,,Zéker stappen we naar de rechter. Maar eerst willen we de beleidsregels zien", zegt voorzitter Hans Huijbers van ZLTO. De boerenorganisatie is boos vanwege de vergaande opeenstapeling van eisen aan veeboeren die Provinciale Staten in de nacht van vrijdag op zaterdag in een besluit hebben vastgelegd. ,,Maar het is nog slechts een besluit, dat valt niet aan te vechten. Concrete beleidsregels wel.''
Redelijkheid
En heeft die rechtsgang dan kans van slagen? Huijbers denkt van wel. ,,De rechter zal kijken naar redelijkheid en billijkheid. Nou, dat is ver te zoeken. Als de rechter oordeelt dat boeren onevenredig schade ondervinden, dat sprake is van aantasting van eigendom, dan verwacht ik recht op compensatie."
Leningen
De provincie wil jonge en oudere boeren vooruit helpen met leningen. Dat noemt Huijbers een lachertje. ,,De overheid die bankje gaat spelen. Veel oudere boeren zitten al met torenhoge schulden. Ik had vanochtend een 58-jarige veehouder aan de lijn. Huilend. Om aan het besluit te voldoen, moet hij nog een schuld van 2,5 ton op zijn nek nemen. Als hij die al krijgt van de bank, want zijn omzet wordt niet hoger. En dan heeft hij nog zeven jaar om die lening terug te verdienen. Dat kán toch niet.''
Eisen
Huijbers benadrukt dat ZLTO beslist niet tegen maatregelen is, maar wel tegen een opeenstapeling van eisen. De stikstofverordening bijvoorbeeld die in 2022 al ingaat, zes jaar eerder dan afgesproken. En dan is er de BZV, de zorgvuldigheidsscore veehouderij waarin ondermeer op stank en fijn stof wordt getoetst. ,,ZLTO en provincie spraken voor Brabant eerder al strengere eisen voor het uitstoten van stikstof af dan elders in het land. En die eisen zijn nu verder aangescherpt, waardoor ze voor de sectoren geiten, kalveren en rundvee volstrekt onhaalbaar zijn.''
Lees ook: Plan provincie dwingt boeren tot zware investeringen
Stalderen
Ook het nieuwe fenomeen stalderen is ZLTO een doorn in het oog. ,,Je moet 11 meter stalruimte afbreken om er 10 meter bij te kunnen bouwen.'' Tot slot worden ook de regels voor mestverwerking strenger. ,,De provincie heeft een plafond bedacht voor mestverwerking. Als dat is bereikt, en niemand weet wanneer dat is, kunnen boeren die bezig zijn met het uitwerken van hun plan nog maar één ding: in de vuilnisbak ermee. Zo'n planperiode kan 3 tot 5 jaar duren, kosten tussen 2 en een halve ton en anderhalf miljoen. En die kosten en die tijd ben je dan kwijt." Gevalletje van helaas, pindakaas. Vier verliezers kent dit plan, zegt Huijbers. ,,Het milieu, dat er niks mee opschiet. De buren, want die krijgen vooral grote stallen naast zich. De dieren, zij kregen met het oog op welzijn meer ruimte en moeten die nu weer inleveren. En de boeren zelf natuurlijk.''
Niet gewaardeerd
Ton Ketelaars uit Keldonk voelt zich als veehouder niet gewaardeerd. Dat steekt. Helemaal nadat vrijdagnacht het onvermijdelijke onweer losbarstte boven het Brabantse boerenland. Half mei sprak hij in de regionale krant al over de donderwolken die zich dreigend boven Brabantse veeboerderijen samenpakten. Ton Ketelaars uit Keldonk, boer met 100 koeien. Uit die donderwolken kletterde vrijdag even na middernacht het onvermijdelijke onweer. Het bracht geen verlichting, zoals zo'n bui op een drukkende zomerse dag kan doen. Het historische besluit van Provinciale Staten dat Brabant versneld op weg moet naar een duurzame veehouderij, wekt bij boeren als Ketelaars vooral boosheid op, onbegrip en een gevoel van moedeloosheid.
Wanhoop
Ze luisteren toch niet, die lui in het provinciehuis, SP en D66 die er een andere wind lieten waaien en ervoor zorgden dat verouderde stallen al in 2022 in plaats van in 2028 milieuvriendelijk moeten zijn. Het ging anders toen de wind nog uit CDA-hoek kwam. Die partij stemde vrijdag tegen de plannen. Statenlid Ton Braspenning, woordvoerder landbouw, meldde zaterdag: ,,Dit helpt de natuur niet, het plan is financieel niet haalbaar, juridisch niet houdbaar, technisch onuitvoerbaar en bestuurlijk onfatsoenlijk. Dit besluit drijft talloze boerengezinnen tot wanhoop.''
Familiebedrijf in gevaar
Ton Ketelaars is boos. ,,Wat mij nog het meest steekt, is dat Brabantse burgers en milieubeschermers de boer overal de schuld van geven, dat we niet worden gewaardeerd. Er mogen best maatregelen genomen worden, ik ben niet voor megastallen. Maar het ironische is dat die grote bedrijven toch wel blijven bestaan. Gewone familiebedrijven díe komen in gevaar. Brabant kotst zijn boeren uit.'' Zonen Bram van 21 en Daan van 19 zijn z'n mogelijke opvolgers. ,,Maar ik kan eigenlijk niet anders dan hen adviseren in het buitenland te gaan boeren. Onze Bram loopt nu stage in Oost-Duitsland, daar is het nog fijn voor een veehouder.'' Het is wat, de man die er trots op is boer te zijn, die adviseert dan zijn kinderen om de grens over te gaan. ,,Ja, het is belachelijk en jammer. Voor Brabant, én voor ons bedrijf. Het is een móói bedrijf, leuk werk, afwisselend. Dat vinden de jongens ook. Maar ik zie hun toekomst hier somber in.''
Voortploeteren
Hoe denken de jongens daar zelf over? ,,Ach, ze zijn nog jong en reageren met het optimisme van de jeugd. Ze zien de problemen, de beperkingen, de regeltjes, dat het maar blijft opstapelen. Maar zij denken dat het allemaal wel goed komt, als ze de schouders er maar onder zetten... Ik hoop dat ze dat positieve vasthouden. Zelf weet ik: ik zet er al 20 jaar mijn schouders onder, maar het loopt nu echt de spuigaten uit. Want je moet wel je boterham kunnen verdienen. Ik ben 55, wil langzamerhand wat meer zekerheid. Maar het wordt alsmaar onzekerder.'' Stilte aan de andere kant van de lijn. Dan, kordaat: ,,Nou, de kop omhoog, ik ga weer aan de gang.''
De boer, hij ploetert voort... de vraag is alleen: hoe lang nog?
