Van onderzoeksjournalist naar boer en bierbrouwer: 'De natuur riep'

De voormalig KRO-reporter en onderzoeksjournalist voor Zembla werd natuurboer. Wat bezielde Marcel om zo’n enorme switch te maken? Bij het researchen van zijn boek Uitgebeend, over de voedselindustrie, realiseerde hij zich dat de intensieve landbouwsector de grond uitput en dat het zo in de toekomst helemaal verkeerd afloopt met de vruchtbaarheid van onze akkerbodems. De journalist en schrijver belandde op een zijspoor dat zijn leven omgooide.

,,Het idee ontstond toen ik traditionele schaapherders hielp", vertelt hij in het AD. ,,Zij zijn een belangrijk deel van het circulaire heidelandbouwsysteem met ecologische graanteelt dat helemaal verdwenen is.”

Goed voedsel van eigen bodem en herstel van ons landschap

Marcel groeide op bij de Veluwezoom, het gebied waar hij nu boert. ,,Als jongetje liep ik hier door wuivende korenvelden. Daar is niets van overgebleven. Er is geen biodiversiteit meer, bijna alles wat er op de Nederlandse akkers staat is snijmaïs voor veevoer. Dat levert niet alleen een pijnlijk saai landschap op maar het is ook echt slecht voor onze bodems. Wist je dat 93 procent van de granen die wij consumeren niet uit Nederland komt? We zijn de verbinding kwijt met ons eigen streekvoedsel. Dat vind ik zonde. Uiteindelijk dacht ik: goed voedsel van eigen bodem en herstel van ons landschap: dat is gaaf.”

Het was een combinatie van dingen die samenkwamen en zijn droom schiepen: ,,Ik hou heel erg van eten, schreef in 2011 het kookboek van het jaar, en hou ook van cultuurhistorie, van landschap. Nu maak ik fantastisch brood van mijn granen en het is me gelukt om het beste speciaalbier ter wereld te maken door de Brussels Beer Challenge te winnen. Peer Swinkels van La Trappe kon ik feliciteren met zijn zilver. Mensen worden blij geëmotioneerd als ze langs mijn prachtige akkers lopen. Kneiterstoer.”

Opkrabbelen en weer vanaf nul beginnen

Hoe begon hij aan zo’n ommezwaai en gigantisch project en vooral: hoe bekostigt hij dat? ,,Ik heb de mazzel dat mij akkers werden gegund; die pacht ik. Het heeft me allemaal zo’n 30.000 euro gekost terwijl ik nauwelijks inkomen had. Voor een deel komt het uit subsidies om beleidsdoelstellingen te halen, in het kader van stikstof, CO2-vastlegging, natuurinclusieve landbouw én biodiversiteit, zoals het terugbrengen van bedreigde akkerkruiden. Het is allemaal onderdeel van mijn verhaal. Maar geen vetpot.”

Op een gegeven moment ging het goed mis. Subsidies waren niet voldoende of kwamen te laat binnen. ,,Ik ben leningen aangegaan om door te kunnen gaan. Dat zorgde voor spanningen in mijn huwelijk. Uiteindelijk raakte ik ons huis kwijt, en de overwaarde ging op aan achterstallige betalingen. Nu bijna twee jaar geleden kon ik weer vanaf nul beginnen en was ik gescheiden.

Idyllische plek voor streekproducten

Hij zat er flink doorheen. ,,Het was dubbel. Tegen mijn scheiding aan leek het goed te komen, maar toen ook mijn hele project onderuit ging, was ik echt alles kwijt. Maar op datzelfde moment dacht ik ook: ik ben zo ver gekomen, ik moet dit opnieuw kunnen optuigen. En dat is me gelukt. Ik heb zo’n heilig geloof dat het goed is wat ik doe. Ook iedereen die ik spreek, beschouwt het als inspirerend. Het grijpt allemaal in elkaar; het kan wel: de natuur en landbouw in balans brengen. Maar het had een hoge prijs.”

In het afgelopen jaar is er veel voor hem veranderd. ,,Het gaat me steeds makkelijker af, er komen steeds meer akkers naar mij toe, nu ook in de Betuwe, met kleigrond. Daar staat een pruimenboomgaard met 550 bomen van achttien unieke en drie zeer zeldzame soorten. Die hebben we op het nippertje van het rooien gered. Een idyllische plek waar we ook streekproducten kunnen maken.” Dit project heeft hij PruimGeluk gedoopt, een variatie op de naam van zijn andere project: GraanGeluk. Hij kan niet alles zelf doen, vertelt hij. ,,Ik delegeer PruimGeluk, want voor mij als GraanGeluk is het nu al veel te veel. Maar ik ben trots dat dit allemaal op mijn pad komt.”

Dromen van wuivende korenvelden op de Veluwe

Jarenlang in de min staan, leverde hem wel een chronische vorm van stress op. ,,Geldzorgen zijn slecht voor je gezondheid, voor wie je bent. Ik werd er geen gezellig mens van. Alles was erop gefixeerd om mijn droom van de grond te krijgen. Ik heb mijn eigen huwelijk en gezin tekort gedaan in aandacht en liefde. Ik zat zo in mijn kop, leefde met het idee: als het maar staat. Alles was naar de toekomst gericht. Ik leefde niet, was afwezig. Het was een mismoedige fase van jaren. Maar het voelt goed en ik ben trots dat ik toch heb doorgezet.”

Naast zenmeditatie was er nog iets wat hem hielp: Sinds de nazomer van 2019 is Marcel terug bij zijn jeugdliefde, een Française die 700 kilometer verderop woont. ,,Ik was niet op zoek naar liefde, was gewoon benieuwd hoe het na 29 jaar met haar ging. De liefde tussen ons bleek nog springlevend te zijn. Ze vindt het zo leuk wat ik doe en dat geeft veel steun. Het is prachtig en essentieel om mensen om je heen te hebben die achter je staan bij wat je doet.”

Eigenlijk heeft hij zijn droom dus al bereikt. Wat blijft er te dromen over? ,,Dat we hier op de Veluwezoom weer wuivende korenvelden hebben, dat dit landschap weer leeft met hoge natuurwaarden zoals vroeger, dat is inderdaad mijn droom die ik nu deels heb verwezenlijkt. Ik wil er een handboek over schrijven om het concept ook op andere plekken uit te kunnen voeren. Ik wil blijven groeien en anderen inspireren.”