1. Hoeveel verlof hebben Nederlanders minimaal?
In Nederland hebben werknemers wettelijk gezien recht op 20 vakantiedagen. Vakantiedagen worden in uren uitgedrukt. Men krijgt altijd vier keer het aantal uur dat er per week wordt gewerkt, meldt het AD. Dus werkt iemand vier dagen van ieder 32 uur, dan heeft hij recht op 128 vakantie-uren per jaar. Samen met de dag die men dus vrij is per week, kun de werknemer in totaal vier weken vakantie nemen.
Bovenop deze wettelijke vakantiedagen komen vaak nog een aantal extra verlofdagen, het bovenwettelijk verlof. Hoeveel dagen dat zijn, dat ligt niet vast. ,,Het is aan de werkgever en werknemer om daar afspraken over te maken. Het wordt vaak wel vastgelegd in een cao”, zegt Ralph Koks, teammanager Tax & Legal bij hr- en payrolldienstverlener SD Worx.
De meeste bedrijven geven 4 of 5 extra vakantiedagen bovenop de 20 wettelijke. ,,Maar we zien ook steeds vaker bedrijven waar werknemers in totaal 28 tot 30 vakantiedagen hebben, bijvoorbeeld in de financiële dienstverlening. In het primair onderwijs heeft personeel er sowieso meer. Daar hebben werknemers recht op 428 vakantie-uren per jaar.”
Werknemers in Groot-Brittannië hebben jaarlijks recht op 20 vakantiedagen, meer niet. Hetzelfde geldt voor de Grieken, Hongaren en Slovenen
2. Hoe doen wij het ten opzichte van het buitenland?
Nederland is geen Europese koploper wat betreft het aantal vrije dagen. Maar het kan altijd erger, laat een onderzoek van Eurofound uit 2021 zien. In een aantal landen hebben werkenden geen bovenwettelijk verlof. Zo hebben werknemers in Groot-Brittannië jaarlijks recht op 20 vakantiedagen, meer niet. Hetzelfde geldt voor de Grieken, Hongaren en Slovenen.
In Denemarken is het voor werknemers beter geregeld, met 25 wettelijke en 5 bovenwettelijke vakantiedagen. Duitse medewerkers hebben recht op 20 vakantiedagen, maar krijgen er vaak gemiddeld 10 dagen bij.
Naast vakantiedagen, zijn er ook feestdagen waarop iedereen vrij is. Ook dat aantal verschil per Europees land. Volgens de gegevens van Eurofound scoort het Verenigd Koninkrijk met 8 feestdagen het laagst. In Cyprus en Spanje hebben ze er heel veel: 14 in totaal. In Nederland zijn er officieel 10 feestdagen. Maar kijken we alleen naar de feestdagen die tussen de standaard werkdagen kunnen vallen, dan gaat het om 5 vrije dagen: Tweede Kerstdag, Tweede Paasdag, Koningsdag, Hemelvaartsdag en Tweede Pinksterdag.
Lees ook: Vakantiedagen personeel: dit moet je weten over verlofdagen
3. Hoe kan werknemer extra vakantiedagen regelen?
Iedere werknemer kan in principe extra vakantiedagen kopen, zegt Koks. ,,Maar dat moet dan wel in overeenstemming met je werkgever gebeuren. Als hij er niet voor open staat, dan wordt het lastig. Een trend is wel dat steeds meer bedrijven flexibele arbeidsvoorwaarden aanbieden, omdat iedereen andere behoeftes heeft. Dan is het makkelijker om vakantiedagen te kopen of te verkopen.”
Want het verkopen van je bovenwettelijke vakantiedagen is ook mogelijk. Die kun je inwisselen voor geld. ,,Een vakantiedag is hetzelfde waard als een dag werken, inclusief alle looncomponenten zoals vakantiegeld, een eventuele dertiende maand en overwerkuren. Koop je een vakantiedag, dan wordt die werkdag ingehouden op je brutoloon.”
Wil je personeel langere tijd weg? Dan is het voor hem of haar soms handiger om onbetaald verlof op te nemen, vanwege de manier waarop de verkochte vakantiedagen worden verrekend. Koks: ,,Koop je vier vakantiedagen aan het begin van het jaar dan worden die kosten over je salaris van het hele jaar verdeeld. Dan voel je het bijna niet. Maar ga je weken weg, dan gaat er dus elke maand een flink stuk van je salaris af.’’ Dan kun je net zo goed die vrije dagen voor eigen rekening nemen en ze onbetaald opnemen. ,,Daarnaast hebben werknemers die onbetaald met verlof willen daar vaak toch wel voor gespaard.”
Pas wanneer de bedrijfsvoering in gevaar komt door iemands afwezigheid, mag een werkgever een verzoek na goedkeuren intrekken
4. Wanneer kan je als werkgever vakantieverzoek weigeren?
Stel dat twee medewerkers met dezelfde functie een vakantieverzoek indienen voor dezelfde periode? Dan heeft een werkgever het recht om het verzoek af te wijzen. ,,Dit mag alleen bij zwaarwegende redenen’’, meldde arbeidsrechtadvocaat William Seijbel eerder al aan het AD. ,,Hij moet een goed verhaal hebben.’’
Bij zwaarwegende redenen moet je denken aan een personeelstekort dat ontstaat omdat jij weggaat of wanneer er te veel zieken zijn. Seijbel: ,,Dan heeft je afwezigheid direct effect op het functioneren van het bedrijf. Dit mag de werkgever voorkomen door het vakantieverzoek af te wijzen.’’
Dit moet een werkgever wel binnen twee weken doen. Lukt dat niet, dan staat de vakantie vast. Toch is het ook dan nog mogelijk om het verlof achteraf alsnog in te trekken. Maar ook hier heeft een werkgever zwaarwegende argumenten voor nodig. Pas wanneer de bedrijfsvoering in gevaar komt door iemands afwezigheid, mag een werkgever een verzoek na goedkeuren intrekken. ,,Hier staat tegenover dat hij al je gemaakte kosten vergoedt, zoals je hotelovernachtingen, annuleringskosten en het vliegticket’’, zegt Seijbel.
Lees ook: CAO levert extra vakantiedagen op
5. Kan je als werkgever personeel verplichten bepaalde dagen vrij te nemen?
Nee, werknemers hebben het recht zelf te bepalen wanneer en hoeveel ze vrij hebben. Het is voor een werkgever niet handig als alle werknemers met kinderen tegelijk vrij willen zijn tijdens de schoolvakanties. Maar toch kunnen zij werknemers zonder kinderen niet verplichten om daar maar omheen te bewegen, zegt Koks. ,,Je kunt niet zeggen dat werknemers met kinderen voorrang krijgen op vakantie in juli en augustus. Vaak lost het probleem zich gelukkig vanzelf op. Ik ben zelf gebonden aan de schoolvakanties, maar omdat de vakanties in die periode schreeuwend duur zijn, gaan mijn collega’s zonder kinderen dan sowieso liever niet weg.’’
Een uitzondering op deze regel kan worden gemaakt als een bedrijf verwacht in bepaalde periodes geen werk te hebben. Sommige bedrijven verplichten werknemers dan om in dezelfde periode vakantiedagen op te nemen. Dit wordt ook wel een ‘bedrijfsvakantie' genoemd. ,,Sommige bedrijven hebben in hun contracten opgenomen dat iedereen tussen kerst en oud en nieuw vrij moet nemen’’, zegt Koks. ,,De meeste werknemers vinden dat geen probleem omdat ze dan graag vrij zijn. Maar wil je liever werken, dan kun je altijd vragen of er nog iets te doen is in die periode. Je werkgever is niet verplicht om daarin mee te gaan, maar zou dat wel kunnen doen.’’
Lees ook: Waarom ook werkgevers profiteren van een vierdaagse werkweek
