Lokale lockdowns het ei van Columbus?

Het coronavirus laait vooral op in het westen van het land. In Zuid- en Noord-Holland zijn de afgelopen weken de meeste nieuwe besmettingen gemeld. En, conform het beleid om brandhaardjes ‘meteen uit te trappen’, worden daar ook lokaal maatregelen getroffen.

Hoewel er in Amsterdam geen grote stijging van het aantal besmettingen is, neemt burgemeester Femke Halsema al wel maatregelen – vooral om de stad minder aantrekkelijk te maken voor toeristen en dagjesmensen en zo de drukte terug te dringen.

'Het is de vraag of Nederland niet te klein is voor een regionale lockdown'

Op andere plekken zijn er wél ‘clusters van uitbraken’. Zo raakten zeker 23 mensen besmet in een café in Hillegom en loopt het aantal coronagevallen er nog altijd op. De voorzitter van de Veiligheidsregio, burgemeester Henri Lenferink van Leiden opperde een lokale lockdown als het aantal besmettingen verder oploopt.

Het kan bij lokale besmettingshaarden verstandig zijn om lokaal maatregelen te treffen, denkt hoogleraar gezondheidscommunicatie Bas van den Putte van de UvA. ,,Maar het is de vraag of Nederland niet te klein is voor een regio­nale lockdown,” stelt hij in Het Parool.

De vrees is dan, stelt Van den Putte, dat mensen uit een regio waar ­bijvoorbeeld de ­horeca gesloten is, vrolijk in de auto stappen om naar een deel van het land te rijden waar ze wél kunnen winkelen of uit eten kunnen. Dat soort verplaatsingen uit een gebied met een uitbraak wil je natuurlijk juist niet.

Eerste coronagolf: zo dachten wij toen over een regionale lockdown

Toen Nederland nog midden in de ‘intelligente lockdown’ zat, eind april, stelden onderzoekers van de TU Delft vragen aan zo’n 30.000 mensen over exitscenario’s. Destijds, zegt universitair docent Niek Mouter, was er een grote voorkeur voor eenheid van beleid. ,,Er was een gevoel van saamhorigheid, we moeten het samen doen.” In het ene deel van het land andere maatregelen afkondigen dan in het andere werd onrechtvaardig geacht.

Ook toen manifesteerde het virus zich niet in het hele land op dezelfde schaal. Toen in Noord-Brabant de ic’s volstroomden met doodzieke mensen, kenden Groningen, Friesland en Drenthe nog nauwelijks besmettingen. Mouter: ,,We hebben de vraag voorgelegd: moeten die drie provincies open terwijl de rest dicht blijft? Dat scenario was minder populair. Mensen uit het noorden zeiden: dan zit de rest van het land zó hier in de kroeg.”

'Economisch gezien hebben lokale maatregelen de voorkeur'

Dat is ook de reden dat Hubert Bruls, de Nijmeegse burgemeester die voorzitter is van het landelijke Veiligheidsberaad, weinig ziet in een regionale lockdown. Hij heeft het in zijn eigen stad gezien toen half maart in Brabant het ­advies was om binnen te blijven. ,,U mag raden wie er op terrasjes in Nijmegen zaten,” zei hij dinsdag bij de talkshow Op1. ,,Heel vrolijke mensen uit Den Bosch.”

Lokale lockdowns zagen we tot nu toe vooral in het buitenland, met als bekendste succes­volle voorbeelden de Chinese stad Wuahn en brandhaarden in Noord-Italië – toen in Nederland het virus nog ver weg leek. In maart werd New Rochelle in de Amerikaanse staat New York hermetisch van de buitenwereld afgesloten omdat daar extreem veel besmettingen waren. Het Amerikaanse leger kwam eraan te pas om boodschappen rond te brengen. Recenter, in juni, werd in het Duitse Göttingen een flat afgesloten toen veel van de bewoners besmet bleken te zijn en deze maand ging de Engelse stad Leicester in lockdown.

Economisch gezien hebben dit soort lokale maatregelen de voorkeur, stelt econoom Rogier Aalders van de Rabobank. ,,Een groot deel van het land kan dan wel doorgaan, waardoor het een beperkte impact heeft op de economie."

Lokale of regionale lockdown: effecten op horeca en toerisme

Dan maakt het wel uit waar én wanneer de maatregelen worden genomen. Gooi je midden in de zomer de provincie Zeeland op slot, dan is dat desastreus voor de horeca en de toerismesector. Ook in Amsterdam zou dat in een dergelijk scenario zo zijn, omdat de horeca en de sector die toeristen bedient, daar dan ‘bijzonder veel last’ van hebben, stelt Aalders.

Toch is er een groot verschil: vergeleken met de rest van Nederland is de Amsterdamse economie relatief lockdownproof, zegt de econoom. ,,Er werken veel juristen, mensen die in de informatietechnologie of communicatie werken of in de financiële dienstverlening. Die kunnen prima vanuit huis werken.”