Hoe Lieke haar eigen modemerk runt vanaf Bali: ‘Het loopt hier nooit zoals je verwacht’

Lieke runt vanuit de Zuid Balinese stad Canggu haar B-Corp gecertificeerde duurzame modemerk TET. Responsible Wear. Ze heeft een complete kledinglijn inclusief bikini’s, die gemaakt worden van gerecyclede plastic flesjes uit de oceaan. Volgens Lieke biedt Bali veel ondernemerskansen. Zowel in het vastgoed als in de maakindustrie.

,,Dat kan zijn door je eigen productie op te starten, dat gaat hier gemakkelijk omdat je veel dichter bij de bron zit. Maar ook door bijvoorbeeld land te kopen, er iets op te bouwen en weer door te verkopen. Die dingen gaan op Bali makkelijker dan in Nederland.” Ze voegt daaraan toe dat het voor de meeste mensen ook dichter bij je bed ligt. Omdat het financieel allemaal wat haalbaarder is om iets te beginnen. ,,Grond en bouwen is veel goedkoper dan in Nederland. Hier op Bali koop je voor ongeveer tienduizend euro zo’n honderd vierkante meter grond.”

Plastic soep aanleiding voor eigen kledingmerk TET. Responsible Wear

Toen Lieke ruim tien jaar geleden voor het eerst op Bali kwam, was ze meteen verliefd op het betoverende eiland. Maar ze schrok wel enorm van de extreme hoeveelheid plastic oceaanafval die ze aantrof. Ze vertelt dat er containers vol troep zijn die elke dag in zee en op het strand liggen. De plastic soep is volgens haar zelfs zo erg dat ze op Bali verwachten dat er volgend jaar meer plastic dan vis in de zee zit. Ze legt uit: ,,Als je alle mensen op aarde bij elkaar optelt en vermenigvuldigt met vijftig kilo, dan weet je hoeveel plastic er wereldwijd ongeveer in de oceaan ligt.”

Voor Lieke was de plastic soep aanleiding om te beginnen met haar kledingmerk TET. Responsible Wear. Ze wilde iets doen aan de vervuiling. Ze begon op Bali met behulp van een remote baan uit Nederland. Dat gaf haar de kans en de financiën om te bouwen aan haar eigen business. De kosten op Bali zijn lager dan in Nederland. En doordat ze euro’s verdiende die ze in Rupiah (de lokale valuta) uitgaf, kon ze steeds een beetje terug investeren in haar bedrijf. Bikini’s van gerecyclede plastic flessen waren het eerste product. En nog steeds staat Lieke daar het meest om bekend. Maar het TET. Responsible Wear is ondertussen een compleet modemerk geworden met een volledig duurzame productlijn. ,,We maken nu ook jurkjes, jumpsuits, t-shirts, sandalen en tassen. Je kan het zo gek niet bedenken, alles wat in je kledingkast ligt kan je ook bij ons kopen.”

Ibiza van Indonesië

Bij veel mensen staat Bali bekend als ‘het Ibiza van Indonesië’. Een tropisch eiland vol yoga-surf-hipsters met linnen broeken en kralenkettingen, overwinterende digital nomads en steenrijke Russische toeristen. Lieke herkent dat beeld, maar benadrukt dat er ook vooral gewerkt wordt in deze provincie van Indonesië. En als je op Bali een business wilt beginnen moet je je goed voorbereiden en inlezen.

,,Je kunt hier niet zomaar binnenwandelen en voor een euro je eigen onderneming beginnen.” Daarnaast is het erg belangrijk dat je als buitenlander ervoor zorgt dat je het juiste visum hebt om te ondernemen op Bali. En houd er rekening mee dat je zelf geen werk mag doen dat de Balinezen zelf kunnen doen.

In totaal heeft Bali zo’n vier miljoen inwoners. Bijna een miljoen daarvan wonen in de hoofdstad Denpasar. Als je succesvol zaken wilt doen met de Balinezen is het volgens Lieke goed om je te realiseren dat ze het rustig aan doen.

,,Balinezen werken zich niet in de stress. Dat doen ze gewoon niet. Ze staan hier relaxed in het leven. Als er bijvoorbeeld een lange file op de hoofdweg is, dan staan ze er lachend een sigaretje in te roken.” In het dagelijks leven is dat prettig, maar bij business is het een aandachtspunt. ,,Deadlines geven heeft geen zin. Ze zeggen ja, maar uiteindelijk halen- of doen ze het niet. Daarom moet je vooral goed aanvoelen wat echt haalbaar is. Vraag daarom door tot op de bodem zodat je weet waar je aan toe bent.”

Lieke Hulsbergen: ‘Wees op Bali geduldig’

Om succesvol te zijn als buitenlandse ondernemer op Bali moet je heel veel geduld hebben, vertelt Lieke in de podcast. ,,Meer dan je denkt. Mensen komen vaak te laat-, of helemaal niet opdagen. Je moet ook niet gek opkijken als van je vijf afspraken op een dag er uiteindelijk maar twee doorgaan.” Het is dus goed om je daar mentaal op voor te bereiden, heel flexibel in de wedstrijd te staan en goed in staat te zijn je plannen last minute te kunnen veranderen. ,,Laat het los, want het loopt nooit zoals verwacht.”

Lees ook: Grenzeloos Ondernemen in Iran: zo pak jij als ondernemer er je kansen

Aan de andere kant is er ook veel onderlinge support voor ondernemers op Bali. Er zijn ontzettend veel internationale mensen met een eigen business die elkaar opzoeken en helpen. Je hoeft dus niet het wiel zelf opnieuw uit te vinden.

Lieke raadt dan ook aan om veel met andere ondernemers te praten als je op Bali bent. Via Facebook kan je heel veel informatie vinden en makkelijk met mensen in contact komen. Er zijn zelfs subgroepen specifiek voor ondernemers, die weer onderverdeeld zijn per stad en per soort business. ,,Gewoon ‘Bali Ondernemen’ intikken en je komt al een heel eind. En er zijn via via altijd Nederlanders te vinden om mee in contact te komen en een kop koffie mee te drinken. Neem een pak stroopwafels of een stuk kaas mee als bedankje en ze willen je zeker helpen.”

Luister de hele Grenzeloos Ondernemen podcast met Lieke hier.