het tweede jaar op een rij.
Grootste Het verschil zal alleen maar groeien. Ten noorden van Istanboel verrijst momenteel een luchthaven die zijn weerga niet kent. Bij de opening in 2018 moet die een capaciteit van 90 miljoen passagiers hebben en bij voltooiing, in 2030, moet er ruimte zijn voor 150 miljoen tot zelfs 200 miljoen. Daarmee zal het met afstand de grootste luchthaven ter wereld zijn.
"Turkije wil de navel van de wereld worden", zegt Lily Sprangers, Turkijekenner bij de Universiteit Leiden. "Daar zet de overheid vol op in. Ze willen profiteren van de ligging ten opzichte van Europa en Afrika. Passagiers uit die regio die naar Azië willen, moeten via Turkije."
Geen geheimTurkish Airlines, de nationale vliegmaatschappij, speelt een belangrijke rol in die expansiedrift. Sinds 2010 is de vloot verdubbeld, en het zelfvertrouwen eveneens. Dat Turkish Airlines Schiphol uitkiest als auditieruimte voor nieuwe piloten, is niet toevallig, denkt Sprangers. "Daarmee willen ze uitstralen dat ze een partij zijn om rekening mee te houden. Zij willen de rol overnemen die Air France-KLM en Lufthansa nu hebben", zegt Sprangers. "Daar maken ze geen geheim van."
En dus zijn er extra piloten nodig. Van de 4000 stuks die de Turkse maatschappij er nu al in dienst heeft, komen er al 800 uit het buitenland, waarvan enkele tientallen uit Nederland. Maar de selectiedagen die donderdag en vrijdag op Schiphol plaatsvinden, zijn de eerste van hun soort buiten Istanboel. In een hotel bij de luchthaven worden piloten onder meer getest in simulatoren en aan een screening onderworpen.
AannamestopDat Turkish Airlines in Nederland piloten komt werven, is volgens Joost van Doesburg van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) niet meer dan logisch. "Het geeft aan dat Nederland hoogstaande pilotenopleidingen heeft. En er zijn hier duizend verkeersvliegers werkloos. Wij vertegenwoordigen er 3500 die bij KLM, Transavia en Martinair vliegen. Daarbij heeft KLM een aannamestop en moet een aantal Martinairpiloten ook op zoek naar een nieuwe baan."
Niet iedere werkloze Nederlandse piloot kan terecht bij de rivaal uit Istanboel. "Ze vragen 1500 uur vliegervaring", zegt Nienke Groenendijk-Feenstra, een journaliste die zich het afgelopen jaar verdiepte in het lot van werkloze leerlingpiloten. "Dat is al gauw 2,5 jaar vast werk. Voor werkloze jonge piloten is het aanbod van Turkish Airlines geen oplossing."
LiraDe Turken betalen een brutosalaris, dat maximaal rond 136.000 euro ligt. Dat is een stuk minder dan de 2 ton en meer die KLM zijn meest ervaren piloten betaalt. Het voordeel is dat de belasting in Turkije iets lager ligt. Puntje van aandacht is de manier van betalen: het loon wordt gestort in Turkse lira's. Van Doesburg: "2 jaar geleden is er ook een lichting aangenomen, tegen voorwaarden die destijds heel behoorlijk waren. Maar toen begon de lira plots in waarde te dalen."
Voor de aspirant-piloten is het bovendien te hopen dat Turkish Airlines zijn loonadministratie beter op orde heeft dan de adresgegevens die het in de uitnodiging heeft genoteerd. Sollicitanten worden door de Turken naar het Novotel bij Schipol - zonder 'h' dus - in Hoofdrop gestuurd.
Piloot Ferry (59) waagde de stap
Na 26 jaar KLM was het voor Ferry van der Geest (nu 59, toen 56) afgelopen: hij moest met pensioen. Maar de Brabander - 'vlieger in hart en nieren' - had daar helemaal geen zin in.
DynamischDus besloot hij te luisteren naar de lokroep van Turkish Airlines. Omdat het 'de leukste oplossing' was. "En Turkish Airlines is een enorm dynamische maatschappij. Ze groeien enorm hard, zijn al 6 jaar op een rij uitgeroepen tot beste airline van Europa. Het is een bedrijf om rekening mee te houden."
Nu is hij bewindvoerder op een van de 777's van Turkish Airlines. Van der Geest is een van de ongeveer vijftig Nederlandse bemanningsleden van 'Turkish', waarvan de helft bewindvoerder is en de andere helft copiloot. "Ze hebben graag Nederlanders. Die hebben een goede opleiding gehad, ze komen uit een goed nest."
Can do-mentaliteitIn de cockpit is de cultuur iets anders dan Van der Geest gewend was. "De Nederlandse piloten hebben echt een can do-mentaliteit. We doen het gewoon, het is vrij losjes. De Turkse mentaliteit is erg strak, ze willen het gewoon heel graag goed doen. En daar is ook niks mis mee."
De Turkse taal is Van der Geest niet machtig. "Dat willen ze heel graag, maar het is een moeilijke taal. Het beleid is dat als er een buitenlands bemanningslid meevliegt, dat er Engels wordt gesproken. Ik heb wel iemand mijn public address, het praatje dat ik houd bij het opstijgen en het landen, in het Turks laten vertalen. Dat lees ik dan voor. Geen idee of het ergens op lijkt, maar ze vinden het prachtig."
