Een businessplan maken: een stappenplan en tips van experts

Een businessplan biedt inzicht in de strategie en doelen van jouw bedrijf en geeft je de kans je plannen te concretiseren. Voor een geldschieter kan het businessplan dienen als kennismaking met jouw bedrijf. Het moet daarom niet alleen overzichtelijk en informatief zijn, maar ook overtuigend. Deze video van de Kamer van Koophandel legt nog eens goed uit wat het nut is van een businessplan:

Hoe maak je zo'n businessplan en aan wat voor voorwaarden moet het voldoen om doeltreffend te zijn? Wij maakten dit stappenplan en verzamelden een aantal tips van experts die goed zijn om in gedachten te houden:

Een businessplan maken: de zes stappen

1. Beschrijf het idee voor je bedrijf
2. Breng de markt in kaart
3. Maak een marketingplan
4. Maak een financieel plan
5. Vat je businessplan samen
6. Loop je plan nog eens na aan de hand van deze tips

1. Beschrijf het idee voor je bedrijf

In dit deel van het businessplan staat:

• wat je idee is
• waarom je overtuigd bent van dit idee
• wat de formele gegevens van het bedrijf zijn (personeel, vestiging, vergunningen e.d.)
• eventueel: een beschrijving van jou als ondernemer en je motivatie

Waarom wil je dit bedrijf starten en wat zijn je plannen? Wat voor product ga je verkopen en aan wie? Waarom ben je overtuigd van je idee? Dat staat allemaal bondig omschreven in dit onderdeel van het ondernemingsplan. Ook is het goed om 'formele' gegevens van je bedrijf toe te voegen, zoals de locatie, de rechtsvorm, de hoeveelheid personeel, verzekeringen en regelingen voor pensioen, et cetera. Laat zien dat je overal over na hebt gedacht, maar probeer de lezer tegelijkertijd niet te overladen met informatie. Een optie is om in dit onderdeel ook iets over jezelf te vertellen als ondernemer. Waarom zet je deze stap? Heb je al eerder een bedrijf gehad of werkte je altijd in loondienst? Wat zijn je ambities?

2. Breng de markt in kaart

In dit deel staat:

• Op welke markt je je begeeft
• Wat je doelgroep is
• Welke bedrijven concurrentie vormen

In welke marktsegment begeef je je? Hoe heeft deze markt zich de afgelopen tijd ontwikkeld? Wat zijn de kansen en uitdagingen op deze markt en hoe speelt jouw bedrijf daarop in? Dit zijn vragen die je allemaal in dit deel van het businessplan beantwoordt. Vaak gaat er aan het beantwoorden van zulke vragen een onderzoek vooraf. Dat kan een marktonderzoek zijn, maar ook een SWOT-analyse waarin je de sterke en zwakke punten van je bedrijf belicht. Over het maken van een SWOT-analyse schreven wij al eerder dit artikel.

Extra tip: op de website van de KvK kun je een locatiescan doen om de marktkansen van jouw vestigingsplaats te onderzoeken.

3. Maak een marketingplan

Hoe ga je de consument naar je toetrekken en zorg je ervoor dat je naamsbekendheid krijgt? Hoeveel investeer je in de marketing en welke media zet je daarvoor in? Dit komt allemaal aan bod in dit onderdeel. Als leidraad kun je een marketingmix gebruiken, oftewel 'de vier p's' van jouw bedrijf, namelijk: product, prijs, plaats en promotie.

Kijk deze video voor meer uitleg bij de marketingmix:

4. Maak een financieel plan

Om een goed bedrijfsplan te maken moet je uiteraard ook aandacht besteden aan de financiën, zeker als je hiermee investeerders wilt overtuigen. Maak dit onderdeel van je plan zo concreet mogelijk. Hoeveel omzet verwacht je te maken? Hoeveel kosten ga je maken? En hoe zit het met de liquiditeit?

Lorraine Vesterink is expert op dit gebied en helpt met haar bedrijf ‘De Unieke Ondernemer’, ondernemers bij het opstellen van een businessplan. Financiering is volgens haar vaak de belangrijkste reden om met een businessplan aan de slag te gaan. ,,Zonder zo’n plan is het simpelweg onmogelijk om financiering te krijgen. Banken of investeerders willen weten wat de plannen zijn'', legt ze uit. ,,En in zo’n geval red je het niet met één A4’tje of een canvas. Het hoeft geen dik boekwerk te zijn, maar je moet je plannen wel specificeren. Zelf houd ik vaak maximaal dertig pagina’s aan.''

5. Vat je businessplan samen

Misschien heeft de lezer van je businessplan weinig tijd. Daarom is het altijd handig om alle informatie in je businessplan kort samen te vatten. Misschien ontdek je in deze fase ook wel dat je businessplan best wat beknopter kan. Begin het businessplan met deze samenvatting, zodat je de gehaaste lezer bedient en die alle informatie alvast eens kan scannen.

6. Loop je plan nog eens na op basis van deze tips van experts

• Een businessplan kan ook één A4'tje zijn

Een businessplan hoeft al lang niet meer een boekwerk van honderden pagina’s te zijn. Volgens sommige experts volstaat zelfs één A4’tje. Eén ding is zeker: een goede ondernemer kan niet zonder. ,,Heb je geen businessplan, dan gaat de wereld met jou aan de haal. Met een goed businessplan creëer je je eigen toekomst,'' zegt Marc van Eck, consultant en schrijver van het boek ‘Businessplan op 1 A4’.

Met zijn bedrijf Business Openers helpt Van Eck bedrijven bij het opstellen van een businessplan op één A4: ,,Menig ondernemer heeft de neiging om dikke plannen te maken en zich daar vervolgens niet aan te houden. In het digitale tijdperk waarin we geen tijd meer hebben voor dikke boekwerken, hebben bedrijven behoefte aan een korte en krachtige methode.''

Dat businessplan bestaat uit vier onderdelen en begint met de objective (het doel in letters), gevolgd door de goals (het doel in cijfers), strategies (keuzes maken) en measures (meten van de actiestappen). Oftewel, de OGSM-methode. De methodiek wordt wereldwijd gebruikt door grote organisaties als NASA en Procter & Gamble. De methode is geïnspireerd op het gedachtegoed van managementgoeroe Peter Drucker, die stelde dat strategisch management begint met doelen: er moet een balans worden gezocht tussen de doelen van de organisatie en die van de medewerkers. Het stellen van uitdagende en haalbare doelen motiveert medewerkers. Daarmee vergroot je de kans op een succesvolle organisatie.

Een goed businessplan begint volgens Van Eck dus met een ambitieus doel. ,,Dat zijn onhaalbare doelen die je haalbaar kunt maken. Mensen hebben de neiging om in een veilige zone te blijven, daar word je nooit beter of innovatief van. Een goed voorbeeld is Kennedy’s man op de maan. Het leek een onhaalbare ambitie, maar uiteindelijke lukte het wel. De kunst is om een groot doel te hebben, maar wel eentje die je kunt omzetten in realiteit. Zo’n stip op de horizon, bereik je met kleine doelen. Concrete acties die het gevoel geven dat je voortgang boekt.''

• Wees bondig en niet té gedetailleerd

De vorm waarin ondernemers hun businessplan gieten verandert. Traditionele strategische plannen met een lange houdbaarheidsdatum maken plaats voor bondige modellen die makkelijk aangepast kunnen worden. ,,Sectoren zijn in beweging. Er heerst een grote mate van onzekerheid, er komen meer disruptieve nieuwkomers op de markt en bedrijven krijgen te maken met nieuwe technologieën en wetgeving,'' zegt Yousri Mandour, partner bij ICSB Marketing en Strategie. ,,Veranderingen gaan nu sneller en zijn ook drastischer. Dan kun je als bedrijf niet tot diep achter de komma gaan uitrekenen hoe je alles voor je ziet.''

• Maak een schets

Een goed businessmodel begint volgens Mandour niet met een uitgebreid rapport, maar met een schets. Eerst stel je een doel en maak je net als een architect een ‘houtskool schets’. Welke plek wil je in de toekomst innemen? ‘Dit is de basis.’ Een veelgebruikt model voor die schets is het Business Model Canvas van Alexander Osterwalder. Dat model maakt in één oogopslag duidelijk waar een bedrijf voor staat, hoe je waarde toevoegt, welke proposities je levert, via welke kanalen, wat de sterke en zwakke punten zijn en waar je geld mee verdient.

• Maak keuzes

Daarnaast draait een goed businessplan om het maken van keuzes. Niet durven kiezen is een van de grootste valkuilen. Doe je van alles een beetje, dan ga je nooit ergens in uitblinken. Expert Van Eck: ,,Het is een misvatting dat je meer bereikt door meer te doen, je bereikt juist meer door minder te doen. Heb je maar één A4’tje, dan moét je wel keuzes maken.''

,,Wie niet kiest, verliest'', reageert Lorraine Vesterink, die met haar bedrijf 'De Unieke Ondernemer' helpt bij het opstellen van een businessplan. ,,Ik zie veel ondernemers die graag de hele wereld willen bedienen. Ze durven bijvoorbeeld geen doelgroep te kiezen uit angst om zaken mis te lopen. Maar door die angst lopen ze juist omzet mis. Vind je het lastig om te kiezen, bepaal dan eerst voor wie je er niet bent.''

• Maak het businessplan aantrekkelijk en persoonlijk
  

De eerste indruk is daarbij goud waard. Zorg er voor dat een businessplan compact, leesbaar, persoonlijk en inspirerend is. Lorraine Vesterink: ,,Actief en foutloos taalgebruik is essentieel, de kans om potentiële investeerders te overtuigen vergroot je daarmee aanzienlijk. Maak van een saai document, ook een persoonlijk verhaal en gebruik er beeld bij. Het is namelijk eenvoudig om ‘nee’ te zeggen tegen een document, maar zeg maar eens ‘nee’ tegen een persoon waar je tijdens het lezen een band mee opbouwt.’

• Houd rekening met de doelgroep

In een goed businessplan wordt ook rekening gehouden met de voorkeuren van de doelgroep. ,,Wat ik bij bestaande bedrijven vaak zie gebeuren, is dat ze het ongelooflijk moeilijk vinden om zich te verplaatsen in die doelgroep. Dat komt doordat ze denken in bestaande structuren en oplossingen,'' zegt Mandour. De ‘legacy’ belemmert om vrijuit te denken, om na te denken vanuit een blanco vel. Wil je dergelijke inzichten krijgen, loop eens een dag met de klant mee of lanceer een pilot zodat je erachter komt waar de klant écht behoefte aan heeft. Pas op het moment dat je positieve feedback van je doelgroep krijgt, ga je het plan verder inkleuren.’

• Creëer draagvlak

Het is volgens de experts ook belangrijk om draagvlak te creëren binnen de organisatie. Laat collega’s meedenken. ,,Daarmee wordt de kans groter dat mensen met de plannen aan de slag gaan. Maar het moet natuurlijk geen polderproces worden'', zegt van Eck.

Doe je het in je eentje, dan blijf je ook al snel vastzitten in je eigen denkpatronen. ,,Zorg voor zoveel mogelijk verschillende mensen en meningen. Het liefst een dwarsdoorsnede van de organisatie,'' aldus Mandour. ,,Juist door op die manier ideeën uit te wisselen kom je op een sterk plan. Betrek waar mogelijk ook de klant.''

• Voer het plan uit, leer en schaaf bij

Heb je eenmaal een goed plan dan is het zaak om het uit te voeren. Van Eck bepleit dat het strategische plan voortaan de agenda is bij een directievergadering: ,,Stel bij ieder goed idee de vraag ‘hoe past dit in het plan?'. Natuurlijk is het mogelijk om je plan zo nu en dan bij te schaven. Maar voeg je iets aan het plan toe, zorg dan ook dat je een ander punt schrapt.'' Een plan zal in het begin misschien niet perfect zijn, maar dat is volgens Van Eck niet erg. ,,Maak een plan en ga het uitvoeren. Leer, schaaf bij en maak een beter plan. Streef niet meteen naar perfectie.''

,,Een businessplan is er niet om je strikt aan te houden'', vindt Vesterink. ,,De markt is dynamisch dus een plan kan bij wijze van spreken morgen alweer verouderd zijn. Zie het eerder als een startpunt, een leidraad, die je jaarlijks aanpast. Blijf je tussentijdse plannen daarnaast continu een beetje bijsturen.''

• Leer van anderen

Hoewel de ontwikkelingen razendsnel gaan en een plan dus snel kan verouderen, is het volgens Mandour absoluut geen optie om dan maar géén businessplan op te stellen. Een goed businessmodel gaat er volgens hem over dat je eerst heel goed nadenkt over de keuzes die je maakt. ,,Want ga je ‘gewoon doen’, dan zal je doen wat je altijd al deed en komt er nooit iets nieuws. Iedereen heeft overvolle agenda’s. Maar gun jezelf eens de tijd om twee stappen terug te zetten en eens goed na te denken over je businessmodel. Pas dan zal je echt met nieuwe ideeën komen.''

Een andere tip die Mandour wil meegeven: ,,Probeer ook eens buiten de bestaande kaders te treden en kijk over de grenzen van je eigen branche. Vaak ontstaan innovatieve ideeën in een combinatie van twee sectoren. Of bij een bepaalde trend, denk bijvoorbeeld aan het businessmodel ‘betalen voor bezit’, in plaats van gebruik. Daarnaast zou je ook eens kunnen kijken welk bedrijf jou en je collega’s inspireert. Wat heeft dat bedrijf als uitgangspunt? Het is niet de bedoeling om het een op een over te nemen. Maar je kan wel iets van de principes leren.''