Nog maar 2 maanden geleden stemden de aandeelhouders van Shell in met de overname van het Britse energiebedrijf BG, voor ongeveer 50 miljard euro. Niets wees erop dat Shell van plan was het over een andere, groenere boeg te gooien. De bedrijfsleiding toverde zelfs een nieuw konijn uit de hoge hoed om vragen te pareren van kritische aandeelhouders, die zich zorgen maakten over de impact van het bedrijf op het milieu.
Ineens was Shell niet die machtige oliereus van weleer, maar een klein radartje in het mondiale spel. Topman Ben van Beurden benadrukte herhaaldelijk dat zijn bedrijf 'slechts 2 procent van het wereldwijde energiesysteem' vertegenwoordigt. De olie- en gasproductie terugschroeven zou 'geen enkele impact' hebben. "Ik pomp alles op wat ik kan oppompen", zei Van Beurden daarom, in de beste Shell-traditie.
KoerswijzigingWe zijn 8 weken verder. In de tussentijd heeft Shell in het jaarverslag 'grootschalige investeringen' in onder meer zon en wind aangekondigd - zonder daar overigens concrete cijfers aan te koppelen - én lekte uit dat het bedrijf gaat meebieden op een groot windpark voor de Zeeuwse kust.
Zijn het de voortekenen van een enorme koerswijziging? Of is het voor de bühne? Als het een pr-stunt is, is het een heel dure, zegt Harmen Geers. Hij is woordvoerder van pensioenuitvoerder APG, dat voor verschillende pensioenfondsen de beleggingen beheert. Een windpark als dat voor de Zeeuwse kust, met een vermogen van 700 megawatt, kost al gauw een paar miljard euro.
Ook Paul Koster, directeur van de Vereniging van Effecten Bezitters (VEB), gelooft niet dat Shell puur voor de schone schijn een Nederlands windpark zou aanschaffen. "Shell is een bedrijf dat al zijn investeringen op hun merites beschouwt. Ze stappen pas ergens in als ze er serieus rendement in zien."
Nog geen echte omslagDe voormalige Koninklijke Olie meent het dus. Maar om van een échte omslag te kunnen spreken, is het nog veel te vroeg. Een windpark op zee kost weliswaar miljarden euro's, Shell draagt die investering - als het de uitgeschreven tender wint - niet alleen. Het bedrijf zit in een consortium met Eneco, Van Oord en Vestas. Een flink deel van het bedrag zal bovendien van externe financiers komen. De totaalinvestering voor Shell zal dus een stuk lager uitvallen dan de totale kosten van het windpark. Niet vele miljarden, maar eerder een paar honderd miljoen of een miljard.
Nog steeds veel geld natuurlijk, maar voor Shell zijn dat geen uitzonderingen. Ter vergelijking: in 2015 investeerde het bedrijf ruim 25 miljard euro, in 2013 zelfs meer dan 40 miljard euro. "In het grote schema der dingen zou dit windpark een relatief kleine investering zijn", zegt Koster. "Maar het is wel een stap in de goede richting."
Dat deze uitspraak komt van de VEB, een club zonder duidelijk ideologisch motief, is veelzeggend. Dat betekent dat niet alleen de geitenwollensokken onder de aandeelhouders verandering van de Shell-koers willen, maar ook de belegger die er voor dividend en rendement in zit. Juist omdat dat dividend en rendement volgens hen in gevaar komt, als Shell op dezelfde voet doorgaat. Koster: "Conform het klimaatakkoord van Parijs móet het bedrijf zijn CO2-uitstoot verlagen, en op den duur zelfs elimineren. Ik hoop dat deze stap het bewijs is dat Shell de consequenties van het klimaatakkoord serieus neemt."
ImpactOok de overname van BG Group, toch een hardcore 'fossiel' bedrijf, is in dat licht een goede stap, zegt APG-woordvoerder Geers. "Daarom hebben wij er ook mee ingestemd. Als je dieper kijkt, draagt de overname van BG bij aan het schoner maken van Shell. Het zorgt ervoor dat het aandeel gas groter wordt, en het aandeel olie kleiner. Gas is minder vervuilend dan olie."
Een 'genuanceerde verduurzaming' is het, zegt Geers. Wat Koster betreft mag het nog veel radicaler en moet Shell zich publicitair niet langer verstoppen. Shell is - in tegenstelling tot wat Van Beurden beweert - namelijk geen klein radartje in het grote geheel. "Shell is onontbeerlijk in deze discussie. Zij moeten zich uitspreken. Dat heeft impact."
Geers vindt het een goed teken dat Shell juist naar wind op zee kijkt. "Als APG investeren wij in meer dan honderd windparken. Maar allemaal op land. Op zee vinden we nog te risicovol. Maar een bedrijf als Shell, dat zich zeker genoeg voelt om in de Arctische wateren bij Alaska naar olie te boren, kan met zijn expertise verschil maken."
