In de achttien jaren dat ze een trouwring droeg, stond Anne Marie nooit stil bij de financiële gevolgen van een onverhoopte echtscheiding. Liever vertrouwde ze op de eeuwige liefde. Tot die over was. ,,Zeven jaar had ik vooral voor de kinderen gezorgd en als zzp'er in deeltijd gewerkt. Maar met mijn inkomsten was ik niet financieel zelfstandig. Toen mijn huwelijk eindigde, moest ik heel snel een toereikend inkomen genereren.''
Zelfredzaam
Anne Marie - moeder van twee dochters (17 en 14) en een zoon (10) - is niet de enige die dit overkomt.
47 procent van de vrouwen kan financieel gesproken de eigen broek niet ophouden. Dit ondanks de campagne 'Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid', waarmee de overheid vrouwen al sinds 1989 stimuleert om via het leren van een beroep economisch onafhankelijk te worden. 'Zorg dat je minimaal 900 euro per maand verdient, 70 procent van het minimumloon,' is de boodschap.
Sindsdien verbeterde er wel wat: was in 1990 nog een op de vier vrouwen economisch zelfredzaam, in 2014 was dat opgelopen tot 53 procent (CBS).
Anne Marie ondervond de gevolgen van financiële afhankelijkheid in haar jeugd. Toen ze 12 jaar was, scheiden haar ouders. ,,Na die breuk kregen we het krapper. Mijn moeder had een parttime baan op een couveuse-afdeling van een ziekenhuis, maar kon simpelweg niet alles meer betalen. We konden niet meer op vakantie, er was weinig geld voor kleding en het huis takelde langzaam af. Ik weet nog van een winter dat ik slechts één broek, één trui en één paar laarzen had. Vriendinnen uit die tijd plagen me er nog weleens mee. Vreselijk vond ik het.''
Als tiener besloot Anne Marie dat dit háár nooit mocht overkomen. ,,Bij mij ontstond de innerlijke drang om veel te verdienen. Nooit meer wilde ik in armoede terechtkomen.''
Dat lukte lange tijd. Ze volgde een opleiding tot goudsmid, maar besloot naderhand andere ambities te volgen. Als autodidact werkte Anne Marie zich op tot directie-assistente en later tot commercieel manager. Met een prettig salaris. ,,In die tijd vond ik een mooie auto en een mooi huis belangrijk. Dus werkte ik keihard en draaide vaak overuren.'' Maar haar carrière stokte toen ze werd getroffen door een burn-out.
Om daarna weer rustig aan het arbeidsritme te wennen, koos ze voor een baan van twintig uur. Zo kon ze ook haar dochter zien opgroeien. ,,Ik pak de draad later wel weer op, dacht ik.''
De verdeling van de zorgtaken vormde geen onderwerp van gesprek met haar man. ,,Hij was ondernemer en er was geen sprake van dat hij minder uren kon draaien. Hij vond het prima als ik weer zou werken. Maar als ik dat niet deed, was het ook goed. Dus ging ik in deeltijd aan de slag.''
Dat voelde heel ontspannen, vertelt Anne Marie. ,,Er waren periodes dat ik een deeltijdbaan had, maar ook jaren waarin ik niet werkte. Ik heb ervan genoten om mijn tijd zelf te kunnen indelen.''
In veel gezinnen komt het gros van de zorgtaken op de vrouw terecht. Hoewel inmiddels zes op de tien Nederlandse vrouwen een baan heeft, besteden zij volgens de Emancipatiemonitor van 2014 nog altijd ongeveer twee keer zoveel uren aan zorgtaken als mannen. Volgens cijfers van het CBS werkt een op de drie vrouwen na de geboorte van het eerste kind minder uren of stopt zelfs volledig. Ruim 22 procent van de moeders met minderjarige kinderen werkt helemaal niet.
In haar omgeving klonken waarschuwingen, vooral toen ze met haar deeltijdbaan stopte en koos voor de fotografie: denk aan het risico als het fout gaat. Zij weet het aan afgunst; die vrouwen verlangen gewoon naar net zo'n vrij leventje als het mijne ... ,,Maar dat ik het wegwimpelde, was ook struisvogelgedrag. Ik wílde er niet aan denken.''
In de tien jaar die volgden deed ze een fotografie-opleiding en creëerde haar eigen werk door fotografie en coaching te combineren in het project 'Kijk eens bewust naar jezelf.' ,,Ik observeerde en portretteerde de deelnemers en luisterde scherp naar wat ze vertelden en níét vertelden. We trokken er vaak de natuur voor in. Op zo'n dag kwamen bij veel mensen onderliggende emoties vrij. Dat luchtte vaak op en leidde uiteindelijk tot een meer ontspannen portretfoto.''
Door haar parttime werk had Anne Marie alle tijd voor haar kinderen. ,,En het geld dat ik verdiende, bleef voor mij. Maar er waren perioden dat er niets binnenkwam. Dan kreeg ik geld van mijn man. Hij was gemakkelijk en vond het niet erg als ik dure laarzen wilde kopen. Maar door wat ik als kind had ervaren, wilde ik mijn hand niet hoeven ophouden. Het voelde nooit fijn om hem om geld te moeten vragen. Maar dat knagende gevoel negeerde ik.''
Aan de toekomst dacht ze wel, soms. Toen de kinderen klein waren, besprak ze met haar man of er een vorm van pensioen voor haar kon worden opgezet. ,,Mijn vader drong daar op aan, het leek hem verstandig. Zelf heb ik daar ook niet keihard achteraan gezeten en het is ook nooit geregeld. We hadden in die tijd ook niet bepaald geld over. De kosten van jonge kinderen lopen op. Achteraf ben ik er veel te gemakkelijk mee omgegaan. Nu zit ik op de blaren, want ik heb niets geregeld. Als zelfstandige kan ik goed rondkomen, maar ik heb jarenlang geen pensioen opgebouwd en doe dat nog niet. Ik heb ook geen arbeidsongeschiktheidsverzekering. Daar baal ik ontzettend van.''
Samen een financiële (pensioen)regeling treffen is verre van vanzelfsprekend voor (echt)paren. In 2001 bleek uit onderzoek van TNS NIPO dat de helft van de koppels die bij elkaar intrekken geen goede afspraken maakt over geld.
Hormoontherapeut
Anne Marie wilde koste wat kost voorkomen dat ze na de breuk met haar man 'ergens driehoog achter' zou eindigen. Ze ging hard aan de slag. Dankzij haar ervaring als coach werd ze als zzp'er aangenomen bij een opleidingscentrum. Daarnaast werkt ze sinds kort als hormoontherapeut in een praktijk voor voeding, lifestyle en beweging.
,,Ik ben er trots op dat we het redden. We kunnen in ons huis blijven wonen en ik rijd nog steeds in mijn Volvo. Ik heb ook stress, want ik realiseer me hoe spannend het wordt als een baan banen wegvalt.''
Spijt heeft ze niet: ,,Alleen dat pensioen had ik moeten regelen. Maar ik heb heerlijke jaren gehad waarin ik heb genoten van de kinderen en fotograferen. Ik heb het niet meer zo breed, maar ben gelukkig met de keuzes die ik heb gemaakt.''
