Boeren verdienen zakcentje met koeiensurvival en geitenyoga

Van koeknuffelen tot een boergondisch (ja-ja) diner op de stalvloer. Boeren bedenken van alles om de stedeling naar de boerderij te trekken.

'Verbrede landbouw' heet het in agrarisch jargon, het aanbieden van activiteiten naast het runnen van het boerenbedrijf. Denk aan het winkeltje op het erf waar zelfgemaakte kaas wordt verkocht, maar ook een kinderopvang of een zorgboerderij.

Het aantal boerenbedrijven dat er nevenactiviteiten op nahoudt, wordt niet bijgehouden. Wel weet het CBS dat in 2011 13 procent van de boerderijen voor meer dan de helft afhankelijk was van nevenactiviteiten, in 2016 was dat nog maar acht procent.

Dat komt door de afname van het aantal boerenbedrijven, zegt Taco IJzerman. Hij is adviseur bij Land & Co en helpt boeren bij het opzetten van nevenactiviteiten. ,,Sinds 2011 is het aantal boerderijen teruggelopen van 70.000 naar 55.000. Veel boeren zijn gestopt omdat je met de 'oude' manier van boeren vaak niet het hoofd boven water kunt houden. Je moet óf grootschalig te werk gaan, óf met nevenactiviteiten extra inkomsten genereren."

Wil je een succesvolle nevenactiviteit, dan moet die volgens IJzerman wel een link hebben met het agrarische leven. ,,Je kunt als boer een escaperoom laten bouwen in de stal, of in de winter caravans stallen, maar dat kan overal. Je maakt niet gebruik van je unieke positie als boerenbedrijf: een mooie plek midden in de natuur."

Trots

IJzerman ziet dat boeren soms te bescheiden zijn. ,,'Tja, ik woon hier toch gewoon', zeggen ze dan. Ze zijn zich er niet altijd van bewust dat het voor een ander een prachtplek kan zijn. Dus zeg ik tegen ze: houd je niet in en wees maar trots!"

IJzerman ziet dat het uitje-bij- de-boer vaak de verdienste is van de boerin. ,,In zeker driekwart van de gevallen zet de boerin de nevenactiviteit op. Vrouwen staan iets meer in de niet-landbouwmaatschappij dan de boeren. Ze zien waar behoefte aan is. Op de ene locatie werkt een theetuin goed, terwijl op een andere plek een landwinkel veel beter past."

Succesfactor

Maar de échte succesfactor is volgens IJzerman een gemotiveerd boerengezin. ,,De boeren die nu zijn overgebleven, zijn echte ondernemers. Die hebben er lol in hun bedrijf te laten zien en bijzondere uitjes te bedenken. Dat moet je hebben. Een boer die een kop koffie schenkt uit nood voor een paar centen; daar wordt niemand vrolijk van."

koesurvival

Wat: Koeiensurvival in de stal van boerderij Leekzicht, van oorsprong een melkveebedrijf met 70 melkkoeien.

Waar: Boerdonk (Noord-Brabant)

Dirk van Asseldonk weet nog goed hoe hij zo'n negen jaar geleden belde met een bedrijf dat klimparcoursen bouwt. Na de vraag of ze een parcours met tokkelbaan bóven zijn koeien konden maken, werd hij nog nét niet uitgelachen. 'Denk er nog eens een nachtje over na', zeiden ze. Van Asseldonk: ,,Maar we geloofden in dit idee. Het is nu onze populairste recreatie-activiteit."

Het idee kwam van Dirk zelf. Hij had de opleiding Sport & Beweging in Tilburg afgerond en wilde graag een bedrijf beginnen. Waarom niet op de boerderij van zijn ouders? In 2010 opende hij de survival. Bezoekers kunnen 'agrarisch apenkooien' langs 17 onderdelen, waaronder een 200 meter lange tokkelbaan boven het weiland. Dirks ouders helpen nu mee met de activiteiten, maar verder is er op de boerderij weinig veranderd. ,,We hebben een stuk of tien melkkoeien minder. We merken vooral dat we in het weekend harder moeten werken dan voorheen."

Het is financieel 'een leuk extraatje', zegt Dirk. ,,Maar als je het alleen dáárom doet, werkt het niet. Je moet ervan houden mensen te ontvangen op je erf.'' En de koeien? ,,Om ze te laten wennen heb ik eerst een paar keer in m'n eentje geklommen. Nu kijken ze er niet meer van op. Zelfs een vrijgezellenfeest doet ze niets.''

De koeiensurvival is te boeken vanaf €15 per persoon op leekzicht.nl.

Maïsdoolhof

Wat: Maïsdoolhof bij Nieuw Slagmaat, van oorsprong een gemengd bedrijf met fruitteelt en vee

Waar: Bunnik (Utrecht)

De maïs stond er toch al en drie jaar geleden dacht boerendochter Djûke van der Maat: waarom er geen doolhof in aanleggen? ,,Ik had het gezien in het buitenland en dacht dat zo'n doolhof goed bij onze boerderij zou passen. Dus heb ik een route gemaakt, in het midden een uitkijktoren neergezet en speurtochtvragen bedacht."

Kinderen kunnen kiezen uit de route met makkelijke of moeilijke vragen; allen gelinkt aan het boerenbedrijf. ,,We hebben een vraag over welke appelrassen er zijn en wat je van maïs kunt maken. Whiskey en cornflakes bijvoorbeeld! Je steekt er dus ook wat van op."

Het contact met de mensen van buiten is Djûke van der Maat met de paplepel ingegoten. Haar opa en opa lieten mensen uit de stad al graag de boerderij zien en haar ouders zetten met hun Landwinkel ook de deuren open. ,,Dat komt ook door onze locatie; het is twintig minuten fietsen vanaf Utrecht." Het appels telen blijft de hoofdactiviteit. ,,Zo'n maïsdoolhof is financieel gezien maar een smal puntje van de taart. Het is vooral omdat we het leuk vinden en zo eens andere mensen op het erf krijgen."

Het doolhof is open tot half oktober. Maïsdoolhoven zijn er ook in onder meer Bergschenhoek, Malden, Prinsenbeek, Dongen, Serooskerke, Nederweert, Sinderen, Nunspeet en Radewijk. Meer op maisdoolhoven.nl

Geitenyoga

Wat: Geitenyoga bij geitenboerderij de Groote Stroe, van oorsprong een melkveebedrijf met 90 melkgeiten

Waar: Stroe (Gelderland)

Het klinkt vreemd, geitenyoga, maar in Amerika is het populair en ook in Nederland groeit de bekendheid. Magda Scholte, eigenaar van geitenboerderij De Groote Stroe, was blij toen een yogadocente haar benaderde. ,,Ze zocht een plek waar ze geitenyoga kon geven. Dat vond ik meteen een goed plan. Ik wil deze prachtige plek graag delen met zoveel mogelijk mensen."

Tijdens de yogasessie vertelt Magda eerst wat over de boerderij. Dan begint de les, afhankelijk van het weer in het weiland of in de stal, en daarna is het tijd voor een geitenknuffelsessie. ,,Er komt bij dat knuffelen een stofje vrij, serotonine, waar je heel rustig en vrolijk van wordt. Dat is voor mens en geit fijn." Nog een geitenmelkcappuccino tot besluit en dan gaan de yoga'ers weer naar huis.

Magda heeft altijd open gestaan voor nevenactiviteiten en merkt dat steeds meer boeren hier iets in zien. ,,We hebben zoveel méér te bieden dan alleen voedselproductie. Ik geef rondleidingen, kaascursussen en help nu dus bij de yoga. Daar vraag ik geld voor; een boerin mag ook gewoon geld verdienen. De basis blijft voor ons het kaas maken, maar dit soort activiteiten zijn net de kers op de taart."

De lessen zijn iedere laatste zondag van de maand. Ook te vinden in onder meer Amstelveen, Eindhoven en Strijen.