Bierbrouwer Oedipus gaat de grens over

Bierbrouwer Oedipus - bekend van de biertjes Mannenliefde, Gaia en Mama - wil meer dan een proeflokaal in Noord. En dus zocht de brouwerij het Ierse whiskeybedrijf Jameson op. 'We verwachten een friszurig biertje.'

Geconcentreerd bestudeert Sander Nederveen (33) een stuk hout. Locatie van handeling: Midleton, Ierland. Nederveen is de hoofdbrouwer van de kleine Amsterdamse brouwerij Oedipus en is met mede-oprichter Rick Nelson (29) op bezoek bij Jameson, het grootste Ierse whiskeymerk van de wereld. Er staat een samenwerking met de whiskeygigant op de rol, waarbij Oedipus een nieuw bier lagert in eikenhouten vaten die eerder zijn gebruikt door Jameson. Dat zit zo: de whiskey die in Midleton geproduceerd wordt, heeft minimaal drie jaar 'op hout' gelegen. Na het mouten van de gerst, het brouwen en distilleren, wordt de whiskey in wording in vaten opgeslagen. Het hout geeft vervolgens smaak en kleur aan de whiskey.

Nu zult u misschien denken: leuk, maar wat heeft een ambitieuze brouwer daar mee te schaften? Nou, Oedipus heeft inmiddels acht houten vaten van Jameson gekregen waar eerder whiskey in heeft gezeten. En nu moeten de smaken die de whiskey in het hout heeft achtergelaten dus in het Oedipusbier trekken. En als het even kan, moet dat beperkt verkrijgbare biertje omarmd worden door Amsterdam - al is de oplage van duizend liter daar waarschijnlijk te klein voor.

Het klinkt allemaal experimenteler en wellicht ook snobistischer dan het is. Jameson - qua grootte toch een beetje het Heineken onder de whiskeys - deed een soortgelijk project eerder met onder andere brouwerij KelSo uit Brooklyn, New York, en Beavertown uit Londen.

Nu koos het concern de Amsterdamse brouwerij uit omdat het in Oedipus een gelijkgestemde ziet in het bewandelen van nieuwe smaakpaden. De vaten keren na het gebruik door Oedipus ook weer terug naar Ierland, om daar nogmaals te worden gevuld met een whiskey die dan weer de tonen van het bier overneemt.

Bovendien staat de samenwerking model voor de manier waarop Oedipus bezig is een serieuze brouwerij te worden. Ze experimenteren met nieuwe smaken en zijn momenteel bezig flink op te schalen in productie. Vorige week was hoofdbrouwer Nederveen nog in China - in vier dagen op en neer, hij is niet graag weg van 'zijn' bier - om nieuwe vergistingtanks die Oedipus wil bestellen te bekijken. Het hoort allemaal bij een groeiend bedrijf.

Mannenknuisten

Begin 2012 kwam Oedipus met het eerste biertje op de markt, Mannenliefde genaamd - een seizoensbiertje met tonen van szechuanpeper en citroengras. De brouwerij werd opgezet door Nederveen, Nelson en hun kompanen Alex Mager en Paul Brouwer. Die achternaam is geen grap, de naam Mannenliefde was dat wel een beetje.

Mannenliefde was vooral, en dat is best verfrissend, een statement tegen de marketingstrategie van veel biermerken dat bier louter voor de Maxim Hartmans onder de mannen is. Robuust, stoer, voor mannenknuisten en meer van zulks. Niet bij Oedipus, dus. Nederveen: "Het ontregelt een beetje. Van een bevriende brouwer in Eindhoven, die in zijn brewpub ook Mannenliefde verkoopt, hoor ik nog weleens dat het daar door vriendengroepen bij een enkeling wordt neergezet met een lacherig toontje - zo van 'jij bent van de mannenliefde'. Ook best."

Sinds Mannenliefde bijna vier jaar geleden kwam, is Oedipus enorm gegroeid. Lag de productie in januari 2014 nog op zo'n tweeduizend liter per maand, een jaar later lag dat al op veertienduizend liter. Dat was mede mogelijk door een crowdfundingcampagne die een ton opbracht. Met de nieuwe vergistingtanks wordt nu wederom flink opgeschaald. Niet alleen het volume gaat omhoog: in juni opende Oedipus nog de nieuwe brouwerij met proeflokaal op het Gedempt Hamerkanaal in Noord. Daarvoor werd gebrouwen in een appartementje in de Jordaan en later in een ruimte op het Westerdok. De eerste automatische afvulmachine is besteld en het bottelen hoeft binnenkort ook niet meer flesje voor flesje.

Van houtje-touwtje naar een professionele brouwerij. "Het is best een spannende tijd," zegt Nederveen, terwijl hij een Ierse stew wegwerkt. "In Amsterdam is nog voldoende ruimte voor groei. Er zijn veel kleine brouwerijen, zoals De Prael en Bruut, die prima naast elkaar kunnen bestaan. Brouwerij 't IJ is een veel grotere speler. Dat bijt elkaar niet, maar het is wel interessant om te kijken wanneer dat moment gaat komen. Want ja, ik denk dat alle brouwerijen de komende jaren blijven groeien."

In de beginfase van Oedipus kwam Nederveen vaak genoeg even bij De Prael voor vragen over het brouwproces of voor het zakje hop dat hij tekortkwam. "Toen gaf Fer Kok, oprichter van De Prael, ons altijd tips, nu is het soms andersom. Dat is leuk om te merken. Van harde concurrentie is geen sprake."

Er is vraag naar de biertjes van Oedipus vanuit onder andere Engeland, Duitsland en Amerika. Het is daarom ook nodig om op te schalen: met de huidige productie kunnen Amsterdamse kroegen en een aantal cafés verdeeld in het land wel worden bediend, maar dan houdt het op. Zeker in Amsterdam kun je in veel kroegen er wel op rekenen dat de Gaia (India Pale Ale), de Mama (Pale Ale) en de Thai Thai (Tripel met Thaise kruiden en specerijen) en de Mannenliefde verkrijgbaar zijn. En sinds maart ligt het bier zelfs in de Hema en de Albert Heijn.

Bieridioten

Oedipus hoopt te blijven experimenteren met nieuwe smaken; er moeten minstens twee nieuwe biertjes per maand verschijnen. Dat ze nu bij Jameson zijn beland, heeft een voorgeschiedenis. Voordat de Amsterdamse brouwers zich volledig focusten op bier, verzamelden en probeerden ze graag whiskeys uit. Die verzameldrift is iets meer naar de achtergrond verdwenen - het is al lastig genoeg om de bierconsumptie te drukken - maar oude liefde roest niet. Het gaat Nederveen, toch de grootste geek van het stel, vooral om de gelaagdheid die het eikenhouten vat een biertje kan meegeven. "Bier maken op hout is voor mij het hoogst haalbare. Omdat het vat smaken afgeeft die op een andere manier niet mogelijk te maken zijn. In die zin is dit een interessant experiment. Ook omdat we duizend liter maken. Kleinere uitprobeersels zijn toch lastiger: het duurt even lang om vijfhonderd liter bier te brouwen als tien liter. Daarom is experimenteren met kleine hoeveelheden niet echt efficiënt. En toch: soms is het het waard om heel complexe bieren te maken waar we de bieridioten en pure liefhebbers mee bedienen."

En dus vindt Nederveen zich, hier in Ierland, terug met een uiterst serieuze blik, gericht op een stuk hout. Luisterend en kijkend naar vatenmaker Ger Buckley, die binnen tien minuten met een timmermansoog een waterdicht houten vat in elkaar knutselt. Buckley is in zijn rol bij Jameson verantwoordelijk voor alle vaten die in gebruik zijn - en dat zijn er nogal wat, zo'n 1,2 miljoen. Nederveen: "Het kost mij waarschijnlijk een hele dag, maar nu weet ik in ieder geval hoe ik ze kan repareren."

Het nieuwe biertje van Oedipus, afkomstig uit de whiskeyvaten, wordt in april verwacht. Door de smaken die de Jamesonvaten afgeven, zinspeelt Oedipus op een friszurig biertje; een hoppige saison. Iets wat onmogelijk zou zijn met vaten waar een rokerige Schotse whisky - hier is de spelling met -y correct - in heeft gerijpt. Het draait tenslotte nog altijd om verfijning. Nederveen: "Als het een succes is, gaan we verder met het experimenteren op hout. We zijn nog lang niet uitgeleerd."