Niemand begrijpt stress en burn-outs beter dan overlever Jeroen van der Graaf

Uiterlijk zie je niets aan Jeroen van der Graaf, of het moet zijn iets vertraagde tred zijn. Wie tegenover hem gaat zitten, ziet en hoort een ondernemer van 36 die gepassioneerd praat over zijn specialisme: stress en vitaliteit, groei en geluk. Ironisch genoeg moet hij het zelf elke dag doen met een energietank die slechts voor vijf procent gevuld is. Daarnaast heeft hij voortdurend pijn – en die zal nooit meer verdwijnen.

Zeven jaar geleden veranderde zijn leven ingrijpend. Van der Graaf, die als manager in de bouwnijverheid werkzaam was, kreeg ogenschijnlijk te kampen met stressklachten. Hij verloor kracht en gevoel in zijn handen. In zijn ruggenmerg werd een gezwel van ruim vier centimeter ontdekt. De eerste diagnose: MS. Van der Graaf ging hard achteruit en moest met spoed opgenomen worden. Tweede diagnose: kanker. Het einde van de week zou hij niet meer halen. Hij maakte een noodtestament op en nam afscheid van zijn dierbaren.

Neurosarcoïdose

Er kwam een arts aan zijn bed die hem ondanks die onheilstijding toch nog wilde opereren. Daarmee zou hij misschien nog een maand tijd kunnen winnen. Van der Graaf ging akkoord. Met een partiële dwarslaesie ontwaakte hij uit de narcose. Van kanker bleek helemaal geen sprake te zijn. Hij moest in quarantaine voor verder onderzoek, aangezien het TBC kon zijn, of Lyme. Uiteindelijk werd de oorzaak gevonden. Van der Graaf lijdt aan neurosarcoïdose, een aandoening van het zenuwstelsel. ,,Het is een van de weinige vormen waarbij de vooruitzichten slecht zijn. Misschien word ik nog oud, maar het kan over drie maanden ook afgelopen zijn."

Zijn geestkracht is nu zijn belangrijkste wapen in de strijd. Hij wil zijn dochter van vier zien opgroeien. Hij stopte met de medicatie zoals morfine en anti-epileptica. ‘Ik dacht: ik heb dit niet overleefd om een zombie of junk te worden.’

Ook weigerde Van der Graaf te accepteren dat hij – zoals de medici voorspelden – in een rolstoel of een beademingsapparaat zou blijven vastzitten. Hij leerde zichzelf opnieuw lopen, terwijl hij geen gevoel in zijn benen heeft… ,,Mijn lichaam zit als het ware continu in een burn-out. Maar ook met vijf procent energie kun je gelukkig zijn."

Wonderlijke transformatie

Dat is niet de enige wonderlijke transformatie die hij heeft ondergaan. Van der Graaf beloofde zijn vrouw dat hij, mocht hij het overleven, iets wilde gaan doen met het fenomeen stress en wat de impact ervan is op het bewustzijn.

,,Kort voor de operatie voelde ik echt dat ik het niet zou halen. Ik merkte dat angst en groei tegenpolen zijn in hetzelfde systeem. De één sluit de ander uit. Geluk en intuïtie zijn daarin twee zijden van dezelfde munt. Intuïtie bepaalt de kaders waarin we gelukkig kunnen worden. Geluk is te zien als een feedbacksysteem van ons energierendement. Hierdoor leerde ik ook veel nieuwe regels over stress en geluk. Dit inzicht kreeg pas betekenis toen ik besefte dat ik niet meer beter zou worden. Ik zou altijd moe blijven en pijn houden. Ik vroeg mezelf af of ik nog wel gelukkig zou kunnen worden. Het antwoord lag in wat ik daar voelde. Het gaat er niet om hoeveel energie ik heb, maar wat ik ermee doe. Had ik meer gekund met méér energie? Ja. Maar het zou mij niet gelukkiger maken als ik het verkeerd gebruik. Mijn ommezwaai is weliswaar uit noodzaak ontstaan, maar ik heb het ervaren als een mogelijkheid."

Nadat hij was teruggekeerd uit het voorportaal van de dood, begon hij opeens aan één stuk door te schrijven. Inmiddels zou hij drie boeken kunnen vullen met zijn theorieën en intrigerende zinnetjes. Zoals deze: ‘Gelukkig worden is niet leuk; gelukkig zijn wél.’ En: ‘Verwar tevredenheid niet met geluk, daar krijg je stress van.’ Die woordenstroom blijft hem verbazen. ,,Ik noem het een zip-bestandje dat ik nog steeds aan het uitpakken ben."

System U

De positivo uit Arnhem richtte vorig jaar het bedrijf System U op. ,,De gedachte achter die naam is dat we een systeem gevonden hebben waarmee we you (U) kunnen meten," zegt Van der Graaf. Hij schiep een ingenieus algoritme waarmee kwakkelende personen, teams en organisaties weer op het goede spoor gezet kunnen worden. ,,Het is heel gek: we kunnen in Nederland precies uitrekenen wat een burn-out ons per dag kost. Maar als je vraagt hoe ze mensen vitaal willen houden, wordt het ineens vaag. 'We gaan ons best doen', hoor je dan. Terwijl vitale medewerkers onbetaalbaar zijn. Met onze aanpak kunnen wij heel concreet aangeven wat je investering is en wat je meetbaar gaat terugzien. Die garantie geef ik. Tien van de tien keer presteren we daar zelfs ver boven. Wij hebben enkele burn-outs in één dag afgewend."

System U wordt gerund door zijn vrouw Cynthia. Ze werken met zestien coaches die wegwijs zijn gemaakt in de materie. ,,Ons algoritme is zó goed dat wij tot in detail zien wat je nodig hebt om de volgende stap te kunnen maken. Bedrijven kunnen ons hun zwaarste casus geven; ik los het op. Mijn voorspellingen komen uit omdat ik stress begrijp."

Het systeem bestaat uit vier stappen. De eerste is de zogeheten Vitality Scan, een vragenlijst waarmee het rendement van energie gemeten kan worden. Van der Graaf: ,,Daar hebben we energielabels aan gekoppeld, waarbij A voor een hoog rendement staat en G voor een slecht rendement. Dit geeft aan waar je staat, welke ongemakken je kan verwachten en wat je direct kan doen om je rendement te verhogen of vast te houden."

Het beste uit het team

,,Vanuit ieder individu komen we uit op het teamlabel. Waar staat het als geheel en welke kenmerken kan een manager erin terugzien? Maar, belangrijker nog: wat is nodig om het beste uit dat team te halen? We analyseren alle data en presenteren een concreet plan van aanpak. Dat geldt dus voor personen, teams en organisaties. Uiteindelijk krijg je antwoord op de vraag hoe je vitaliteit bereikt. Want wie wil groeien, heeft daar energie voor nodig. Pas daarna komen talent en persoonlijkheid om de hoek kijken."

In zes weken bevrijd

Van der Graaf, die ook seminars geeft, kent de scepsis. ,,Sommigen vinden het ongeloofwaardig klinken. Die begrijpen niet goed wat wij werkelijk doen. Ze denken dat ik een soort Hans Kazan ben, of een helderziende. Dat is onzin. Er zitten gewoon regels aan vast en die kun je leren. Ik durf te stellen dat wij een voorloper zijn op dit gebied. Onze adviezen liggen altijd in het haalbare, zo hebben we grip op groei. Gelukkig worden betekent ook kritisch naar jezelf kijken. Mensen vinden dat vaak eng. Maar onze klanten zijn er aantoonbaar op vooruit gegaan. Bedrijven die al meer dan tien jaar met onvrede op de werkvloer worstelden, raakten in zes weken bevrijd. En dan komen er talenten in mensen naar boven die ze nog nooit eerder hadden gezien."