De Maatschap: tot stand gekomen ondanks batterij rechtszaken

Oktober 2012

Het samenwonende Groningse schrijversduo Hein Schütz en Alma Popeyus (verantwoordelijk voor series als De Enclave en Eileen over het leven van FARC-strijder Tanja Nijmeijer) krijgt een belletje van producent Dutch Mountain. Er werd geprobeerd advocaat Bram Moszkowicz uit het ambt te zetten; een perfecte aanleidig voor een dramaserie bij de VPRO.

,,Mijn eerste gedachte: oh nee, niet over alle akkefietjes van Bram toch? Maar ze zagen wel wat in die tragische familiegeschiedenis. Hoe ze zo hoog kunnen klimmen om vervolgens zo hard te vallen, zegt Popeyus. ,,Hier zit een historisch koningsdrama in! En Schütz: ,,Dat meteen ook de opkomst van drugs, criminaliteit en het strafrecht laat zien. De schaduwkant van verschillende maatschappelijke ontwikkelingen."

Het duo duikt met behulp van een professioneel researcher in oude kranten, tv-interviews, boeken en gesprekken met mensen.

De producent start met het benaderen van alle leden van de familie Moszkowicz. Robert en zijn zoon, advocaat Yehudi Moszkowicz, willen wel hun medewerking aan een vierdelige serie verlenen, op voorwaarde dat ze met een schuin oog mogen kijken naar de ontwikkeling van het script. En dat is natuurlijk niet de bedoeling, meent het schrijversduo. Popeyus: ,,Het benaderen van de familie gebeurde vooral uit beleefdheid. We wisten ook dat de broers (Robert, Max junior, David en Bram) niet on speaking terms met elkaar waren. Mochten ze al willen meewerken, dan waren ze het onderling wel oneens geworden. We overwogen om die reden even om iedere broer een eigen aflevering te geven, maar dat zou te quasikunstzinnig worden."

Schütz en Popeyus leveren een eerste versie van het script voor De Maatschap in bij het Mediafonds. Over het personage Matthias Meyer, die concentratiekamp Auschwitz overleeft, een advocatenkantoor begint waar ook zigeuners en schlemielen welkom zijn, en zijn zoons streng opvoedt met het doel ook van hen succesvolle juristen te maken. ,,Een fictieve vertelling, gebaseerd op feiten, zegt Schütz. ,,Geen enkele scène heeft zich precies zo voltrokken. Tenminste, niet dat we weten. We waren er niet bij. Voor ons stond vast dat ze Meyer en niet Moszkowicz zouden heten. Voor een theatervoorstelling was dat niet nodig geweest, want daar beschouw je iets sneller als fictie. Op tv heeft het publiek meer het gevoel de werkelijkheid te zien. Dus bouw je er wat meer afstand in."

Schütz en Popeyus doen nog een laatste poging om met Bram Moszkowicz in contact te komen. ,,We zijn hem ditmaal gaan opzoeken", zegt Popeyus. ,,Hij twijfelde. Uiteindelijk wilde hij geen enkele bemoeienis." Dan wordt het stil vanuit kamp Moszkowicz. ,,Nee, we verwachtten eigenlijk geen gedoe. Naïef misschien." De pauze werd gebruikt om Pierre Bokma te strikken voor de rol van Max sr.

Robert Moszkowicz dient een Wet Openbaarheid van Bestuur-verzoek in bij het Mediafonds om inzage te krijgen in het scenario. Hij vreest dat zijn autobiografie De Straatvechter wordt geplagieerd. Moszkowicz vangt bot, volgens de schrijvers was het boek slechts een klein deel van de research.

Terwijl de opnames in volle gang zijn, stopt een politiebusje voor de woning van het schrijversduo. Een hulpofficier van Justitie in uniform, een IT-specialist, een deurwaarder en een slotenmaker die desnoods de deur openbreekt, stappen uit. Popeyus: ,,Je schrikt je wezenloos. Politie voor de deur? De eerste gedachte is dat er iets vreselijks met een van je kinderen is gebeurd. Er was niets vooraf aangekondigd. Alle schriftelijke stukken werden op last van de rechter in dozen meegenomen en bestanden werden van onze computers geplukt. We mochten geen stap verzetten en ook niemand bellen." Een kort geding volgde. Robert Moszkowicz, die de schrijvers beschuldigt van plagiaat (van zijn boek De Straatvechter), krijgt geen toestemming tot inzage. Schütz: ,,We kregen alles terug, maar daar waren uiteraard kopietjes van gemaakt. Ik hoop dat die inmiddels zijn vernietigd."

Robert Moszkowicz start een batterij aan juridische procedures. In de komende maanden probeert hij op verschillende manieren en soms in hoger beroep om alsnog het scenario te kunnen inzien of de VPRO te verbieden de serie uit te zenden. Telkens zonder succes. ,,Robert is de rebel van de familie. Hij lijkt het meest op zijn vader", meent Schütz. ,,Waarom hij dit maar blijft proberen? Ik denk dat hij alles in eigen hand wil houden, als een controlfreak. Ironisch gezien gaat de serie daar ook deels over."

Robert Moszkowicz dagvaart twaalf mensen, waaronder regisseur Jaarsveld en schrijvers Schütz en Popeyus, om ze als getuigen te verhoren. Na vier verhoren wordt de procedure op verzoek van de advocaten van het schrijversduo door de rechtbank gesloten. Yehudi heeft de serie namelijk inmiddels met eigen ogen kunnen zien en dus inhoudelijk kunnen screenen, tijdens een vertoning op het Nederlands Filmfestival in Utrecht.

Robert Moszkowicz wordt opnieuw in het ongelijk gesteld tijdens een kort geding om te bepalen of De Maatschap onrechtmatig scËnes kopieert uit zijn autobiografie.

Robert Moszkowicz gaat in spoedappèl. Nog één poging om de tv-serie, die woensdag om 20.30 uur op NPO 2 van start gaat, van de buis te houden. De schrijvers vrezen niet voor een verbod. ,,We waren uit op begrijpelijke karakters en interessante tragiek. Daar ben je op uit als dramaschrijver, mensen raken’’, zegt Alma Popeyus. ,,En niet de familie Moszkowicz nog een extra douw geven.’’ Schütz: ,,We hebben de serie net nog eens bekeken. Ik denk dat we zijn geslaagd in dat koningsdrama. Een tragedie met iets noodlottigs… iets onafwendbaars.’’

Gerelateerde artikelen:

'Met Bram viel geen land te bezeilen'Moszko blijft maar betalenDe vrije val van de Moszkowicz dynastieYehudi Moszkowicz schrijft autobiografie

%VIDEOWIDGET%