Complete collectie Rijksmuseum Twenthe nog dit jaar online

Bijna de hele collectie van Nederlandse musea zit in depots, bleek vorige week. Bij het Rijksmuseum in Enschede is dat niet anders. Wat ligt daar zoal in de kelder?

Ze trekt de lade open en doet haar witte handschoenen aan. "Een van mijn absolute favorieten", zegt Josien Beltman. De foto in haar handen toont een somber beeld in zwartwit van een station. Duitsland in de jaren tachtig, gezien door de ogen van de Nederlandse fotograaf Fons Brasser. "Ik hou van kunst die de tijd weerspiegelt. Deze foto doet dat, in hoge mate. Het is kunst, maar tegelijk ook een tijdsbeeld."

MuseumcollectieBeltman, hoofd publieksactiviteiten van het Rijksmuseum Twenthe, staat in de kelder van het museumgebouw aan de Lasondersingel in Enschede. Hier, in de catacomben, bevindt zich het grootste deel van de ruim 8.800 objecten omvattende museumcollectie. Kasten met oude boeken, Delfts aardewerk, middeleeuwse beelden en het borstbeeld van een Romeinse keizer staan naast oude tafels, een triomfzuil van de Nederlandse beeldhouwer Cornelius Rogge en een abstract beeld van Carel Visser.

SchatkamerZe komt hier slechts sporadisch. Net als voor de andere medewerkers is het depot voor Josien Beltman vooral een schatkamer. "Je daalt hier soms af om je te laten inspireren. Of om een van de opgeslagen schatten tevoorschijn te halen en in het volle licht te bekijken." Ook de foto van Fons Brasser ziet ze maar zelden. Het museum kreeg hem in 2010, als onderdeel van een serie van 118 foto's. Voor het publiek was de schenking echter nog nooit te zien.

"Dat geldt voor heel veel werken in deze ruimte. Sommige objecten zullen het depot nooit meer verlaten. Ze zijn aan de ogen van het publiek onttrokken. Maar dan nog blijft het je taak om ze te bewaren. Veel mensen vergeten dat ook dat een taak van een museum is. Een depot is niet alleen een opslagplaats, maar ook een archief."

5 procentOp dit moment is zo'n 5 procent van de collectie in de zalen te zien. Het Enschedese museum blijft daarmee iets achter bij het gemiddelde van 7,7 procent dat vorige week na een groot onderzoek onder 42 musea kon worden vastgesteld. Toch, zegt Beltman, blijft het streven om een zo groot mogelijk deel van de collectie in telkens andere presentaties en exposities aan het publiek te tonen.

"Het woord depot suggereert een soort afgesloten opbergplaats waar niemand meer naar omkijkt. Maar het tegendeel is waar. Voor ons is het juist een levend iets, een dynamische schatkamer die je steeds weer tot nieuwe ideeën en verhalen inspireert. Niet voor niets hebben we onze vaste opstelling de laatste drie jaar al twee keer ingrijpend veranderd. Vroeger was dit museum een vrij statisch geheel. Je maakte er een wandeling door de tijd. Nu echter zijn er steeds weer nieuwe dingen te zien. Het verhaal dat we willen vertellen, bepaalt wat er wordt getoond."

VolIn het depot is inmiddels bijna elke vierkante meter bezet. Precies 125 metersgrote rekken, volgehangen met tientallen schilderijen, vormen de basis. Vier eeuwen kunstgeschiedenis, keurig in het gelid: de moderne schilderkunst in het midden, de oude meesters in een lange rij tegen de muur. Het licht is er gedempt, de temperatuur constant. Achttien graden Celsius, dezelfde als boven in het museum waar het publiek zich in steeds grotere aantallen verdringt. "Natuurlijk willen we ook hier wel mensen toelaten", zegt Beltman. "Alleen: dat kan nooit in grote aantallen. Voor de grote massa staat straks onze complete collectie online."

GroeiDe collectie groeit nog steeds. Recent nog ontving het museum een grote hoeveelheid werken van de Enschedese kunstverzamelaar Ingrid Blans. Het depot, gebouwd in de jaren negentig, is eigenlijk al te klein. Over alternatieven wordt nagedacht. Het afstoten van werken, zoals andere musea dat inmiddels doen, is echter nog niet aan de orde. "Dit museum is gebouwd op schenkingen. Dat schept verplichtingen, hoe vol het hier ook is."