Inkijkje in leven van 'de Onderkoning van Nederland'

Aan de hand van de in 2015 verschenen biografie 'Leven op krediet' door Ariëtte Dekker werd ingegaan op zijn karakter en op Kröller als vader, echtgenoot, ondernemer en collega. Tijdens de rondgang werden zijn werkkamer, biljartkamer, kelderruimte en andere vertrekken bezocht en duidelijk gemaakt hoe de 'Onderkoning van Nederland' zijn vermogen opbouwde en uiteindelijk alles behalve zijn Veluwse bezit verloor, schrijft De Stentor.

In de hal van het jachthuis staan linnen schoenovertrekken voor de bezoekers gereed zodat de vloeren niet onder kiezelsteentjes of modder te lijden zullen krijgen. Voor schoenmaat XXXL is geen passend paar te vinden dus op kousenvoeten volgt de verslaggever het spoor van Anton Kröller, dat nauw is verweven met het jachtslot midden in het Nationale Park De Hoge Veluwe.

In de donkere hal krijgt het kleine gezelschap een uiteenzetting over de filosofie op grond waarvan het slot door architect H. P. Berlage werd ontworpen. Het is de strijd tussen goed en slecht die er door licht en donker wordt gesymboliseerd. Na de donkere hal volgt een door zonlicht overgoten ontvangstkamer met uitzicht op een grote vijver.

Rondleider Hans de Graaf vertelt hoe de Rotterdamse aannemerszoon een van de machtigste en meest omstreden zakenlieden van zijn tijd werd en hoe zijn vrouw Helene Müller haar wereldberoemde kunstcollectie opbouwde. In het jachtslot ontving Anton Kröller vrienden en zakenrelaties voor jachtpartijen terwijl zijn vrouw Helene zich bezighield met haar kunstcollectie, brieven schreef en Goethe, Schiller en Lao Tse las.

Achter elkaar gaan we via een wenteltrap naar de biljartkamer waar getemperd licht door kleine hoge ramen naar binnen valt. 'Gelieve boven het billiard niet te roken. Masseren en pikeren verboden' staat ter waarschuwing op de muur.

Bas en Tineke Riemers uit Opmeer hebben het jachtslot nog nooit van binnen gezien en zijn gefascineerd door de inrichting en de architectuur. Bas Riemers: "Ik ken het alleen uit een oud boekje van Natuurmonumenten." Hij maakt een vergelijking met het leegstaande Dirk Scheringa Museum in zijn woonplaats, een groot, pompeus gebouw met ronde bogen dat volgens hem aan het verpauperen is. Kröller deed het beter door zijn Veluwse belangen onder te brengen in een stichting, voordat zijn onderneming als een kaartenhuis instortte.

"En nu de verrassing", roept de gids bij het binnengaan van een geel betegelde badkamer.

Misschien waste vicepremier Lodewijk Asscher zich onlangs tijdens een kort verblijf in het grote bad met stukjes 'milde Seive mit Olivenöl' die ernaast liggen. Twee opgemaakte bedden staan klaar voor volgende belangrijke bezoekers van het jachtslot, waar ambtenaren in de jaren '60 een rustige plek vonden voor het samenstellen van de btw-tarieven. In de kelder staat een bureau met telefoon. Een lift jaren '20 (vier personen inclusief den bestuurder) voert naar beneden. We gaan via de wenteltrap en staan dan bij het bureau met daarop een kist sigaren. "Het toevluchtsoord van de groot-industrieel als het boven een verdomde herrie was", volgens de gids.

Geknoeid

Na afloop van de Eerste Wereldoorlog kwam de onderneming in grote problemen en bleek Kröller met de cijfers te hebben geknoeid. Het daarop volgende financiële schandaal lijkt volgens gids De Graaf op gretige bankiers, naïeve beleggers en achterblijvende wetgeving van onze tijd.

"Anton en Helene Kröller Müller liggen begraven op het terrein bij het jachtslot, de nalatenschap van deze twee mensen", besluit hij de rondleiding die ons een blik gunde op het leven van de man die in zijn tijd als de 'onderkoning van Nederland' werd gezien. "Dit geeft ons nieuw elan en energie om morgen weer aan het werk te gaan", vindt Bas Riemers (57), account manager bij Post NL, waar hij ooit begon als loketambtenaar.

Anton Kröller

Anton Kröller (1862-1941) was naast de grondlegger van het Nationale Park De Hoge Veluwe tevens een van de machtigste en meest omstreden zakenlieden van zijn tijd. Hij bouwde Wm. H. Müller & Co uit tot een wereldconcern en was van grote betekenis voor de ontwikkeling van Rotterdam tot overslaghaven van massagoed naar Duitsland.

Van de oorlogswinsten van Müller & Co liet hij architect H.P. Berlage het Jachthuis Sint Hubertus op De Hoge Veluwe bouwen.

In het vorig jaar verschenen boek 'Leven op krediet - Anton Kröller 1862-1941' beschrijft Ariëtte Dekker de opkomst en ondergang van het wereldconcern.