Overdosis aan filmambitie velt drugsbaron El Chapo

Zijn ijdelheid verraadde hem. Mexicaanse drugsbestrijders zijn de ontsnapte cocaïnekoning Joaquin 'El Chapo' Guzman op het spoor gekomen door de contacten die hij legde met filmmakers en acteurs. Er moest en zou een film komen over zijn leven, had de voortvluchtige crimineel besloten.

Een dag nadat Guzman is opgepakt na een hevig vuurgevecht, blijkt met wie hij communiceerde: Hollywoodacteur Sean Penn mocht langskomen in zijn schuilplaats in de Mexicaanse jungle. Het Amerikaanse magazine Rolling Stone publiceerde zaterdagnacht een interview van Penns hand, met als bewijs van echtheid een foto van een handdruk tussen de filmster en de spil van het machtigste drugskartel ter wereld.

Het kiekje wordt geschoten tijdens een ontmoeting in oktober, als de acteur een exclusief inkijkje in de wereld van de meedogenloze Mexicaanse drugswereld krijgt. Hij ervaart onder meer hoe de narco's Amerikaanse en Mexicaanse drugsbestrijders op afstand houden: contact met het gevolg van Guzman is er alleen via goedkope mobiele telefoons (die na gebruik verbrand worden), anonieme e-mailadressen en goed versleutelde berichten.

,,Ik twijfel er niet aan dat de DEA (de Amerikaanse antidrugsdienst, red.) en de Mexicaanse overheid onze bewegingen natrekken," schrijft Penn. Sinds El Chapo in juli voor de tweede keer ontsnapte, deze keer uit de zwaarst bewaakte gevangenis van het land, deed Mexico er alles aan om die gênante nederlaag voor de autoriteiten ongedaan te maken.

En toch laat de voortvluchtige drugskoning Sean Penn en twee kompanen langskomen. Ze krijgen instructies om naar een hotel in een stad in Midden-Mexico te komen, worden er opgepikt met een gepantserde auto - dat gaat opvallend soepel: het verkeer in omliggende straten wordt even stilgelegd - en rijden naar een onverhard start- en landingsbaantje, om vervolgens door Guzmans eigen zoon per vliegtuig en SUV naar de grote baas te worden geleid.

Een militaire controlepost op de verlaten weg naar de schuilplaats? Geen probleem, de twee soldaten deinzen terug als ze Guzman junior achter het stuur zien en leggen de auto geen strobreed in de weg. Inlichtingendiensten die hen op het spoor kunnen komen? Ach, ze hebben zo hun mensen in het leger, krijgt Penn te horen. Als het surveillancevliegtuig de lucht in gaat, weten Guzmans mensen dat direct.

Tot diep in de nacht kletst Penn met Guzman. Er is tequila, er zijn taco's - en er zijn zo'n honderd gewapende mannen in de buurt, begrijpt de interviewer later. Aan tafel zit ook Kate del Castillo, de Mexicaanse actrice die Sean Penn bij El Chapo's team introduceerde. Guzman vertrouwt haar sinds ze op Twitter haar sympathie voor hem uitte en wil haar hulp bij zijn filmproject.

Hij doet echt z'n best, verzekert Penn, en denkt aan alle levens die El Chapo's drugswereld opeist. Maar toch ziet hij geen 'grote boze wolf' voor zijn neus. Hij ziet de affectie tussen vader Guzman en twee aanwezige zoons, een continue charmante lach, en charisma, 'zoals over veel beruchte mannen is gezegd'.

El Chapo doet ondertussen geen enkele moeite de bron van zijn rijkdom te verbergen. ,,Ik lever meer heroïne, methamfetamine, cocaïne en marihuana dan ieder ander in de wereld," pocht hij. ,,Ik heb een vloot van onderzeeërs, vliegtuigen, trucks en boten."

Drugshandel is destructief, erkent hij wel, maar in zijn thuisprovincie Sinaloa was het nu eenmaal de enige manier om te overleven. ,,Waar ik opgegroeid ben, was er geen andere manier, en er is nog steeds geen andere manier om je brood te verdienen." En het geweld dan? ,,Kijk, ik verdedig mezelf alleen maar. Begin ik de problemen zelf? Nooit."

Penn wijst ondertussen op een ongemakkelijk waarheid voor de VS: het zijn Amerikaanse gebruikers die de handel van El Chapo voeden, en het geweld dat velen in de Mexicaanse drugsoorlog het leven kost, komt ook uit de koker van de Amerikaanse veiligheidsdiensten.

Sympathie

Zijn verhaal - zonder aanpassingen goedgekeurd door Guzman - past in het activistische verleden van de acteur. Penn is bekend om zijn verzet tegen de Irakoorlog en zijn sympathie voor anti-kapitalistische, anti-Amerikaanse krachten in Zuid-Amerika. hij was bevriend met de Venezolaanse president Hugo Chávez en reisde naar Cuba om diens collega Raúl Castro te ontmoeten.

In de Mexicaanse jungle wil Penn onderzoeken of het beeld dat de Amerikaanse autoriteiten en media van vijanden schetsen wel klopt, schrijft hij in Rolling Stone. Maar zijn interview met een van de meest gezochte mensen ter wereld heeft vooralsnog vooral tot gevolg dat de kans groter is dan ooit dat Amerika voor altijd kan afrekenen met Guzman. 3 dagen na Penns vertrek uit de jungle kan het leger op basis van onderschepte communicatie Guzmans verblijfplaats lokaliseren. El Chapo vlucht, met aan zijn zijde twee vrouwen en een jong meisje. Het risico op onschuldige slachtoffers houdt scherpschutters dan nog tegen. De autoriteiten blijven zijn mensen schaduwen, rekenen hem vrijdag alsnog in en zijn nu van plan hem uit te leveren aan de VS. Daar wacht justitie met zeven aanklachten voor moord en drugshandel op hem.

Staatsvijand

Uitlevering ging de Mexicanen altijd te ver. Ze wilden geen schoothondje van de Amerikanen lijken en zouden hun staatsvijand eerst in eigen land berechten. Maar nu de grote vis er twee keer is ontsnapt, is de houding veranderd. In de VS is het voor hem niet zo makkelijk cipiers en militairen om te kopen en zo als vanouds zijn Sinaloakartel aan te sturen of te ontsnappen. In zijn interview vraagt Penn El Chapo naar zijn toekomst. ,,Ik weet dat ik op een dag zal sterven," reageert hij. ,,Ik hoop dat het een natuurlijke dood zal zijn."