Afzwaaiend FNV-voorman: 'We zijn activistischer geworden'

Ton Heerts (49) staat in de schuur achter zijn huis in Apeldoorn. "Hier denk ik na en lees ik mijn stukken", zegt hij. De FNV-voorman wijst op de roeitrainer voor nog meer denkwerk in deze ruimte, die hij deelt met twee konijntjes. "Huisdieren van de jongens."

Net nog zaten we binnen aan de eettafel. Daar viel het gesprek even stil. Die stilte kwam na de vraag hoe de vakbondsvoorzitter die 4 tropenjaren had volgehouden. De scheidend voorman had net beaamd dat hij de bank thuis bepaald niet had versleten. Hij was gevraagd om de grootste vakbond te redden toen splitsing dreigde.

BoerenzoonDus zat hij op derde kerstdag 2012 wel aan deze eettafel, niet voor een uitgebreid diner, maar voor een lange dag statuten lezen met de notaris. En er kwam meer bij. 6 weken lang elk weekend polderen met kabinet en werkgevers over het sociaal akkoord. Waarop die vraag kwam, over volhouden. Verbaasde blik van deze nuchtere boerenzoon uit Twente. Korte stilte. "Het moest gebeuren." Met hard werken. Net als ieder ander. Punt.

En weer achter de eettafel, zingt hij lekker mee met de radio. "100%NL staat altijd aan. Die muziek van Wolter Kroes wil ik als ik 50 word", grinnikt hij. Heerts kijkt even op zijn laptop. Ha, de spandoeken zijn klaar! Voor een actie? "Nee, voor FC Twente", glimlacht de voorzitter, die zijn cluppie overeind probeert te houden. Dan vlug een belletje met een bewindslid. Hij gebaart om zich heen in dit bescheiden vrijstaande huis in een gewone buurt. "Ik heb hard gewerkt, alles zelf verdiend."

PissigHeel anders dan die belastingontduikers in Panama. Heerts wordt 'even pissig'. "Die stallen geld in een land waar zandpaden de norm zijn. En dan hier klagen als de tram - van ons belastinggeld - te laat is. De sociale strijd blijft voor mensen met weinig kansen."

Strijd is een woord dat de vakbondsvoorman voor in de mond heeft. Daarom was het 'in 10 minuten besloten' toen hij 4 jaar geleden werd gevraagd voor de klus om de FNV te vernieuwen. Heerts wil er zijn voor de mensen. "Ik heb dat rechtvaardigheidsgevoel van thuis. En het nam toe bij de marechaussee. Mijn adjudant zei: 'Heb het lef niet om geen lid te worden'. Militairen moeten ten diepste op de minister vertrouwen als de order komt. Daar hoort bij dat je voor jezelf moet opkomen."

Nieuwe generatieNu stopt hij, een halfjaar voor het einde van zijn termijn. "Ik ben besteld voor de fusie van onze bonden en daar kwam het sociaal akkoord bij. Mijn klus is af. De nieuwe generatie vakbondsleiders die ik wilde, komt. Mijn werk is afspraken op papier zetten. Dat werkelijkheid maken, moet niet aan me blijven hangen."

Ondertussen liepen wel ruim 25.000 leden weg. De vertegenwoordiging in bedrijven is historisch laag. Maar Heerts ziet kracht. "De FNV gelooft niet in snel scoren met het tekenen van afspraken. Het rijk sloeg ons. En wij sloegen met acties en stakingen terug." En, voegt hij er fijntjes aan toe: "Je krijgt ook met weinig mensen resultaat. Als we met tien marechaussees van onze kleine bond op Schiphol dreigden te staken, sloegen we een gat in de veiligheid."

ActivistischerEn nu de voorzitter toch op stoom is, kijkt hij vooruit. "We zijn activistischer. Je gaat ons met meer acties zien op vergaderingen van aandeelhouders, in gemeenteraden. We kijken of we met buitenlandse bonden kunnen staken als het bedrijf in meerdere landen zit."

De vernieuwing komt dichtbij. De bond bouwt aan invloed in alle regio's. Dit jaar start de FNV met steun van werkgevers en kabinet de eerste proeven met een 'huis van de arbeid'. Dan komt de eerste opvang bij werkloosheid niet van het UWV, maar van de bonden. Het UWV, snuift de voorman, 'was vooral bezig om te voorkomen dat je een uitkering kreeg'. "Het moet weer naar 'Wat vervelend dat u zonder werk zit of arbeidsongeschikt wordt'. En dat je niet vernederd wordt door sollicitaties te moeten schrijven zonder antwoord."

OmscholingStraks hanteren 35 regionale adviescentra van FNV en CNV de menselijke maat. "We kijken naar regionale groei. Samen met zelfstandigen en de werkgevers. Met het onderwijs kijken we welk vakmanschap in de buurt toekomst heeft, we zoeken omscholing vóór je werkloos bent. Ik sluit regionale cao's niet uit."

Een tweede anker dat Heerts in de regio's uitgooide: het toezicht op al die naar gemeenten overgehevelde zorg. "De bond gaat over voorkomen van werkloosheid en opkomen voor zorg voor zwakkeren. Dat kruist elkaar in de regio. Daar zien we toe op de thuiszorg, de jeugdzorg en schuldhulpverlening. Ik voorzie voor deze taken één cao."

VrijwilligerswerkVoor dat toezicht zit de bond in een nieuw overleg met de organisatie van gemeenten, de VNG. Klein lachje: "Dat is wennen. Ondertussen bezetten we hun gemeentehuizen voor betere thuiszorg."

In juni gaat zijn vakbeweging zonder hem verder. Heerts is niet het bankzit-type. Wat hij gaat doen? "Ik heb nog een klus voor het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg. Vrijwilligerswerk om mijn FC Twente te helpen. En als vrijwilliger wil ik mijn steentje bijdragen aan de PvdA. Die gaat mij aan het hart." Verkiesbaar? Dat gaat nu niet gebeuren. Wat dan? "Ik duik wel weer ergens op."