De cowboys van Alliander laten zich niet temmen

De taak van een netbeheerder is simpel en saai. De burger betaalt ze om te zorgen dat het licht brandt. Punt. Alliander wil meer: vooroplopen, innoveren. Het bedrijf zoekt de grenzen op, ook met de beloning aan de top. Waar komt die drift toch vandaan?

Gevraagd naar de ambities van het bedrijf waar hij werkt, is Frank Verhulst duidelijk. ,,We zijn nu actief in Nederland, België en Duitsland," zegt de urban mobility manager van Allego. ,,Maar we kijken ook naar de rest van Europa. En als we het hier kunnen, kunnen we het ook in de rest van de wereld."

Allego is een bedrijf dat sinds 3 jaar actief is op het terrein van elektrisch laden van auto's. In die tijd groeide het personeelsbestand explosief, van vijf naar honderd werknemers. Allego biedt laadpalen aan, in allerlei soorten en maten. In Arnhem kondigde het bedrijf dinsdag met vijf andere partijen de oprichting van het Clean Mobility Center aan, een innovatief centrum voor elektrisch vervoer. Ook dat heeft de ambitie toonaangevend te worden in Europa.

De markt voor elektrisch vervoer groeit en dus is het niet vreemd dat Allego ambitieuze plannen heeft. Wat wel opmerkelijk is, is dat Allego voor 100 procent dochter is van netbeheerder Alliander. En dat is een overheidsbedrijf. De aandelen zijn in handen van provincies en gemeenten. Netbeheer wordt doorgaans niet als de meest swingende tak van sport beschouwd.

Alliander, voornamelijk actief in Gelderland, Noord-Holland en Friesland, zit op een ander spoor. In het voorjaar van 2014 stond het bedrijf op het punt de gas- en elektriciteitsnetten van de Duitse steden Berlijn en Hamburg over te nemen, voor een periode van 10 jaar. Een enorme investering. Klein probleem: dat was niet gecommuniceerd met de aandeelhouders. Toen de deal de Nederlandse kranten bereikte, stonden provincies en gemeenten op hun achterste benen. Het bedrijf werd teruggefloten en kreeg een boodschap mee: geen grote avonturen in het buitenland.

Alliander zegt dat in zijn oren te hebben geknoopt, maar bouwt intussen onder de vlag van Allego gestaag aan een internationaal laadpalennetwerk. Over een paar jaar wil het 'een marktbepalende speler zijn in Duitsland', zei de directeur van de Duitse tak vorig jaar in het Financieele Dagblad, en de rest van de wereld moet volgen. Hoe buitenlands en avontuurlijk wil je het hebben? Het past binnen de afspraken die met de aandeelhouders gemaakt zijn, zegt een Alliander-woordvoerder. ,,Ze zijn van een heel andere orde dan de overname van de netten in Berlijn en Hamburg."

Een woordvoerster van de provincie Gelderland geeft in een reactie een vergelijkbare lezing: ,,Dit gaat niet om grootschalige concessies. Wij zien elektrisch vervoer als een belangrijk onderwerp voor de toekomst." Paul Kusters, Statenlid namens de Gelderse SP, zou liever zien dat het provinciebestuur de boel iets strakker in de gaten hield. ,,Het is mooi dat Alliander voortvarend onderneemt, maar met wiens geld worden al die ambities betaald?"

Wildwest

Een insider die anoniem wil blijven noemt de Arnhemmers 'een stelletje cowboys'. ,,Dat was al zo toen het bedrijf nog onder Nuon viel, in de jaren '90, met dat gedoe met Vitesse (Nuon stak tientallen miljoenen in de Arnhemse voetbalclub, red.) Het is een beetje wildwest. Dat zie je nu ook weer met die topsalarissen: andere netbedrijven houden zich aan de regels, Alliander probeert eronderuit te komen."

Daarmee doelt hij op twee topbestuurders die jaarlijks vier ton opstrijken. Het bedrijf vond een maas in de Wet Normering Topinkomens. Zelfs minister Plasterk, die aanvankelijk repte van een schijnconstructie, moest deze week constateren dat hij er juridisch niks tegenin kan brengen. Naast Peter Molengraaf en Mark van Lieshout, de topmannen in kwestie, verdienen nog tientallen medewerkers een salaris dat dat van een minister overstijgt.

Alliander wil niet die saaie, degelijke netbeheerder zijn. De organisatie investeert in bedrijfjes met hippe namen als Mpare, Hoom, Locol en Zown. Ze wil vooroplopen in de ontwikkeling van slimme netten, energie-opslag en lokale opwekking. Die ruimte krijgt ze ook van de overheid, die in de omslag naar duurzame energie een belangrijke rol ziet voor netbeheerders.

Oneerlijk

Toezichthouder ACM zegt inmiddels van 'vijf tot tien bedrijven' klachten te hebben ontvangen over oneerlijke concurrentie door Allego. ,,De bedrijven denken dat Alliander dochter Allego van financiële steun voorziet. Dat is op zich niet verboden. Wat niet mag, is dat netbeheerder Liander - ook dochter van Alliander - financiële steun geeft aan Allego," zegt een woordvoerder van de ACM. ,,Een halfjaar geleden zijn we daarom met een onderzoek begonnen, dat we op niet al te lange termijn verwachten af te ronden."

Een van de klagers is Fastned, dat snellaadstations langs de snelweg exploiteert. ,,Je kunt moeilijk concurreren met een bedrijf dat een miljardenpartij achter zich weet," zegt directeur Michiel Langezaal

Iedereen is het over één ding wel eens: de leiding van Alliander handelt vanuit het oprechte idee dat het bedrijf een rol kan spelen in de transitie naar duurzame energie. Maar: ze vertonen daarbij trekjes van zonnekoningen. ,,Ze krijgen amper tegengas," zegt een anonieme bron in de top van de energiewereld. ,,Het is tekenend dat Gelderland, de grootste aandeelhouder, akkoord gaat met de manier waarop het bedrijf de balkenendenorm omzeilt."