Aantal vacatures verdubbeld, maar werkzoekenden zijn er nauwelijks

Voor Jacob Haspels (22), die bedrijfseconomie studeerde in Breda, pakt de huidige personeelskrapte op de arbeidsmarkt heel goed uit. Al tijdens zijn afstuderen werd hij door meerdere werkgevers en recruiters benaderd voor een kop koffie en de vraag of hij bij hen aan de slag wilde. ,,Het laatste half jaar kreeg ik elke week twee, drie berichten van recruiters of werkgevers met de vraag: wat wil je gaan doen? Het ging telkens om concrete banen’’, vertelt hij trots in het AD.

Kiezen voor plezier of kiezen voor het geld?

Maar Haspels hoefde daar niet eens meer over na te denken. Hij had namelijk al vrij snel een baan aangeboden gekregen bij het bedrijf waar hij stage liep: Lion Finance in Den Haag. Die gaven de student meteen een contract voor onbepaalde tijd. Haspels heeft alle andere lucratieve aanbiedingen dan ook vriendelijk afgeslagen. ,,Ik ben nog jong en kan hier heel veel leren.’’ Bovendien heeft hij het erg naar zijn zin bij zijn werkgever en gaat elke dag met plezier naar zijn werk. ,,Kies je dan daarvoor of kies je voor het geld, zonder dat je weet of je het op die andere plek naar je zin gaat hebben?’’ Voor hem was de keus snel gemaakt.

De enorme krapte op de arbeidsmarkt is voor veel afgestudeerde jongeren dan wel fijn, maar voor veel werkgevers is het een drama. ,,Sommigen beginnen een beetje wanhopig te worden’’, weet arbeidsmarktadviseur Jean-Paul Biever van UWV Haaglanden. Niet gek, want het aantal openstaande vacatures is in ruim een jaar tijd bijna verdubbeld van 12.100 tot 23.300.

Ook commercieel personeel is moeilijk te vinden

De meeste openstaande vacatures zijn voor economisch-administratieve, technische of commerciële functies. Logisch, want Den Haag kent van oudsher veel overheidsdiensten, uitvoerende diensten en specialistische zakelijke dienstverleners en die hebben nou eenmaal veel economisch-administratief personeel nodig. Het gaat dan onder meer om bedrijfskundigen, organisatieadviseurs, directie- en projectsecretaresses, controllers en beleidsadviseurs. Medio 2022 stonden er in totaal 5900 vacatures open voor economisch-administratief personeel.

Ook bedrijven die technisch personeel nodig hebben, hebben het lastig. Deze zomer waren er maar liefst 2950 openstaande vacatures. Voor de woningbouw, energietransitie en verduurzaming worden veel middelbaar opgeleide vakmensen gezocht. Het gaat dan om monteurs, elektriciens, loodgieters en installateurs. Ook commercieel personeel is moeilijk te vinden. Hier zijn zo’n 2600 openstaande vacatures voor. Veelgevraagde commerciële beroepen zijn verkoopmedewerker detailhandel, commercieel medewerker binnendienst en vertegenwoordiger en accountmanager zakelijke diensten.

Krapte bereikt recordhoogte

De grote vraag waar iedereen mee worstelt, is waar al die mensen vandaan gehaald moeten worden. In de bestanden van UWV zitten namelijk steeds minder werkzoekenden. In vergelijking met begin 2021 is zelfs sprake van een halvering van het aantal uitkeringen in de regio Haaglanden. Eind september waren er maar 6850 WW-uitkeringen. Dat is een historisch laag aantal. En zo’n 40 procent van deze mensen heeft al een (kleinere) baan. Die uitkering is een aanvulling op hun salaris.

De krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt heeft volgens UWV een recordhoogte bereikt. In alle beroepsgroepen is nu sprake van een personeelstekort en in een aantal sectoren is deze krapte structureel. Dit vraagt volgens de instelling om een andere aanpak op de arbeidsmarkt. ,,Het is spannender dan ooit. De krapte op de arbeidsmarkt raakt elke sector en daarmee de hele samenleving. Tot in ieders huiskamer. En morgen kan het weer anders zijn, maar een aantal zaken zullen blijven’’, zegt rayonmanager Patricia Ladan. Die zijn volgens haar structureel en niet even snel opgelost.

Wie zit er nu nog zonder werk?

Zij roept alle arbeidsmarktpartners (gemeenten, werkgevers en andere betrokken instanties) op om de problemen op de arbeidsmarkt nóg actiever aan te pakken. UWV bundelt ook de krachten. ,,We zetten nu veel meer in op die brede dienstverlening’’, legt woordvoerder Sonja Pennings uit. We richten ons niet alleen op het verstrekken van uitkeringen en het bemiddelen tussen werkgevers en werkzoekenden, maar kijken bijvoorbeeld ook of bedrijven het werk niet anders kunnen organiseren. Daarnaast worden werkzoekenden steeds vaker geholpen met omscholing. ,,We willen echt die omslag maken: veel meer van werk naar werk en de focus op mensen meer laten meedoen.’’

Maar wie zit er nu nog zonder werk met een WW-uitkering? ,,Vier op de tien zijn 50-plusser en een derde is praktisch opgeleid’’, vertelt Biever. Sommigen daarvan zijn hun baan kwijtgeraakt door automatisering of digitalisering van werk. In sommige gevallen is het werk uitbesteed aan lagelonenlanden.

Aan de slag in de horeca of winkels, waar grote tekorten zijn, is voor een deel van hen lastig. ,,Je ziet dat sociale en communicatieve vaardigheden overal steeds belangrijker zijn geworden. De kans is groot dat een deel van die mensen niet voor die banen in aanmerking komt.’’ Pennings denkt wel dat werkgevers hun eisen zullen moeten bijstellen. ,,Werkgevers zochten in het verleden vaak naar het schaap met vijf poten. Die hebben een baan. Het denken in skills wordt veel belangrijker. Mensen kunnen vervolgens gericht worden opgeleid.’’

Maar wat is er veranderd na corona? ,,Voor corona hadden we ook al problemen, vooral in de ict, zorg, bouw en techniek. Nu groeit de economie weer en hebben we veel extra opgaven, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat en woningen die gebouwd moeten worden. We hebben ook te maken met vergrijzing, minder nieuwe aanwas om uittreders te vervangen en te weinig praktisch opgeleide vakmensen’’, legt Biever uit.

Eén plek waar werkzoekenden en werkgevers terecht kunnen

Een pasklare oplossing is er volgens Ladan niet. ,,Maar die is nog wel te bedenken. Er zijn echt mogelijkheden. Samen met gemeenten, onderwijs en andere partners moeten we de dienstverlening veel meer bundelen. Geen schotjes meer, maar één plek waar werkzoekenden en werkgevers terecht kunnen voor inkomen, ontwikkeling en werk. Die kunnen we opleiden.’’