Fatboy start nieuwe rechtszaak om namaken zitzak: ‘Zelf niets verzinnen, alleen kopiëren’

In 2010 bedacht de Nederlander Marijn Oomen een nieuwe zitzak, eentje die je kon ‘volscheppen’ met lucht door een paar keer in de lucht te wapperen. Ideaal voor op het strand of bij het zwembad, omdat je hem gemakkelijk weer kon opvouwen en in een tasje mee naar huis kon nemen. Hij noemde zijn creatie de Lamzac.

Lees ook: Meer dan de zitzak: hoe Fatboy zich ontwikkelt naar wereldmerk

Zijn idee werd een hit, maar het bleek ook nogal makkelijk na te maken, ontdekte Oomen. Nadat hij ging samenwerken met zitzakproducent Fatboy uit Den Bosch, strijden ze tegen fabrikanten die de Lamzac (consumentenprijs 89 euro) willen nabootsen. Wereldwijd heeft Fatboy al tachtig procedures gestart. Afgelopen maand was het weer zover, in de rechtbank van Den Haag.

Geen octrooirechten op Lamzac

Het bedrijf Coolado moest er deze keer aan geloven, dat met de Laytube (consumentenprijs afgeprijsd van 89 naar 69 euro) op de proppen kwam. Ook dat is een felgekleurde zitzak, met lucht gevuld, van ongeveer dezelfde grootte, al wordt hun product met een pompje opgeblazen. Volgens Fatboy lijken de producten veel te veel op elkaar.

Bram Woltering, als advocaat bij het kantoor AKD gespecialiseerd in intellectueel eigendomsrecht, begrijpt dat. „Als bedrijf wil je geen copycats die van jouw succes profiteren’’, zegt hij in het AD.

Lees ook: Wat je als ondernemer moet weten over reprorecht

Hij legt uit dat er grofweg twee vormen van bescherming bestaan. Ten eerste is er het octrooirecht: „Een octrooi moet nieuw en inventief zijn, het moet om een innovatie gaan die eerder nog niet bestond. En de uitvinding moet voor een vakman niet te veel voor de hand liggend zijn. Bij mijn weten rusten er op de Lamzac geen octrooirechten.’’

Fatboy niet kansloos

Dat betekent volgens Woltering zeker niet dat Fatboy kansloos is in deze zaak. Want er is ook bescherming als het gaat om uiterlijk, los dus van de techniek van het product. Dat heet het model- en auteursrecht. „Een rechter oordeelt of de totaalindruk, of bijvoorbeeld de vormgeving en kleuren, niet te veel op elkaar lijken. En voor een rechter ook heel belangrijk: zijn er op de markt al vergelijkbare producten qua uiterlijk, en met name van eerdere datum?’’

Als dat zo is, wordt de bescherming steeds beperkter. „Een bedrijf dat als eerste een geheel nieuw type product heeft verzonnen, staat in principe sterk.’’

In de rechtszaal ging het vorige maand veel over het uiterlijk van de producten, waarbij Fatboys advocaat Patty de Leeuwe sprak over de ‘kenmerkende dubbele buisvorm’ van de Lamzac. Volgens haar heeft de Coolado bijna precies diezelfde vorm: „De verschillen zijn niet voldoende voor een andere algemene indruk. Coolado kan uit alle vormen kiezen, behalve de kenmerkende dubbele buisvorm.’’

Reputatie opgebouwd met producten

Fatboy voelt zich gesterkt door eerdere rechtszaken. In 2016 procedeerde het bedrijf bijvoorbeeld nog succesvol tegen de onderneming Kaisr, dat via crowdfunding ook zitkussens met lucht op de markt wilde brengen. „Zelf niets verzinnen en alleen kopiëren’’, waren de veelzeggende woorden van Fatboys topman.

Woltering begrijpt dat Fatboy zich op deze manier opstelt. „Met producten bouw je een reputatie op, je bouwt een klantenbasis en een goede naam op. En dat is vaak allemaal gekoppeld aan design en de herkenbaarheid daarvan.’’

Volgens Coolado zit het heel anders in elkaar. Christos Koptsidis, eigenaar van Coolado, stelt dat hij ooit zelf een Lamzac had, maar die ‘verloor na een half uur al zijn spanning’, zo vertelde hij in de rechtbank. Hij zei met een volledig eigen ontwerp te zijn gekomen. Koptsidis oordeelde samenvattend: „Fatboys model is asymmetrisch, stomp, met een gebonden uiteinde. Onze LayTube is slank, symmetrisch, puntig aan beide zijden, en heeft géén oprolsluiting.’’

Dat je de Laytube met een pompje moet opblazen en niet via de luchtscheptechniek, is volgens Koptsidis een essentieel verschil. Ook zou zijn zitzak ‘therapeutische’ voordelen bieden. „Het verschil tussen outdoor luchtscheppen en therapeutisch indoorgebruik is niet subtiel, maar fundamenteel.’’

‘Oordeel kan zelfs per rechter verschillen’

De rechter doet deze week uitspraak. Woltering: „Heel simpel gezegd moet een rechter beoordelen of deze stoelen nu te veel op elkaar lijken of niet. En dat is soms ook een subjectief oordeel, dat zelfs per rechter kan verschillen.’’

In afwachting van de uitspraak zegt Fatboy dat het ‘staat’ voor hun ‘tijdloos, iconisch design’ en dat het dat ‘beschermt waar dat nodig is’. „Anderen gunnen we van harte succes met airloungers, maar als iets wel héél dicht bij ons ontwerp komt, of dat nu met een pomp is of niet, en we er onderling echt niet uit kunnen komen, dan stappen we naar de rechter.”

Coolado zegt dat het ‘geen merk heeft gebouwd rond vorm, maar rond gevoel’. „Wat mensen ervaren op een LayTube, kunnen ze nergens anders voelen.’’