College ondernemerschap van Maarten Steinbuch

Maarten Steinbuch werkt als een beest. Behalve in het weekeinde. Vrijdagavond om zeven uur stopt zijn werkweek. Die hervat hij zondagavond om half negen. Maar in zijn hoofd gaat het werk altijd door. De zaterdag gebruikt hij om af te schalen. Zijn Helmondse boerderij, het buitenleven met honden en kippen helpen daarbij. "Als we de poort sluiten, zijn we alleen."

Steinbuch (55) is een duizendpoot met een enorme lijst van activiteiten en verantwoordelijkheden. Aandelen in start-ups, oprichter van een mechatronicabedrijf, commissaris bij een Duitse firma, adviesrollen en fulltime hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Zijn nieuwste project is het High Tech Systems Center, een researchcentrum voor multidisciplinair onderzoek in de hightechindustrie. Hij vindt het goed dat zijn universiteit hiermee aandacht trekt: "Eindhoven kwam zelden in landelijke media. Maar nivellering is fout. Braaf zijn, brengt ons niet verder."

Slimme scheurkalender

Zelf kan hij moeilijk nee zeggen. "Ik vind veel interessant, waardoor ik de neiging heb te weinig te focussen. Inmiddels heb ik geleerd te delegeren. Eerst voerde ik alle 65 functioneringsgesprekken van de vakgroep zelf. Dat was te veel. En alle promovendi hoef ik niet zelf te begeleiden. Wel moet ik er dicht op zitten om de lijn te bewaken."

Met zijn vrouw heeft hij in de weekeinden ook nog de 'slimme scheurkalender' gemaakt. Elke dag een weetje uit de techniek. Het echtpaar heeft net besloten dat in 2017 een tweede editie volgt.

We mogen alles vragen, maar Steinbuch bepaalt zelf de lijn van zijn verhaal en hij weet zijn toehoorders mee te voeren. De hoogleraar laat zich niet afleiden, hij is een volleerd spreker die geregeld voordrachten houdt. "Mijn lijst van activiteiten lijkt misschien lang, maar de stap van robots naar zelfrijdende auto's is te overzien, omdat het om vergelijkbare technologie gaat. Het gaat om draaglast en draagkracht. Zolang die in evenwicht zijn, krijg je juist energie van je activiteiten."

Colleges

Steinbuch ervaart een voortdurende worsteling tussen verbreding en verdieping. Een college over verschillende generaties universiteiten en wetenschappers volgt. "De eerste was gericht op onderwijs, de tweede op onderzoek en de derde generatie verbindt partijen op de universiteit, maar vooral ook daar buiten. In die derde generatie ben ik in mijn kracht, maar lang heb ik geprobeerd onderdeel van de tweede te zijn. Op advies van een coach moest ik daarmee afrekenen."

Hij heeft de tijdgeest mee, constateert de hoogleraar zelf. "Iedereen snapt dat branding erbij hoort. Onze studenten zetten ons in teams op de kaart met robotvoetbal, zonneauto's, racing en de elektrische motorfiets Storm. Teams zorgen ook voor onderlinge verbondenheid. Goed voor de werksfeer."

Vierde generatie

Met die denkwijze klopt de vierde generatie wetenschappers op de deur, constateert Steinbuch. Tegelijkertijd spelen maatschappelijke ontwikkelingen als disruptie, digitalisering en internationalisering. Steinbuch maakt zich dan ook zorgen of het klassieke onderwijs- en onderzoekssysteem (waarbij alles draait om de hoeveelheid wetenschappelijke publicaties) de snelheid van veranderingen kan bijbenen.

Hij gaat een brainstorm in gang zetten over die vierde generatie. Promovendi van divers pluimage worden 'in een hok gestopt'. Na een maand komen ze eruit met een oplossing van een probleem. "In de industrie gebeurt dat al. Die mentaliteit moeten we ook in de wetenschap ontwikkelen. De snelheid moet omhoog."

Steinbuch komt zelf uit de industrie. Na de vrije school in Zeist, studie in Delft, adviesbureau Kema (waar hij werkte aan Nederlands eerste windturbinepark) belandde hij bij Philips NatLab in Eindhoven. "Inspirerend! Iedereen was met lof afgestudeerd of gepromoveerd. Je moest knokken om boven het maaiveld uit te komen."

Ergeren

Steinbuch heeft, zegt hij, elke tien jaar een nieuwe omgeving nodig. "Na die periode ga je je ergeren aan je bazen." Bij Philips NatLab, inmiddels Philips Research, werd hij daarom na die tien jaar groepsleider. Maar Steinbuch is niet van de lijstjes, briefjes, urencontrole en andere administratieve rompslomp. Snel stapte hij in 1999 over naar de TU/e, waar hij weer de vrijheid heeft om van alles te bedenken, nu met studenten. "Gaaf. Van de zesjescultuur snappen wij niets. Dat geldt ook voor mijn gezin. Wie verandering wil, moet buiten de lijntjes durven kleuren. Ik wil nieuwe dingen zinvol in beweging zetten. Van statische dingen hou ik niet. Als het beweegt, ben ik geï̈nteresseerd."

In het High Tech Systems Center van de TU/e dat Steinbuch sinds twee jaar leidt, zijn wetenschappers uit verschillende onderzoeksgroepen betrokken. "Onderzoekers moeten op grensvlakken werken. Door ontmoetingen tussen onderzoekers uit verschillende vakgebieden ontstaan nieuwe dingen."

Blijf creatief. Altijd.

Tijdens de Week van de Ondernemer gaan op verzoek van energieleverancier Eneco Maarten Steinbuch (hoogleraar system and control aan de TU Eindhoven) en innovatie-expert Jan van Kranendonk (The Venture Generator) met elkaar in gesprek. De heren vinden elkaar al snel in hun liefde voor nieuwe technologische toepassingen (zoals machine learning en robotisering) en vooral in de overtuiging dat innovatie de maatschappij en bedrijven vooruit zal helpen."Om te overleven moeten alle bedrijven mee in de ontwikkelingen. Als ze een dienst tegen betaling aanbieden dan komt er straks een site die hetzelfde gratis aanbiedt. De barriers to entry worden zo klein, daar moet je als bestaand bedrijf klaar voor zijn. Je moet een unfair advantage hebben om de concurrentie voor te blijven, zoals een eigen platform," stelt Van Kranendonk.Steinbuch: "Ook met kleine stappen kun je zorgen voor een innovatieve cultuur. Staan er twee neuzen dezelfde kant op? Dan is dat er een te veel. En activeer de jonge geesten binnen je bedrijf, bijvoorbeeld met een maandelijkse brainstormsessie zonder grenzen. Als je je openstelt voor nieuwe technologische ontwikkelingen zie je de kansen voor je bedrijf vanzelf. Blijf creatief!"Van Kranendonk: "Ik plaats mezelf graag in situaties waar ik me geen voorstelling van kan maken. Vorige maand heb ik een nachtdienst meegedraaid bij het spooronderhoud. Kijk vooral binnen bij gebieden die je niet kent, ook al lijken ze niet interessant. Innovatie zit bijna altijd op het grensvlak van vakgebieden."Bij Eneco leeft het besef dat innovatie in de sterk veranderende energiemarkt onontbeerlijk is. Bram Poeth, directeur van Eneco Zakelijk: "We zien innovatie als een keiharde voorwaarde om onze missie te realiseren: duurzame energie voor iedereen. Daarom delen we volop ervaringen en informatie met andere bedrijven, nemen we deel in start-ups en scale-ups, ontwikkelen we nieuwe toepassingen voor onze slimme thermostaat Toon en nieuwe producten zoals de WarmteWinner. Duurzame innovaties die voor ondernemers het verschil maken."

Nieuwsgierig naar meer? Kijk op eneco.nl/wvdo