Kweker vreest uitbraak olijvenpest

'Ik ben ervan overtuigd dat de gevreesde bacterie xylella fastidiosa ook bij ons in de boomkwekerij de kop gaat opsteken. De vraag is niet of het gebeurt, maar wanneer. Eén enkele besmettingsbron kan al fataal zijn', sombert boomkweker Peter Bontekoe uit Boskoop, die ook CDA-gemeenteraadslid in Alphen is.

GevolgenJuist een gebied als Boskoop, waar veel verschillende soorten planten en bomen worden gekweekt en verhandeld, loopt volgens hem nu de grootste risico's.

De gevolgen van een uitbraak zullen volgens Bontekoe groot zijn. "Als de olijvenpest door de invoer van sierplanten bij ons opduikt en het gebied moet daarvoor lange tijd op slot, overleeft geen enkel bedrijf zo'n crisis. De schade gaat dan in de miljarden euro's lopen'', voorspelt hij. "Ik hoop daarom van ganser harte dat ik me druk maak zonder reden, maar ik vrees van niet.''

DramatischDe xylella-bacterie leeft in de houtvaten van geïnfecteerde planten. De bacterie zorgt ervoor dat de sapstroom verstoord raakt, waardoor grote delen van de kroon of het loof verdorren en afsterven. Zuigende insecten, zoals bladvlooien en schuimbeestjes, zorgen voor de verspreiding van de bacterie. De olijvenpest is overigens niet schadelijk voor mens en dier.

"De situatie in Zuid-Italië is dramatisch. Hele gebieden zijn besmet met xylella. Ook in Zuid-Frankrijk en op Corsica zijn haarden van besmetting gevonden'', zegt Alfred Klaver van de Nederlandse Algemene Kwaliteitsdienst Tuinbouw (Naktuinbouw). "Als die schadelijke bacterie in Nederland wordt ontdekt, dan is dat desastreus voor de boomkwekerij en bloemisterij.''

VerspreidingWant bij een uitbraak in Nederland dreigen ingrijpende maatregelen om verspreiding van de olijvenpest te voorkomen. Binnen een straal van 100 meter rond de besmettingshaard worden alle planten die voor de bacterie gevoelig zijn, de zogeheten waardplanten, vernietigd. En binnen een zone van 10 kilometer mogen vijf jaar lang geen waardplanten worden verhandeld.

En dat zijn er veel, want de lijst met waardplanten telt zo'n 350 soorten, variërend van de gewone lavendel tot prunus en van de kleinbladige klimop tot maagdenpalm. "Bijna het hele boomkwekerijassortiment kan erdoor getroffen worden'', aldus Bontekoe. Daarnaast loopt een aantal vaste planten en potplanten gevaar.

Niet alleen kwekers en handelaren zullen de gevolgen van een uibtraak ondervinden, verwacht Alfred Klaver. "Een heel gebied wordt dan uitgekamd. Daarvan kunnen ook tuintjes van particulieren het slachtoffer worden, zoals toen bij het bestrijden van de boktor.''

ImpactDe kwekers en handelaren in Boskoop en omgeving hadden van december 2009 tot in maart 2012 te maken met maatregelen om de Oost-Aziatische boktor onschadelijk te maken. Ruim twee jaar, van december 2009 tot in maart 2012, was er sprake van diverse ingrijpende maatregelen die een grote impact hadden op het kwekersdorp. "De schadevergoeding was uiteindelijk een wassen neus'', blikt Peter Bontekoe terug.

Als kenner van de internationale handel maakt de Boskoopse Salix-kweker zich grote zorgen hoe weinig serieus andere Europese landen soms met de gevreesde xylella-bacterie omgaan. Meer waakzaamheid is volgens hem geboden. Alfred Klaver is dat met hem eens.

PlantenpaspoortenLTO Nederland is met andere organisaties in de land- en tuinbouw een actie begonnen om Nederland xylella-vrij te houden. De organisatie waarschuwt via folders vakantiegangers om geen waardplanten van xylella mee te nemen uit het buitenland (zie kader).

Intussen zit de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) als een bok op de haverkist om ons land verschoond te houden van de olijvenpest. De Europese Unie heeft met het oog daarop de maatregelen aangescherpt om verdere verspreiding van de bacterie te voorkomen. Voor de sierteeltsector gelden er strenge regels, zoals verplichte keuringen en plantenpaspoorten. Ook de bedrijven zelf moeten preventief en hygiënisch werken om de bacterie een stap voor te zijn.

CowboysPeter Bontekoe vindt het bij een dergelijk gevaar voor bacteriebesmetting passen dat de handel met andere landen en het kweken verplicht gescheiden worden gehouden. "Ons vak heeft geen behoefte aan cowboys die onzorgvuldig handelen en daarmee onze exportpositie in gevaar kunnen brengen'', stelt de Boskoopse teler. "Nederland is een open handelsland en dat willen we met een nog betere bescherming van de handelsrisico's voor bomen en planten ook zo houden.''