De belastingplannen van het kabinet: 'Een loflijk streven, maar toch te weinig'

Een totaal nieuw belastingstelsel, dat zou mooi zijn, zegt Sylvester Eijffinger op het symposium over de Miljoenennota van Banning Advocaten. Hoe mooi het huidige stelsel een jaar of 20 geleden ook is ontworpen, het past niet meer bij de huidige tijd. Maar dat nieuwe stelsel gaat er niet komen. Onhaalbaar, aldus Eijffinger. ,,Dat moet je in een coalitieakkoord gieten en dat zie ik niet gebeuren.” Als het niet kan zoals het moet, moet het maar zoals het kan: staatssecretaris Van Rij van Fiscaliteit heeft aangekondigd het huidige belastingstelsel te herzien.

Sparen begrijpelijk bij verkoop bedrijf

Dat staatssecretaris weer balans probeert aan te brengen, juicht de hoogleraar toe. In de loop van de jaren zijn er weeffoutjes in het stelsel geslopen, zo stelt Eijffinger. Een voorbeeld? Beleggers die normaal in Box 3 belast zouden worden, zochten hun heil via zelf opgerichte BV's in Box 2. ,,Dat was een reactie op het voornemen van staatssecretaris van Belastingzaken Menno Snel en minister Dijsselbloem uit Rutte II. Die wilden het belastingsysteem 'eerlijker' maken door mensen met meer vermogen meer aan te slaan. Maar dat gaat van de premisse uit dat mensen met meer vermogen ook meer beleggen.”

Maar dat hoeft natuurlijk niet direct zo te zijn, meent Eijffinger. ,,Stel dat je mkb'er bent en je bent aan het eind van je werkzame leven, dan is dat bedrijf je pensioen. Als je dat bij verkoop niet risicovol wil beleggen, dan ga je sparen. Dat is volstrekt begrijpelijk in die levensfase.” Die mensen werden vervolgens hard gepakt met een fictief rendement dat veel hoger was dan de werkelijke spaarrente. ,,Dat noem ik diefstal en dat is terecht aangekaart door de Bond van Belastingbetalers bij de Hoge Raad.”

60 miljard als leningen aan zichzelf

Het kabinet lost dat op door vanaf 2026 het reeële rendement te gaan belasten. Eerder kan niet, vanwege verouderde it-systemen. Tot die tijd geldt een overgangsregeling, waarbij sparen belast wordt volgens de huidige rentestand en beleggen met een fictief rendement.

Door de hoge belastingen op sparen en beleggen werd Box 2, de box van het 'aanmerkelijk belang', een soort vluchthaven. Mkb'ers, maar ook voor consultants en anderen die alleen zichzelf kunnen verhuren, richtten een besloten vennootschap op en werden daarvan directeur. ,,De vlucht manifesteerde zich in leningen van DGA's aan zichzelf. Dat is uitstel, misschien wel afstel van belastingbetaling, terwijl ze dat voor privédoeleinden gebruikten. In Box 2 zit 400 miljard, waarvan 60 miljard als lening van DGA's aan zichzelf. Dat is heel veel geld. Vanuit het oogpunt van de DGA begrijp ik heel goed dat ze dat doen. Maar maatschappelijk gezien is het niet goed.”

Werkgevers en werknemers moeten hun eigen belang opzij zetten

Ook Box 1 wordt aangepast, weliswaar slechts met een daling van 0,14 procent in de tweede schijf. Niet genoeg om de arbeidsmarkt in beweging te krijgen en zo het personeelstekort in te perken, aldus de emeritus. Het loont niet om van drie dagen in de week naar vier dagen werk te gaan, of van vier naar vijf. ,,Dat komt niet alleen door de belastingschijven, maar vooral omdat je met een hoger inkomen niet meer in aanmerking komt voor huurtoeslag, zorgtoeslag, de energietoeslag, tegemoetkoming kinderopvang, noem maar op. Alles is inkomensafhankelijk. Het levert te weinig op om meer te werken, terwijl er wel een tekort aan personeel is.”

Een gemiste kans. De omvang van de crises waar we nu inzitten vereist grote oplossingen, aldus Eijffinger. ,,Werkgevers en werknemers moeten hun eigen belang opzij zetten ten gunste van het algemene belang en de overheid moet dat faciliteren. Heel concreet pleit ik voor arbeidstijdverlenging vanuit de werknemers, hogere lonen vanuit de werkgevers, betaald vanuit de stijging in arbeidsproductiviteit, en een overheid die arbeid minder belast.”