Nieuws Agro
Stikstofgoeroe Johan Remkes komt met langverwachte bevindingen
Johan Remkes presenteert vandaag de bevindingen die hij heeft opgedaan tijdens zijn gesprekken met boerenorganisaties en het kabinet over het stikstofprobleem. Wat begon met de oproep tot een verzoeningspoging vanuit de Kamer, eindigt waarschijnlijk met een belangrijk houvast voor boeren en het kabinet om in de komende jaren de stikstofdoelen te halen.
In de zomer was het land vol van vaak gevaarlijke boerenprotesten schrijft NU.nl. De kloof tussen het kabinet en boerenorganisaties als Farmers Defence Force (FDF) en Agractie leek bijna onoverbrugbaar. Daarom werd er in de Kamer nagedacht over een verzoeningspoging. ,,Het gesprek weer op gang krijgen en normaliseren", was de hoop van CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma tijdens een stikstofdebat in juni.
,,Ik wil overleg, dat mensen elkaar weer in de ogen kijken", was de wens van ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers. ,,Ik denk dat het heel verstandig is om, net als in de Kamer, een voorzitter te hebben die de vechtende honden uit elkaar haalt", zei Caroline van der Plas (BBB). Of het nou een voorzitter, verzoeningscommissie of bemiddelaar moest worden, de persoon die deze rol zou vervullen stond zo goed als vast: Johan Remkes. Hij is de laatste jaren vaker als probleemoplosser gevraagd door politiek Den Haag - ook in het stikstofdossier.
'Geen taboes' voor Remkes
De doelen mochten niet ter discussie staan, benadrukte Heerma toen nog. Dat betekent dat de stikstofuitstoot in 2030 met de helft moet zijn teruggebracht. ,,Geen taboes", zei Remkes over zijn gesprekken, die toen nog moesten beginnen. Maar na afloop van de eerste gespreksronde kon hij maar tot één conclusie komen: er is sprake van een "stevige vertrouwenscrisis".
Voorzitter Sjaak van der Tak van Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) - normaliter een belangrijke gesprekspartner van de politiek - vond dat het gesprek "op dit moment te weinig" had opgeleverd. Dat was begin augustus. In de daaropvolgende weken pakte Remkes het anders aan. Hij liet eerst tal van andere betrokken organisaties, bedrijven en politici optrommelen voor een gesprek met een kabinetsdelegatie. Soms was premier Mark Rutte daarbij aanwezig. Ministers Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) en Henk Staghouwer (Landbouw) schoven iedere keer aan.
Lees ook: LTO: kabinet geeft boeren geen enkel toekomstperspectief
Aanval op coalitieakkoord maakte Remkes nog belangrijker
Het speelveld veranderde voor Remkes. Zijn gesprekken kregen veel aandacht in de media, maar wat hij er nu precies mee ging doen, bleef al die tijd onbekend. Zijn enige taakomschrijving vanuit het kabinet was dat de gesprekken gericht moesten zijn "op verbinding". Vanuit het kamp van Remkes werd zijn onafhankelijke rol steeds benadrukt. Hij zat dus niet vast aan een opdracht. Gaandeweg werd niet uitgesloten dat hij zelfs met aanbevelingen zou komen.
Naarmate de tijd verstreek, werd duidelijk dat waar Remkes ook mee zou komen steeds belangrijker werd. Dat had deels te maken met wat er buiten de gesprekken gebeurde. CDA-leider Wopke Hoekstra noemde de stikstofdoelen niet langer "heilig". Dit was een directe aanval op het moeizaam tot stand gekomen coalitieakkoord.
De Kamer kwam terug van reces om over de hoog opgelopen kwestie te debatteren. Maar het kabinet en de coalitie hadden afgesproken het vuurtje niet verder op te stoken. In het verhitte debat werd steeds gewezen op het werk van Remkes. "We hebben afgesproken nu eerst te kijken wat er uit het proces van Johan Remkes komt", was in augustus de bezweringsformule van Rutte. Zo werd met Remkes' bevindingen een kabinetscrisis in de kiem gesmoord. Al was het maar tijdelijk.
Remkes ontfermt zich ook over boerenperspectief
Zijn opdracht werd intussen nóg gewichtiger. Want eigenlijk nog belangrijker dan de stikstofdoelen is het perspectief voor de boeren. Dat was de verantwoordelijkheid van Staghouwer, maar hij kreeg een dikke onvoldoende voor zijn eerste poging die hij in juni naar de Kamer stuurde. Voor Prinsjesdag zou er een tweede poging volgen. De tijd tikte door, maar het zicht op toekomstperspectief voor boeren bleef uit.
Dat zou ook niet meer door Staghouwer worden geschetst. Door het getreuzel en halfbakken werk werd de positie van de CU-minister onhoudbaar. Piet Adema (ook ChristenUnie) is sinds deze week de nieuwe landbouwminister. Uiteindelijk komt niet Adema, maar Remkes met een eerste opzet voor een toekomstvisie. Hij heeft nu zoveel kennis opgedaan tijdens de gesprekken over stikstof, dat hij dat belangrijke onderwerp niet kan negeren, vindt hij.
Remkes zal daarom "verstandige dingen" zeggen over stikstof én over perspectief. "Juist omdat die beide zaken onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden", zei Remkes een maand geleden. Zo wordt er reikhalzend uitgekeken naar de bevindingen over stikstof en boerenperspectief van de 'onafhankelijk gespreksleider'.
