2019: prijzen stegen sneller dan lonen; koopkracht daalde na verhoging btw

Met 2,6 procent was de prijsstijging in 2019 de hoogste in zeventien jaar tijd, maakte het Centraal Bureau voor de Statistiek bekend. De lonen stegen gemiddeld 2,3 procent. Vooral voeding en energie werden duurder, meldt het AD. De hogere prijzen van voeding werden veroorzaakt door een verhoging van het lage btw-tarief van 6 naar 9 procent.

Gepensioneerden

Gemiddeld geven we zo'n 10 procent van ons inkomen uit aan eten en drinken, dus die btw-verhoging hakt erin. Zeker voor lagere inkomens, want die geven een groter deel van hun inkomen uit aan voeding dan hogere inkomens. Gepensioneerden werden het hardst geraakt. De meeste pensioenen werden het afgelopen jaar helemaal niet verhoogd. Voor dit jaar dreigt opnieuw koopkrachtverlies voor gepensioneerden.

Economen schatten de verwachte inflatie in op zo'n 1,5 tot 1,7 procent. De meeste pensioenen zullen ook dit jaar gelijk blijven, zodat opnieuw koopkracht wordt ingeleverd. Dat de pensioenen niet stijgen, ligt voornamelijk aan het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) om de rente laag te houden. Dat doet de ECB om de inflatie aan te jagen.

Dat lijkt gelukt, als je naar de Nederlandse cijfers kijkt. Maar Nederland is een uitzondering, maakt Bert Colijn, econoom bij ING, duidelijk. ,,De inflatie in de EU liep wel wat op tot 1,3 procent, deels werd dit veroorzaakt doordat hogere lonen leidden tot hogere prijzen. Maar ik verwacht niet dat de lonen dit jaar weer zo sterk stijgen in de EU.'' Dat betekent dat de inflatie iets afneemt en dat de ECB de rente laag houdt om de inflatie aan te wakkeren. En lage rente is slecht nieuws voor de pensioenen.

Vermogen

Nic Vrieselaar, econoom bij de Rabobank, wijst op een paar lichtpuntjes. ,,De armoede onder ouderen is in Nederland erg laag, in vergelijking met veel andere Europese landen. Veel gepensioneerden hebben een eigen huis. De lage rente is een van de oorzaken van de stijgende huizenprijzen. Het vermogen van veel ouderen neemt dus wel toe.'' Dat is een probleem voor jongeren: zij kunnen de hoge huizenprijzen niet betalen. De huren lopen ook hard op, waardoor ze een steeds groter deel van hun inkomen aan wonen kwijt zijn en geen vermogen opbouwen.

In Nederland zijn de hard stijgende salarissen een oorzaak van de toenemende inflatie. Voor dit jaar wordt gerekend op loonstijgingen van 3 procent en meer. Zo krijgen de leraren en verplegend personeel in ziekenhuizen loonsverhogingen van 4 procent en meer. Loonsverhogingen leiden weer tot duurdere producten en dat betekent een hogere inflatie.

Meer koopkracht

In tegenstelling tot vorig jaar is de loonstijging dit jaar wel groter dan de prijsstijging en dat betekent dus meer koopkracht. ,,En werkenden profiteren ook nog van lastenverlichting'', zegt Vrieselaar.

Die extra koopkracht zal weer leiden tot meer economische groei en dat is goed nieuws, meent de Rabobank-econoom. ,,De werkenden zijn nodig om de kosten van de vergrijzing te betalen. Hoe meer groei, hoe meer mensen werken en hoe makkelijker die kosten zijn op te brengen. Langs die weg profiteren ouderen ook van de lage inflatie.''