Hoe word ik schathemeltjerijk?"U refereert aan onze reclamecampagne. Meest treffend vind ik de boer die daarin zegt: als je rijk wilt worden, moet je je hebzucht verkleinen in plaats van je bezit vergroten. Hij houdt zo iedereen een spiegel voor. Méér lijkt het hoogste doel. Wij stellen de vraag: wat is rijk eigenlijk?"
Wordt u als bankdirecteur rijk?"In de zin van veel geld? Zo kijk ik er niet naar, maar ik verdien een prachtig salaris. Net zoveel als een minister, zonder bonussen of aandelen. Het blijft een interessante discussie of ik als directeur zo veel meer moet verdienen dan bijvoorbeeld een docent met dertig ingewikkelde leerlingen. Die doet belangrijk werk. Voor minder verschil wil ik best meer belasting betalen."
Is uw salaris uit te leggen aan klanten?"Ik vind van wel. Het is marktconform. Salaris stelt in staat het werk te doen, maar moet niet de drijfveer zijn. We hebben niet de illusie dat variabel belonen mensen langdurig motiveert. De bonussen, dat opjagen, daar willen wij niet aan meedoen."
Gerrit Zalm verdient vele malen meer. Stel een grote bank doet u een aanbod..."Ik kan niet voor een andere bank werken. Ik geniet ontzettend van mijn baan, omdat ik honderd procent achter onze doelstellingen sta. En dit is een bank met bewuste medewerkers, korte lijnen en leuke klanten. Op maandag komen we bij elkaar en delen vaak wat op sociale media te zien was. 'Vlekkeloze shit', was recent een tweet. Mooi toch? Maar mensen klagen ook hoor."
Vader advocaat, moeder verpleegkundige. Was snel duidelijk dat u niet achter de kassa van AH terecht zou komen?"Maar ik stond wél achter de kassa, van de kaaswinkel in Leeuwarden, waar ik opgroeide. Een zaterdagbaantje tussen 150 soorten kaas. Mijn ouders waren zuinig met geld en gaven ons zakgeld voor het hoognodige. De rest moesten we zelf verdienen. Zo doe ik het ook bij mijn eigen drie kinderen. Ze krijgen budget en moeten zelf bepalen of ze een duurdere telefoon willen of een grotere studentenkamer. Het is niet zo dat pa wel even betaalt. Ik wil ze ervan bewust maken dat als je voor het een meer uitgeeft, je voor het ander minder hebt."
Wat heeft u van thuis meegekregen?"Van mijn moeder vooral dat je eerst aan anderen moet denken en dan pas aan jezelf. Mijn vader vond status niet belangrijk, wél dat je staat voor wat je zegt en betrouwbaar bent. Hij gaf niet om dure auto's. Ikzelf? Ook niet. Als het even kan, kom ik op de fiets uit Utrecht naar Zeist. Behalve als het regenpak aan moet."
Bij een bank werken, dat is toch stoffig?"Dacht ik ook, toen ik bedrijfskunde en rechten studeerde. Ik associeerde een bank met papierstapels. Vooruit, een paar jaar doen en dan voor een écht bedrijf werken. Maar ik ben gebleven, al twintig jaar. Geld geeft macht en invloed. Ik kick er niet op, maar het is wel machtig mooi om een boer te helpen naar biologisch om te schakelen."
Waardoor bent u nu duurzaam bankier en niet een man van het grote geld?"Als Triodos niet op mijn pad was gekomen, had ik nooit bij een bank gewerkt. Ik was ontwikkelingswerker in Botswana, wat ik trouwens net zo voor het avontuur deed als voor het goede doel. Het was leuk om mensen te helpen én geld te verdienen, maar ik merkte ook dat ontwikkelingshulp afhankelijk maakt. Triodos Bank deed dat niet, want microkredieten prikkelen mensen juist om zelfstandig te worden."
Het was niet de invloed van uw boeddhistische tante?"Haha, nee. Al was tante Ineke in India heel inspirerend. Ze had Tibetaans geleerd en vertaalde boeken in het Frans. Haar ambitie was om haar bezit te reduceren tot wat ze zelf kon dragen. Wat nooit lukte. Niet dat ik dat ook nastreef, maar tante Ineke was wel gaaf."
Wereldverbeteraar of Gerrit Zalm light?"Eerder een praktische idealist. Als een ondernemer bij ons komt, kijken we naar zijn idealen, maar ook of hij het praktisch van de grond krijgt. Er moet geld verdiend worden, want mijn spaarders willen hun inleg met rente terug. Wat we niet doen? Ondermeer tabak, intensieve veehouderij, fossiele brandstoffen. Maar ik ben liever een ja-bank. Dus als Utrecht begint met energiebesparingsproject Nul-op-de-meter, kijken wij of we dat mogelijk kunnen maken."
Uw grootste onduurzame ondeugden?"Vakantievluchten naar Amerika of Zuid-Frankrijk. Niet nodig, wel fijn. Het is niet verkeerd, als mensen zien dat de directeur van Triodos Bank ook geen heilig boontje is. Niet al mijn lampen thuis zijn al led en ergens in de opslag staat ook nog een verspillende Landrover waarmee we heerlijk door Afrika zijn gereden. Ik kan het niet over mijn hart verkrijgen die weg te doen."
Wat maakt Triodos een andere bank?"We zijn opgericht om mensen te laten zien dat je ook anders met geld om kunt gaan. Elke dagelijkse financiële beslissing, hoe klein ook, heeft invloed. Geld heeft veranderkracht. Met de juiste beslissingen kan het effect positief zijn. Vanuit die doelstelling werken we. Een typisch Triodosplan? Sinds een aantal jaren moedigen we klanten die bij ons een hypotheek hebben, aan om iets aan hun energieverbruik te doen. Wij betalen het advies, voor elke verbetering gaat de hypotheekrente omlaag.''
Vorig jaar meldde RTL dat Triodos klanten het meeste rekent voor aanpassen van de hypotheekrente. 'Schraapzuchtig' noemde columnist Cees Grimbergen het."Dat zijn we zeker niet. De suggestie dat we sneaky hoge tarieven in rekening brengen, om onszelf ten koste van de klant te bevoordelen, wijs ik met kracht van de hand. De cijfers van RTL klopten ook niet. We rekenen hetzelfde als andere banken."
Moet Triodos niet juist goedkoper zijn?"Zou niet weten waarom. Onze meerwaarde is dat we geld inzetten voor verandering van de samenleving. We houden alle belangen in de gaten en kiezen voor faire lonen, vergoedingen én kosten. Wolf in schaapskleren, dacht uw columnist. Leuk gevonden, maar hij sloeg de plank mis.''
Waarom stappen maar weinig mensen over naar Triodos?"Hoho. Elke werkdag stappen er 150 mensen naar ons over, soms zelfs viermaal zoveel. Ondanks de financiële crisis zijn we elk jaar gegroeid en hadden een goed financieel resultaat. Stabiel en rustig, zonder beursnotering en waan van de dag. Voor spectaculaire rendementen, positief of negatief, moet je ergens anders zijn."
En als u niet bankiert?"Ik zeil, ga graag naar de bioscoop of wandel in de natuur. En ik speel graag toneel. Eenmaal per week oefenen en dan dertig keer opvoeren. Dan trek ik heel andere registers open en heb daar veel plezier in. Maar nu ik ook interim-directeur van Triodos België ben, komt het er niet van."
U bent nu de man die elke zondag het vlees snijdt?"Ik kook op zondag, trouwens ook op zaterdag en steeds vaker vegetarisch. Dus die vlieger gaat niet op. Overigens zijn we flexitariërs. Gebakken eitje zonder spek, daar is niks aan. Met biovlees komen we er ook."
Wat maakt u boos?"Dat ik in een en dezelfde krant lees dat de Noordpool spoedig in de zomer ijsvrij zal zijn en dat de VS, Rusland en Noorwegen ruziën over wie daar naar olie mag boren. Onbegrijpelijk. We hebben alles in huis om het probleem op te lossen en toch zetten we in op fossiele brandstoffen. Wat nou net de reden is dat het ijs verdwijnt. Misschien word ik er eerder nog verdrietig van."
Er moeten zaken anders?"We moeten besparen. Bijvoorbeeld gebouwen slurpen 40 procent van de energie op. En versneld duurzame energie opwekken, want anders krijgen we straks een dubbele rekening. Voor biologische landbouw kiezen, want we putten de grond uit. Zo zijn er meer terreinen. Economisch fundamentalisme regeert: alles wordt vertaald in geld. Als de economie maar groeit en de euro's binnenkomen. Maar er is veel van waarde wat niet in geld is uit te drukken."
Van Rutte moeten we allemaal een nieuwe auto kopen."Oppotten uit angst, is niet goed, maar de economie op Ruttes manier aanjagen, levert alleen maar meer dezelfde problemen op. Beter is om met je hele straat een of meer deelauto's aan te schaffen. Dat is goed voor de cohesie, beter voor het milieu én er blijft geld over voor andere zaken."
Wanneer stond u te juichen?"Toen vijftig zzp'ers samen voor hun arbeidsongeschiktheidsverzekering gingen sparen en dat bij ons kwamen regelen. Het paste niet in ons systeem, maar we hebben het toch snel voor elkaar gekregen. Privé? Toen mijn oudste zoon werd toegelaten tot de filmacademie in Londen en mijn tweede tot de opleiding Game Design in Utrecht. Ik was dolblij dat hun droom uitkwam."
Is er ook verdriet?"Mijn schoonvader dementeert met grote snelheid. Zijn kortetermijngeheugen slinkt en zijn bezigheden nemen af. Dat is absoluut heel verdrietig, met desondanks soms een mooi moment. Hij is een spoorfanaat en ik neem hem af en toe mee naar het Spoorwegmuseum. Daar leeft hij van op en het is erg leuk om dit samen te doen."
Wat is er mis met Bosch en Duin?"Weet ik niet, ik heb er nooit gewoond. Wel in Zeist, maar we zijn een paar jaar geleden naar Utrecht verhuisd. Voor de gezelligheid van de grote stad."
"Ik verheug me nu alweer op het voorjaar. Waar je me kunt tegenkomen? In een bioscoop of op het terras ervoor. Utrecht is een fijne stad. De kleine versie van Amsterdam, met mooie grachten, maar zonder de vele toeristen."
Ik heb begrepen dat Triodos een directeur heeft met twee rechterhanden."We hebben in de Utrechtse Zeeheldenbuurt een pand gekocht uit 1897. Na maanden slopen in de avonduren en weekeinden heb ik twee maanden vrij genomen om het duurzaam op te knappen. Heerlijk om zo je huis te veroveren. Ik doe graag iets met mijn handen. Koken, klussen én sleutelen aan de Landrover. Als de kinderen het huis uit zijn, moet 'ie weer safariklaar zijn."
