De schuldvraag moet weer bij bedrijven worden gelegd

Bewust winkelen heeft geen zin?

'Nee, want door ons consumptiepatroon als een individuele verantwoordelijheid te bestempelen, haal je de schuldvraag bij bedrijven weg. Als twee miljard mensen in de wereld overgewicht hebben, dan is het 'onze eigen keus' dat we te dik zijn. Als een dieetgoeroe roept dat we moeten stoppen met koolhydraten en quinoa moeten gaan eten, dan is het 'onze eigen schuld' als we het niet doen en ten onder gaan. Wat is er met de mensheid gebeurd dat wij denken dat we behoefte hebben aan quinoa? Hoe komt het dat wij nu in de winkel als gezondheidsfreaks etiketten en labels moeten afstruinen om er achter te komen wat we eten? Is ongezond en onverantwoord eten onze eigen schuld? Ik denk het niet. Het is een maatschappelijk probleem. Als we dat onderkennen, dan kunnen we bedrijven verantwoordelijk stellen en ze regels opleggen om er wat aan te doen.'

Maar bedrijven zeggen dat zij produceren waar wij als consumenten om vragen. Hoe los je dat op?

'We worden overspoeld met informatie over eten. Overal zijn verlokkingen, op uithangborden van McDonald's, in advertenties op televisie, billboards, etalages. Stop daar mee! Brazilië overweegt nu een verbod op voedingsreclames voor kinderen. Het stuit op enorme weerstand van de industrie, maar ik ben er voor. Dat het werkt zagen we toen reclame op rookwaar werd verboden. Als je ophoudt de consumptie te beïnvloeden, kunnen we weer zelfstandige keuzen maken. Het zou toch mooi zijn als we het plezier van lekker en gezond voedsel herontdekken? En dat dan ook nog met respect voor het seizoen, het milieu en de mensen die er hard voor werken om het te produceren. Het betekent alleen wel dat we bereid moeten zijn er meer voor te betalen.'

Acht u dat kansrijk?

'Ik ben pessimistisch als academicus, maar optimistisch als burger. Ik geloof in verandering van onderop; dat we patronen kunnen doorbreken als we onze individuele krachten bundelen. In Congo lijden mensen dagelijks voor de metalen in onze mobieltjes. Wij moeten ons ervan bewust zijn dat mensen aan de andere kant van de wereld in álle opzichten de prijs betalen voor de producten die wij willen hebben. Boeren worden direct geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering of grootschalige landbouw. Als de oogst mislukt, hebben ze niets te eten. In tegenstelling tot bedrijven staan zij daarom wel open voor meer duurzame vormen van landbouw. Niet voor niets groeien protestbewegingen zoals Via Campensina of Slow Food nu als kool. De oplossing ligt in de opbouw van sterke lokale gemeenschappen als tegenmacht van de grote bedrijven en corrupte of machteloze regeringen.'