Achteloos tankt Manfred Postma zijn motor vol bij Total-tankstation 't Meertje aan de oostkant van Nijmegen. Voor 1,489 euro per liter. Tien kilometer verderop in Duitsland ben je daarvoor 1,299 euro kwijt. En Postma woont nota bene over de grens, in Zyfflich. "Ach ja, ik ben niet zo prijsbewust", verklaart hij zijn Nederlandse tankbeurt. Bovendien, in de tank van zijn tweewieler gaat maar 18 liter, dus zo veel geld laat hij ook weer niet liggen.
GladiolenWaren ze allemaal maar zo, zie je William Elbers denken. De laatste jaren heeft de 46-jarige eigenaar van het tankstation langs de provinciale weg het zwaar. Veel mensen uit de regio laten hem links liggen en rijden door naar Wyler, Kranenburg of Kleef.
Elbers heeft de afgelopen jaren twee medewerkers moeten ontslaan, hij draait met zijn vrouw nu meer uren zelf achter de kassa. En hij grijpt alles aan om wat extra centen binnen te halen. Verse broodjes op zondag, scherpe aanbiedingen van snoep en dergelijke, asperges tijdens het seizoen. En natuurlijk de gladiolen. Voor de vierde keer stond hij met een stand in Nijmegen tijdens de Vierdaagse. "Ik houd de toko er niet mee overeind, maar het is een leuke aanvulling." De zakelijke rijders, die zijn gebleven. Dankzij klantenbinding (tankpasjes) en omdat je btw niet kunt aftrekken van brandstof uit het buitenland.
BioscoopNiet elke pomphouder gaat zo ver als Johan Kok in Harderwijk, die een bioscoop en een lasergamehal naast zijn tankstation heeft gebouwd. Maar de laatste jaren zijn pomphouders in het hele land druk met het aanboren van nieuwe inkomstenbronnen. Want zuinige auto's, lagere marges en alternatieve brandstoffen zetten hun inkomsten onder druk. Voor de ondernemers langs de grens komt daar nog het grote prijsverschil met brandstof in de buurlanden bij.
Er vallen harde klappen in de grensstreek. Hier nam tussen 2013 en 2015 het aantal werknemers in deze branche met 18 procent af, terwijl dit landelijk 'slechts' 3 procent was. Dat blijkt uit cijfers van pensioenfonds MN Services, overhandigd door Antoine Meijer. Hij is eigenaar van een Shell-station in Doetinchem en bestuurslid van Beta, de vereniging van zelfstandige pomphouders.
PrijsverschilHet prijsverschil is toe te schrijven aan de accijnsverhogingen en de jaarlijkse inflatiecorrecties in Nederland, zegt Meijer. De Duitse overheid laat deze stijgingen achterwege, waardoor het verschil steeds verder oploopt. In het nadeel van Nederland. Zelfs de diesel is niet of nauwelijks meer goedkoper in Nederland, zodat Duitsers die nu ook in eigen land tanken. "Door maatregelen van de regering worden wij in de grensregio onevenredig hard getroffen. Daarom hebben wij recht op een compensatieregeling. Dat is geen ongeoorloofde staatssteun."
Staatssecretaris Eric Wiebes wil al jaren van geen regeling weten. Volgens hem valt de omzetdaling binnen de landelijke trend van teruglopende inkomsten. Onlangs boekten de ondernemers een klein succesje bij de rechter. Die bepaalde dat Wiebes met de grenspomphouders rond de tafel moet om te praten over een oplossing van het conflict. Dit betekent niet dat er een compensatieregeling komt, maar het is een begin.
OpgevenNederland telt zo'n vierduizend tankstations. Volgens de koepelorganisatie van onafhankelijke brandstofhandelaren, Nove, zou Nederland met een kwart minder toekunnen, gezien het aantal auto's en vergeleken met het buitenland. Maar hoe slecht de situatie ook is, het aantal tankstations is de afgelopen tien jaar met maar 4 procent afgenomen. Pompstations met hekken eromheen en onkruid rond de pompen zijn zeldzaam; faillissementen zijn er nauwelijks.
Dat komt omdat een tankstation een miljoeneninvestering is met een lange levensduur, die maar op een paar plekken in een gemeente mag staan. "Dat geeft een ondernemer niet zo maar op. Ook niet in de grensstreek", zegt Tim Schoenmakers van belangenvereniging Beta.Tekst gaat verder na de afbeelding:
StappenplanHet stappenplan van een pomphouder in nood: probeer geld binnen te krijgen op alternatieve manieren; bezuinig op personeelskosten; is dat niet genoeg, maak de pomp onbemand; levert dat ook niet genoeg op verhuur de zaak aan een grote maatschappij die dankzij schaalvoordeel nog lagere kosten heeft. "Het is voor de eigenaar dan wachten op betere tijden", zegt Schoenmakers. Bijna de helft van alle tankstations is inmiddels onbemand.
Probleempje: de opslagtanks moeten om de vijftien jaar worden gekeurd en eventueel vervangen. Dat zijn forse investeringen, weet ook Mark Heuthorst (45). Hij zag de verkoop van brandstoffen in zijn bemande BP-station in Gendringen sinds begin 2014 halveren. "Over zeven jaar moeten de opslagtanks vervangen worden. Ik weet niet of ik dat ga doen", zegt Heuthorst. Want ook als er een compensatieregeling komt is de toekomst onzeker in de Achterhoek waar het aantal bewoners afneemt. Bovendien zijn door belastingverhogingen veel meer producten duurder geworden, vergeleken met de oosterburen. "Het is een structureel grensprobleem."
PrimeraOm de risico's te bestrijden heeft hij een Primera-winkel (tabak, tijdschriften, kantoorartikelen) in Ulft gekocht. Met een reparatiedienst voor telefoons en laptops heeft hij een andere alternatieve inkomstenbron aangeboord. Naast de gebruikelijke waren als snoep en motorolie staan in de tankshop gebruikte laptops in het schap. "We zijn een bekende naam in de omgeving. Mensen hebben genoeg vertrouwen in ons, om hun telefoon bij ons achter te laten voor reparatie." Een internetwinkel heeft hij inmiddels verkocht, om zich meer op de telefoons toe te leggen.
Ondertussen snorren de Shell-pompen in Anholt, een paar kilometer verderop over de grens. Euro 95 is hier met 1,289 euro per liter, 16 cent goedkoper. Zo'n 90 procent van de auto's die hier worden volgetankt, hebben een geel kenteken, vertelt medewerker Willy Terhorst met Achterhoekse tongval. Hij heeft nog twee Nederduitsers als collega. Puur toeval, ze werken hier niet vanwege de Nederlandse klandizie. Maar zo profiteren Nederlanders tenminste nog een klein beetje van de internationale brandstoffenstrijd.
ZuurBen Berndsen uit Genderingen vindt het 'zuur' voor de Nederlandse pomphouders en jammer dat de accijns die hij betaalt naar de Duitse schatkist gaat. "Maar ik wil ook geen dief zijn van mijn eigen portemonnee. Het verschil is gewoon te groot."
Alle genoemde brandstofprijzen zijn vastgesteld op dezelfde dag, maar zijn een momentopname.
