In dienst nemen of niet? Deze opties hebben ondernemers bij zzp-problematiek

1 januari 2025 nadert snel. Elke mkb’er die werkt met zzp’ers weet dat dan het handhavingsmoratorium verloopt. De Belastingdienst gaat dan handhaven op schijnzelfstandigheid. Er komt geen uitstel, ondanks de discussie die werd aangeslingerd door onder andere Randstad-ceo Jeroen Tiel, dat hedendaagse werkenden behoefte hebben aan ‘autonomie, flexibiliteit en eigen regie’. De inmiddels vertrokken staatssecretaris van Financiën Folkert Idsinga (NSC) heeft de Tweede Kamer nog wel een ‘zachte landing’ toegezegd en een mogelijke coulance voor ‘onbewuste overtreders’.

Op de valreep probeert Kamerlid Nicolien van Vroonhoven van NSC nog wel door middel van meer dan veertig Kamervragen richting het kabinet duidelijkheid te krijgen hoe de Belastingdienst arbeidsrelaties gaat beoordelen en wanneer er sprake is van ondernemerschap. Maar ondernemers hebben niet de tijd om op de antwoorden te wachten. De ‘Belastingdienstmotor’ draait gewoon door en zal gaan starten met de handhaving. Wat nu te doen?

lees ook: Uitstel wetgeving AOV: ZZP Nederland en VZN niet verrast

Saskia Kapper, voorzitter van brancheorganisatie Bovib en in het dagelijks leven commercieel directeur bij recruitmentbedrijf Hero, had graag meer steun verwacht voor de oproep van Tiel, maar ziet het kabinet de komende weken niet meer van standpunt veranderen. ,,Van opdrachtgevers, de mkb’er, vraagt het om bewuster na te denken over waarom en hoe deze externen inhuurt. Het is als een T-splitsing. Als je werkt met een zzp’er onder hiërarchie dan is er sprake van een gezagsverhouding. Er is geen andere keus: in dienst bij opdrachtgever of een dienstverband via detachering. Via dat laatste kun je die zzp’er aan je bedrijf binden. Houd je aan de wet ook al is die misschien niet ideaal, is mijn boodschap richting opdrachtgevers. Zorg er tevens voor dat je dossiers goed op orde zijn.”

Bovib krijgt als brancheorganisatie voor intermediairs en brokers dagelijks de vraag wat een ondernemer uit het mkb-veld, de opdrachtgever, nu precies moet doen? ,,Laat je goed informeren in plaats van luisteren naar duale boodschappen via bijvoorbeeld LinkedIn. Zoek het bij gecertificeerde intermediairs. Ondernemingen met het Bovib-keurmerk borgen kwaliteit, zijn financieel gezond en zijn compliant aan alle geldende wet- en regelgeving bij het inzetten of activeren van een inhuurketen.”

Met examen een zzp’er beoordelen

Alexander Kist kent de zzp-problematiek inmiddels door en door. Via zijn adviesbureau W&RK Advies en Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN) volgt hij de ontwikkelingen op de voet. Hij stelde een soort ‘examen’ samen waarin de ondernemer acht vakken moet afvinken (zie afbeelding hieronder) als hij met een zzp’er na 1 januari wil doorgaan. ,,Het zijn de punten die in het Deliveroo-arrest voorkomen. Je moet gemiddeld een voldoende scoren om te ‘slagen’. Komt er een negatief resultaat uit dan adviseer ik niet door te gaan met deze zzp’er. Overigens moeten ondernemerscriteria van dat arrest, een vette voldoende zijn. Als je geen ondernemer bent, ben je geen zzp’er. Mijn boodschap aan de mkb’er is, documenteer alles goed en zoek naar eer en geweten uit wat de relatie met de zzp’er is. Met de huidige holistische wetgeving krijg je namelijk geen zekerheid vooraf.”

In een gesprek met De Ondernemer repte belastingambtenaar John Piepers eerder over het feit dat de werkelijke situatie leidend is voor de Belastingdienst en niet het contract wat ooit is getekend door opdrachtgever en opdrachtnemer. Kist: ,,Wezen gaat voor schijn! De werkelijkheid telt dus. Maar een opdrachtgever weet, gebruikmakend van zijn gezond verstand, wanneer er sprake is van wel (groen licht) en of geen (rood licht) ondernemerschap. Bij twijfel, noem dat het grijze licht, dan pas je dat ‘eindexamen’ metaforisch gezien toe met het doen van die acht vakken.”

‘Geen handleiding voor aannemen van zpp’er’

Ga je iemand in vaste dienst nemen als er sprake is van rood licht, dan is het de kunst om de zzp’er te overtuigen. Een zzp-elektricien schermt met een inkomen van makkelijk tussen de 6000 en 9000 euro bruto per maand. Bij werkgeversvereniging AWVN ligt geen handleiding klaar voor een dergelijk gesprek. ,,Je kan te maken hebben met een cao, een minimum cao of een eigen arbeidsvoorwaardenregeling (avr) en dat maakt onderhandelen over een salaris er niet makkelijker op. Bij een avr zijn vakbonden, in tegenstelling tot de cao, niet als partij bij de totstandkoming betrokken”, legt Erik Heidemann van de AWVN uit.

,,Het beste is om vanuit je eigen kracht te vertellen wat de voordelen zijn van vaste dienst. Het blijft wel appels met peren vergelijken. Bij ziekte wordt het salaris gelijk doorbetaald en je moet als zzp’er je eigen pensioen regelen. Bij een goede werkgever is er een extra pensioenverzekering en soms een dertiende maand. Leg gewoon heel erg goed de voor- en nadelen van een vast contact uit.”

Lees ook: Belastingdienst geeft met nieuw afwegingskader duidelijkere uitleg over schijnzelfstandigheid

Midlance geeft opdrachtgever wat ruimte

Jad Berad van Please, werkgeverspartner op het vlak van hr voor het mkb, krijgt net als andere bemiddelaars veel vragen van mkb-ondernemers die met zzp’ers werken. Hij spreekt van een ‘onrustige periode’. ,,De Wet DBA is er al heel lang (2016). Het feit dat de Belastingdienst nu echt gaat handhaven zorgt wel voor duidelijkheid. Het werd tijd na zolang gedogen”, is zijn mening. ,,Terecht dat aan die onderkant van de markt uitwassen worden aangepakt. Je bent geen zzp’er als je voor 20 euro per uur borden staat af te wassen. Het is een ander verhaal bij een projectmanager die voor één korte, gekaderde klus wordt ingehuurd. Daar is eerder sprake van ondernemerschap.”

Berad is helder richting opdrachtgevers: ,,Gebruik je gezond verstand en neem afscheid van niet-ondernemers. Daarnaast, los van de aanstaande controles, liggen er nog altijd andere risico’s op de loer, zoals het claimen van een arbeidsovereenkomst door diezelfde niet-ondernemers met als gevolg een naheffing van pensioenfonds en Belastingdienst.” Er is een alternatieve vorm om iemand in loondienst te nemen, vult Berad aan. ,,Midlance, zoals deze vorm heet, is een mogelijkheid. Het beloningssysteem werkt met een laag basis salaris en een hoge bonus, of net anders om: een hoog basis salaris en een lage bonus. Midlance combineert arbeidsvoorwaarden behorende bij een vast dienstverband met voordelen die een zzp-schap biedt.”

De Raad van State gaf de regering onlangs een kritisch advies over de conceptwet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). Het is een verdieping op de Wet DBA. De adviseurs wezen de regering erop dat wanneer bestaande arbeidsrelaties alsnog als arbeidsovereenkomst worden gekwalificeerd, dit ingrijpende gevolgen kan hebben vanwege de verschuldigdheid van pensioenpremies over voorafgaande perioden. ‘Uit de toelichting bij het wetsvoorstel blijkt niet op welke manieren deze risico’s kunnen worden beheerst. Het advies aan de regering is om hier meer aandacht aan te besteden.’

‘Ga in zee met goede intermediars’

De VvDN ziet kansen door de aanstaande handhaving. De verandering leidt er waarschijnlijk toe dat bedrijven freelancers vaarwel moeten zeggen of in vaste dienst moeten nemen. Of ze kunnen zich wenden tot detacheringsbureaus, payrollbedrijven of uitzendbureaus. Vooral in de IT-sector, waar de afgelopen jaren veel gebruik is gemaakt van zzp’ers, zouden ondernemingen inmiddels vaker kiezen voor detacheerders. Alexander Kist: ,,Bij dat laatste spreek je van ter beschikkingstelling van arbeidskrachten (TBA). Het is een derde partij die dan je personeel levert. Bij piek en ziek is een uitzender te overwegen. Gaat het om langere klussen kijk dan naar een detacheerder.”

In een speciaal webinar voor opdrachtgevers benadrukte Edith de Bourgraaf van de Belastingdienst onlangs vooral in zee te gaan met goede en gecheckte intermediairs. ,,Ook zij moeten zich net als de anderen houden aan de regels. Is dat niet het geval dan kan de opdrachtgever ook aansprakelijk worden gesteld.”

Lees ook: Minister stuurt VBAR voor zzp’ers ondanks kritiek Raad van State naar Tweede Kamer

Meer over ZZP? Meld je aan voor de nieuwsbrief De Ondernemer Vandaag!

Bekijk hier de voorwaarden.