In 9 stappen wijzer met deze Bitcoin-handleiding

1. Wat is bitcoin precies?

Bitcoin is een online betaalsysteem waarmee je wereldwijd kunt betalen. Het is geen muntje die je in je portemonnee kunt stoppen, maar het bestaat uit een reeks getallen. Verder heeft het veel weg van andere betaalsystemen als de creditcard of Paypal. Maar er zijn twee grote verschillen. Waar Paypal en Visa transacties afhandelen in dollars of euro's, betaal je binnen het bitcoinnetwerk met een virtuele munteenheid: de bitcoin. Daarnaast kent het bitcoinsysteem geen eigenaar, zoals een bank of een kredietmaatschappij. Het is een netwerk, waarbij duizenden computers over de hele wereld samenwerken om bitcointransacties te verwerken. Iedereen die in bitcoins handelt, bezit daarmee een klein deel van de 'bitcoinbank'.

2. Door wie is het uitgevonden?

Bitcoin is in 2009 bedacht door de mysterieuze Japanner Satoshi Nakamoto. Over de persoon achter dit pseudoniem weten we vrijwel niets. Behalve dat hij, mogelijk samen met wetenschappers en studenten, het bitcoinsysteem ontwikkelde om centrale banken en overheden buitenspel te zetten. Betalingen in bitcoin gaan rechtstreeks van betaler naar ontvanger, zonder tussenkomst van een bank. Ook wordt de munt niet door een overheid gereguleerd. Nakamoto zou het project inmiddels verlaten hebben. Een grote groep ontwikkelaars werkt verder aan het groeiende bitcoinnetwerk.

3. Wat is de waarde van een bitcoin?

Euro's en dollars zijn te verdelen in centen. Een bitcoin kan verdeeld worden in 100 miljoen satoshi, ofwel 0,00000001 bitcoin. Pizza bestellen via thuisbezorgd.nl? Dat kost je dan 0,00124684 bitcoin, omgerekend 7,95 euro. De bitcoin noteert momenteel zo'n 6.875 euro per munt. Nog niet eerder werd de valuta zo hoog gewaardeerd. De bitcoin kent flinke pieken en dalen, al lijkt de munt de laatste jaren te stabiliseren. Echter zit de digitale munt de laatste maander weer behoorlijk in de lift. In een paar maanden steeg de prijs van 1.000 naar ruim 6.000 euro per munt.

4. Hoeveel bitcoins zijn er?

Er zijn ruim 16 miljoen bitcoins in omloop. Net als bij gedrukt geld, is ook de uitgifte van bitcoins gedoseerd. Dagelijks komen er 1.800 nieuwe munten bij, ongeveer 12 munten per 10 minuten. Iedere vier jaar halveert dit aantal weer, zodat de munt op koers blijft. De recentste 'halvering' was in juli vorig jaar. Het bitcoinsysteem genereert maximaal 21 miljoen munten. De laatste munt komt naar schatting vrij in 2140.

5. Hoe worden bitcoins gemaakt en verspreid?

Reguliere banken printen geld met een druk op de knop. Bitcoins worden 'gedolven' door een leger vrijwilligers, ook wel de 'mijnwerkers' genoemd. Zij maken bitcoins door met supercomputers en speciale software ingewikkelde wiskundige formules te kraken. Met een huis-tuin-en-keuken computer is het delven van de virtuele munt onmogelijk. Geschikte apparatuur is duur en verbruikt veel stroom. Daarom vindt het mijnen vooral plaats in China, waar arbeid en energie goedkoop zijn.

6. Waarom zou je bitcoins willen?

Sommige gebruikers zien de bitcoin als belegging. Door de snelle prijsstijgingen en -dalingen kun je in korte tijd veel geld verdienen (en verliezen). Voor anderen zit de aantrekkingskracht in het anonieme karakter van de munt. Hoewel alle transacties worden opgeslagen in een openbaar grootboek, blijven de gebruikers onbekend. Aan bitcointransacties worden geen namen gekoppeld en er is geen bank of overheid die de transacties controleert. Dat maakt het betaalmiddel ook populair bij internetcriminelen. Je kunt er ook gewoon een pilsje van bestellen, zoals bij café Stella by Starlight in Arnhem. Of je kunt er de bioscoop (Filmhuis Cavia in Amsterdam) of de kapper (Knipkapper in Bergen) mee betalen. Wie voldoende bitcoins bezit, kan er zelfs een Tesla van kopen.

7. Hoe kom je aan bitcoins?

Bitcoins kopen doe je bij een van de vele wisselkantoren die het internet rijk is. Bekende spelers op de Nederlandse markt zijn Bitmymoney en Bitonic. De aanschaf werkt vrijwel hetzelfde als internetbankieren. Zo kies je bij Bitmymoney voor de optie 'koop', vul je in voor hoeveel euro je aan bitcoins wilt hebben en betaal je met iDEAL. Na het afronden van de transactie staan je bitcoins meteen op je Bitmymoney-rekening.
Het openen van een bitcoinrekening is vaak gratis. Wel rekenen de meeste wisselkantoren kosten voor het verwerken van betalingen. Zo betaal je bij marktplaats Coinbase een tarief van 1,49 procent bovenop de uitgevoerde transactie. Bitmymoney rekent een commissie van 1,0 procent en 45 eurocent aan iDEAL-kosten, terwijl handelsplatform BL3P van Bitonic een tarief van 0,25 procent per order hanteert. Bij koop tegen de huidige koers van ongeveer 1.180 euro, komt dat in het laatste geval neer op 2,95 euro aan transactiekosten. Lid worden van BL3P kan op uitnodiging of als je klant bent bij de nieuwe digitale bank BUNQ.

8. Hoe bewaar ik mijn bitcoins veilig?

Net zoals je euro's, moet je bitcoins veilig opbergen. Dat doe je in een wallet, een digitale portemonnee. Die installeer je eenvoudig op je computer of mobiele telefoon. Die van Blockchain.info is redelijk handig, maar ook Coinbase en MyCelium bieden een eenvoudige en veilige opslag.
Elke wallet heeft een adres, vergelijkbaar met een emailadres. Net als bij een banktransactie geef je dit virtuele rekeningnummer aan andere gebruikers om bitcoins te kunnen versturen. Daarnaast krijg je een unieke cijfer- en letterreeks die als wachtwoord dient tot je digitale spaargeld. Zonder deze code kun je geen bitcoins versturen.
De meeste wallets zijn veilig, maar er zijn hackers die het op je code hebben gemunt. Daarom bewaren sommige bitcoin-gebruikers het wachtwoord buiten hun computer, op een usb-stick of een papiertje. Je moet alleen niet je geheugendrager of papiertje verliezen, want dan ben je ook je bitcoins kwijt. Het bitcoinsysteem kent geen manier om verloren codes te achterhalen.

9. Hoe kom ik er weer van af?

Ook voor het verkopen van bitcoins kun je terecht bij de online marktplaatsen. Vaak volstaat een simpele druk op de verkoopknop om je digitale geld om te zetten in euro's. Wie deze transactie liever niet via internet doet, kan een ontmoeting regelen met een potentiële koper. Ter plekke, met gebruik van de wallet op computer of mobiele telefoon, kun je de bitcoin tegen cash of bankbetaling verhandelen. Kopers of verkopers bij jou in de buurt, vind je op de handige website localbitcoins.com. Een betrouwbare koper/verkoper selecteer je op basis van de gebruikersbeoordelingen.
Of je nu wel of niet je bitcoins verkoopt, het bezit ervan wordt door de Belastingdienst gezien als vermogen. De waarde van je bitcoins moet je daarom in je belastingaangifte optellen bij je vermogen in box 3 'sparen en beleggen'. Over je totale vermogen (bezittingen minus schulden) boven de 25.000 euro (aangifte 2017) moet je vermogensbelasting betalen.