David versus Goliath: hoe Bunq-oprichter Ali Niknam de bankwereld vernieuwt

Ali Niknam is geboren in Canada, woonde een jaar of zeven in Iran en de rest van zijn leven in Nederland. In Gouda maakte hij voor het eerst kennis met het pragmatisme dat hij in Nederlanders zo waardeert, vertelt Niknam in het interview met het AD. Maar daarover later meer.

Te laag niveau

Op zijn zestiende, op het Coornhert gymnasium in Gouda, richtte hij zijn eerste bedrijf op. Nadat hij een volgend bedrijf begon en klaar was met zijn bachelor Technische Informatica aan de TU Delft, stopte hij met studeren. Hij vond het niveau te laag.

Zijn domeinnaamprovider TransIP, waarmee hij in 2003 begon, was hard gegroeid. Het geld dat hij ermee verdiende, investeerde Niknam in 2012 in de ontwikkeling van de digitale bank Bunq. Zeg maar een app met vergunning van de Nederlandse bank. Met Bunq wil hij de gevestigde orde in de financiële wereld het vuur na aan de schenen leggen. Groot en sterk, versus 'nieuw en hoopvol'.

Eerst terug naar Gouda. Niknam kwam daar op zijn zevende terecht. De gemeente stuurde hem naar een internationale schakelklas. Aan de andere kant van de stad waar nauwelijks iemand Nederlands sprak. Waarom? ,,Nobody ever knew", zegt Niknam, gehuld in spijkerbroek, opengeritst vest en met zijn voeten op de stoel voor zich. In Gouda woonde hij op diverse plekken. De Rentmeesterslag, het Motetplein, de Oranje-Nassaulaan en de Anna van Hensbeeksingel.

Niknam: ,,Mijn moeder zocht een plek voor mijn broertje. Ze liep de kleuterschool binnen, pakte de verkeerde deur en kwam erachter dat in het gebouw vlak bij ons huis ook een basisschool (de Wethouder Luidensschool, heet nu Vindingrijk, red.) zat. Ze zei: ‘Mijn oudste zoon moet de hele stad door, kan hij niet gewoon hier komen?’ De directeur vond: ‘Als de meester het goed vindt, mag het’. Meester Jan gaf aan: ‘Het is groep drie, we tekenen toch vooral, dus kom maar door’. Die pragmatische houding vind ik het leukste aan Nederlanders. Nog vaak sta ik bij hem stil. Hij was lang, had donker haar, was slank, vriendelijk. Ik weet niet hoe mijn leven zonder hem was verlopen.”

Heb je ook wel eens met racisme te maken gekregen?

,,Zeker. Er is op straat: 'rot op naar je eigen land' geroepen. Dat is wel een ding geweest. Er zijn mij hypotheken geweigerd, ik werd door de politie staande gehouden op straat. Veel in Gouda. Dat is ook een reden voor mijn verhuizing naar Amsterdam. Ik stapte een keer uit mijn Porsche 944, een van mijn eerste auto's, waaraan ik sleutelde omdat ik een voorliefde heb voor techniek. Ik werd toen staande gehouden voor mijn deur, in de Goudse binnenstad. Een kwartier later stonden er zes politiemensen. Toen zei ik: 'Ik woon hier, ik ga een kop thee drinken, als jullie mij nodig hebben: bel maar aan'. Ik heb mij wel eens afgevraagd hoe lang ik in Nederland moet wonen, hoe goed mijn Nederlands moet zijn om als Nederlander gezien te worden door sommige mensen. Heb jij wel eens de verkeerde schoenen aangehad om de disco binnen te komen? Ik vaak."

Wat voor tiener was je in Gouda?

,,De laatste twee jaar op de Wethouder Luidensschool heb ik niet zo veel gedaan. Op mijn negende ben ik daarom begonnen met programmeren. Want ik had letterlijk niets anders te doen. Ik weet nog dat tegen mij is gezegd: 'Je gaat naar het Coornhert, daar zijn allemaal slimme mensen. Dan ga je het moeilijk krijgen'. Ik weet nog hoezeer ik mij daarop verheugde. Maar na twee weken merkte ik dat het weer dezelfde saaie brei was. Toen ben ik gaan beleggen. Bij economie gaf ik een keer een goed antwoord, met een goede onderbouwing. De lerares zei: 'jouw onderbouwing staat niet in mijn antwoordenboekje'. Toen kon ik mij niet inhouden. Ze dacht mij voor schut te zetten. Ze liet het mij aan de klas uitleggen. Tachtig procent begreep het."

Als examenkandidaat begon je een jongerensite die humor en uittreksels bood. In de Goudsche Courant zei je in 2000: 'Als ik mijn bedrijfje een paar jaar eerder had opgericht, was ik nu financieel gezien zeker binnen geweest. Maar ja, toen was ik nog te jong om zoiets op te zetten'. Tekent dat je ondernemersgeest?

,,Toen was ik meer gedreven dan nu. Een vriendje had een andere site. Die gast verdiende een paar duizend euro per maand. Hij was net wat eerder dan ik. Geld was toen een succesmeter voor mij. Ik vroeg mij af: 'Waarom is hij succesvoller?' Waarom?, die vraag stel ik altijd. Hoe het beter kan: dat is de wereld waarin ik leef. Op mijn tweede haalde ik mijn eerste telefoons uit elkaar in Iran en maakte ik draadjes aan elkaar zodat de toestellen gingen rinkelen. En ik neem dingen niet voor waar aan. Dat was in de kern de discussie met mijn economielerares. Zij wilde het antwoordenboek volgen, ik zei: 'Ammehoela, waarom kan het niet zó?' Nieuwsgierigheid brengt je op plekken waarvan je denkt: 'Dit is geschift, dit kan beter'. Waarom moet je naar een bankkantoor om een rekening te openen? Waarom kan je niet overstappen als je een hypotheek hebt?"

Bunq was na 35 jaar de eerste partij die deed wat voor onmogelijk werd gehouden: een bankvergunning verkrijgen. Waarom lukte het jou wél?

,,Omdat ik terugging naar de kern: waarom is het anderen niet gelukt? En belangrijker: wat is er voor nodig om wel succesvol te zijn? Het aanvragen was al zo lang niet gedaan dat niemand meer wist hoe het moest. Dan kan je of met advocatenkantoren in zee, of - en daar koos ik voor - een paar andere gekken om je heen verzamelen en lekker de wetboeken induiken.”

Wat maakt Bunq anders dan andere banken?

,,Wat we willen zíjn is anders, het product is anders, het taalgebruik. We staan voor zo veel mogelijk keuzevrijheid in een super zwaar gereguleerde bankenwereld, waarin de mensen denken dat het alleen om ABN en ING draait. Het fundamentele is: wij staan aan de kant van de gebruiker. Dat is heel abstract, maar wel belangrijk en kan niet worden gekopieerd.”

Dat zegt ABN Amro vast ook. Dat zij aan de kant van de klant staan

,,Voel jij dat zo? Jij hebt er misschien niet over nagedacht omdat het een gegeven is. Al die jaren is het same shit, different day. Als je de labels verwisselt, zie je geen verschil. Allemaal water. Totdat er water met bubbeltjes komt: Bunq. Bij ons doe je alles via de mobiele telefoon. Bij andere banken kan je via de telefoon geen pincode aanvragen, geen rekening openen, geen bedrijf inschrijven, geen partner invoeren. Er is zoveel verschil."

Hoeveel klanten Bunq heeft is een goed bewaard geheim. Waarom?

,,Dat is niet ons punt: we zijn niet begonnen om de volgende ABN te worden. Wij willen een nieuw licht laten schijnen op de financiële sector. Om te laten zien dat het veel beter kan. Enough is enough. De systematiek moet anders. Zoals in de industriewereld gebeurde, met de komst van Tesla.

Het belangrijkste is om te kijken waarmee wij als Nederlands bedrijfje de eerste zijn geweest in de wereld. Veel van onze concepten zijn gejat door de grote jongens. Dat is de ultieme charmerende move: dat de gevestigde orde het ook niet meer weet, en dus naar ons kijkt. Zoals ABN deed toen ze met betaalapp Tikkie kwamen. Ik wil graag dat Bunq Nederland internationaal op de kaart zet. Dat we sinds TomTom weer een bedrijf hebben dat daartoe in staat is."

Een vriend omschreef je in een interview met Het Financieele Dagblad als een harde, soms onredelijke jongen. Is dat nodig op de weg vooruit?

,,Zeker. Dat voorbeeld met de economielerares: ik wilde gewoon weten hoe het zat. Ik laat mij niet intimideren of de weg wijzen. Sommige mensen ervaren dat als hard. Zelf noem ik het direct, en relentless (meedogenloos, red).''

,,Redelijke mensen halen redelijke resultaten. Het neerzetten van een in de wereld toonaangevend bedrijf als Bunq is niet een redelijk, maar een onredelijk resultaat. Dat krijg je niet voor elkaar met een zesjes-mindset."